မာန္သီဟထြန္း – ေဆပီယန္စ္၊ အပိုင္း (၉) – အသိဥာဏ္သစ္ပင္

 မာန္သီဟထြန္း – ေဆပီယန္စ္၊ အပိုင္း (၉) –  အသိဥာဏ္သစ္ပင္
Sapiens – A Brief History of Humankind by Yuval Noah Harari
(မိုးမခ) ဇန္န၀ါရီ ၄၊ ၂၀၁၉

စာေရးသူ၏ ေဖ့စ္ဘြတ္မွ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။
 
ၿပီးခဲ့တဲ့ အခန္းမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀,၀၀၀ ကစၿပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေဆပီယန္စ္ေတြဟာ အေရွ႕အာဖရိကမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္ဆုိတာကုိ သိရပါတယ္။ အဲဒီကစၿပီး ေဆပီယန္စ္ေတြ ကမာၻတဝွမ္းလံုးကုိ ပ်ံ႕ႏွံ႔အုပ္စုိးလာလိုက္တာ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀,၀၀၀ လည္းေရာက္ေရာ တျခားလူသားမ်ိဳးစိတ္အကုန္းလံုးပါ မ်ိဳးတုန္းေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့ၾကတဲ့အထိပါပဲ။ ဒီေထာင္စုႏွစ္ ၾကားကာလေတြမွာ ေရွးေခတ္ေဆပီယန္စ္ေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ႏွင့္ခၽြတ္စြပ္တူၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ ဦးေႏွာက္အရြယ္အစားဟာလည္ အခုကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အရြယ္အစားပါပဲ။ ဒါေပမယ့္လည္း သူတုိ႔ဟာ တျခားလူသားမ်ိဳးစိတ္ေတြအေပၚမွာ အထူးအားသာခ်က္ဆုိလုိ႔ ဘာမွမရွိခဲ့ပါဘူး။ သူတို႔ဟာ ရႈပ္ေထြးခက္ခဲပါတယ္ဆုိတဲ့ ဘာလက္နက္ကိရိယာမွ မထုတ္လုပ္ႏုိင္ခဲ့သလုိ အထူးႀကီးက်ယ္တဲ့ စြမ္းေဆာင္မႈေတြ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာလည္း ဘာမွမရွိပါဘူး။


တကယ္တမ္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ နီယန္ဒါသာလ္ေတြ ႏွင့္ ေဆပီယန္စ္တုိ႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေတြ႔ဆံုခဲ့ၾကတဲ့မွတ္တမ္းမွာေတာ့ နီယန္ဒါသာလ္ေတြက အႏိုင္ရခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္သိန္း (၁၀၀,၀၀၀) ေလာက္မွာ ေဆပီယန္စ္အုပ္စုတခ်ိဳ႕ဟာ ေျမာက္ပုိင္းကုိေရႊ႕ေျပာင္းလာရင္းနဲ႔ လီဗန္႔ေဒသ (ယေန႔ေခတ္ ေျမထဲပင္လယ္အေရွ႕ပုိင္း)ကုိ ေရာက္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အဲဒီေဒသဟာ နီယန္ဒါသာလ္တုိ႔ရဲ႕ နယ္ေျမပါ။ ဒါေပမယ့္လည္း ေဆပီယန္စ္တုိ႔ဟာ ေနရာတစ္ေနရာစာခိုင္ၿမဲေအာင္ ေျခကုပ္မယူႏုိင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ အဲဒါဟာ ၾကမ္တမ္းခက္ထန္တဲ့ ေဒသခံေတြ၊ ျပင္းထန္လြန္းတဲ့ ရာသီဥတုႏွင့္ သူတုိ႔မႀကံဳဘူးတဲ့ ေဒသရင္းကပ္ပါးပိုးမႊား စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ေစ ေဆပီယန္စ္ေတြဟာ ေနာက္ျပန္ဆုတ္သြားခဲ့ရၿပီး နီယန္ဒါသာလ္ေတြသာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းေဒသရဲ႕ အရွင္သခင္ေတြအျဖစ္ က်န္ရစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။


ဒီမွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ားေတြ ခုိင္လံုေသခ်ာတာေတာ့ မဟုတ္ေပမယ့္ အဲဒီတုန္းက ေဆပီယန္စ္ေတြရဲ႕ ဦးေနာက္တြင္းဖြဲ႔စည္းပံုေတြဟာ လက္ရွိကၽြန္ေတာ္တုိ႔နဲ႔ ကြားျခားခဲ့မယ္လုိ႔ ပညာရွင္ေတြက ခန္႔မွန္းၾကတယ္။ အဲဒီေဆပီယန္စ္ေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ပံုစံေပါက္ေပမယ့္ သူတုိ႔ရဲ႕ စဥ္းစားဆင္ျခင္ႏုိင္မႈစြမ္းအား - ေလ့လာသင္ယူျခင္း၊ မွတ္မိႏုိင္စြမ္း၊ ေျပာဆုိဆက္သြယ္ႏုိင္စြမ္းတုိ႔ဟာ အလြန္တရာမွပဲ အကန္႔အသတ္ရွိခဲ့မွာပါ။ ဒီေရွးေဆပီယန္စ္ေတြကို အဂၤလိပ္စာသင္ေပးတာ၊ ခရစ္ယာန္ဓမၼဝါဒကို လက္ခံလာအာင္ဆြဲေဆာင္တာ သုိ႔မဟုတ္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္းသီအုိရီကုိ သူတုိ႔နားလည္လာေအာင္လုပ္တာေတြဟာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္လံုးဝမရွိတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြပဲ ျဖစ္ခဲ့မွာပါ။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကလည္း သူတုိ႔ အခ်င္းခ်င္းဆက္သြယ္ပံုကို သင္ယူဖုိ႔၊ သူတို႔ရဲ႕ ေတြးေခၚစဥ္းစားပံုကုိနားလည္ဖို႔ အလြန္ခက္ခဲခဲ့ပါလိမ့္မယ္။


ဒါေပမယ့္လည္း လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ခုနစ္ေသာင္း (၇၀,၀၀၀) ေလာက္ကစၿပီး ဟုိမုိေဆပီယန္စ္ေတြဟာ တကယ္ထူးျခားေကာင္းမြန္တဲ့အရာေတြကုိ စတင္လုပ္ေဆာင္လာႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ေလာက္မွာပဲ ေဆပီယန္စ္အုပ္စုေတြ အာဖရိကတုိက္ကေန ဒုတိယအႀကိမ္ ထြက္ခြာလာခဲ့ၾကပါတယ္။


ဒီတစ္ႀကိမ္မွာေတာ့ ေဆပီယန္စ္ေတြက နီယန္ဒါသာလ္နွင့္တကြ တျခားလူသားမ်ိဳးစိတ္ေတြအကုန္လံုးကုိ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းေဒသတင္မကဘဲ ကမာၻ႔မ်က္ႏွာျပင္ေပၚကပါ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ ေမာင္းထုတ္ပစ္ခဲ့ပါတယ္။ အလြန္တရာ တုိေတာင္းလွတဲ့ အခ်ိန္တြင္းမွာပဲ ေဆပီယန္စ္တုိ႔ဟာ ဥေရာပႏွင့္ အာရွ ကုိ ေရာက္သြားပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ေလးေသာင္းငါးေထာင္ (၄၅,၀၀၀) ေလာက္မွာ တနည္းတဖံုနဲ႔ ပင္လယ္ျပင္ကုိျဖတ္ၿပီး အဲဒီတုန္းက ဘယ့္လူသားမွ မတုိ႔ထိရေသးတဲ့ ၾသစေတ်းလ်တုိက္ကုိ အေျခခ်ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။




လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ခုနစ္ေသာင္း (၇၀,၀၀၀) ကေန သံုးေသာင္း (၃၀,၀၀၀) အတြင္း ေလွေတြ၊ မီးအိမ္ေတြ၊ ေလးျမားေတြ၊ (ေႏြးေထြးတဲ့ အဝတ္ထည္ေတြ ခ်ဳပ္လုပ္ရာမွာ အလြန္အေရးပါတဲ့) အပ္ေတြ စတဲ့အရာေတြကုိ တီထြင္လာခဲ့ၾကတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ ပထမဆံုးေသာ အနပညာလက္ရာပစၥည္းလုိ႔ ခုိင္ခုိင္မာမာ ေျပာႏုိင္တဲ့အရာဝတၳဳ (စေတဒယ္လ္ ျခေသၤ့ရုပ္ - စာမ်က္ႏွာ ၂၅ တြင္ရႈ)ႏွင့္ ရွင္းလင္းတဲ့ အေထာက္အထားေတြရွိတဲ့ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ၊ ကုန္သြယ္မႈေတြႏွင့္ လူတန္းစားအလႊာေတြဟာလည္း အဲဒီအခ်ိန္ကာလက စၿပီး ျဖစ္တည္လာခဲ့တာပါ။


အခုလုိ အလြန္တရာႀကီးမားလွတဲ့ေအာင္ျမင္မႈေတြဟာ ေဆပီယန္စ္ေတြ စဥ္းစားေတြးေခၚတဲ့ေနရာမွာ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈႀကီးျဖစ္ခဲ့တာရဲ႕ ရလဒ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ သုေတသနပညာရွင္အမ်ားစုက ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ နီယန္ဒါသာလ္ေတြကုိ မ်ိဳးတုန္းသြားေအာင္ ေမာင္းထုတ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့၊ ၾသစေတ်းလ်တုိက္ကုိ သြားေရာက္အေျခခ်ႏုိင္ခဲ့တဲ့၊ စေတဒယ္လ္ ျခေသၤ့ရုပ္ကုိ ထုလုပ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ လူေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လုိပဲ ဆန္းသစ္တီထြင္တတ္တဲ့၊ ဦးေႏွာက္ဉာဏ္ေကာင္းတဲ့၊ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔တဲ့ လူသားေတြျဖစ္မယ္လုိ႔ လက္ခံထားၾကပါတယ္။ စေတတယ္လ္ဂူက အဲဒီအႏုပညာရွင္ေတြနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆံုေတြ႔ခြင့္ရမယ္ဆုိရင္ သူတုိ႔ရဲ႕ဘာသာစကားကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သင္ယူႏုိင္ၿပီး သူတုိ႔ကလည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕စကားကုိ သင္ယူႏုိင္မွာပါ။ စိတ္ကူးယဥ္ကမာၻက အဲလစ္၏စြန္႔စားခန္းမ်ား (Alice in Wonderland) ကေနစၿပီး ကြမ္တမ္ရူဗေဗဒရဲ႕ဝိေရာဓိသေဘာေတြအထိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သိနားလည္ထားတဲ့ အရာေတြအားလံုး သူတုိ႔ကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရွင္းျပႏုိင္မွာပါ။ သူတုိ႔ကလည္း ကမာၻႀကီးကုိ သူတုိ႔ရႈျမင္ပံုကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကုိ ျပန္သင္ေပးႏုိင္မွာပါ။


ေဆပီယန္စ္တုိ႔ နည္းလမ္းသစ္ေတြနဲ႔ စဥ္းစားေတြးေခၚလာပံုေတြ၊ ေျပာဆုိဆက္သြယ္လာပံုေတြ ထြက္ေပၚလာတဲ့ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀,၀၀၀ ႏွင့္ ၃၀,၀၀၀ ၾကားကာလကုိ စဥ္းစားသိျမင္ျခင္းေျပာင္းလဲမႈႀကီး လုိ႔ ပႏၷက္ရုိက္ရပါမယ္။ ဘယ္အရာက အခုလုိ ျဖစ္ေစခဲ့တာပါလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေသခ်ာမသိပါဘူး။ လူမ်ားစု လက္ခံယံုၾကည္ထားတဲ့ သီအုိရီအရေတာ့ ေဆပီယန္စ္တုိ႔မွာ မထင္မွတ္ထားတဲ့ မ်ိဳးရိုးဗီဇေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ သူတုိ႔ဦးေႏွာက္အတြင္းပုိင္းကြန္ယက္ေတြ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါက ေဆပီယန္စ္ေတြကုိ အရင္နဲ႔မတူတဲ့ အတုိင္းဆမဲ့နည္းလမ္းေတြနဲ႔ စဥ္းစားႏုိင္ေစခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔အခ်င္းခ်င္းေျပာဆုိတဲ့ေနရာမွာလည္း လံုးဝအသစ္နီးပါးျဖစ္တဲ့ ဘာသာစကားတစ္ခုနဲ႔ ေျပာဆုိဆက္သြယ္လာႏုိင္တဲ့ အထိပါပဲ။


အဲဒါကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အေနနဲ႔ အသိဉာဏ္သစ္ပင္ရဲ႕မ်ိဳးရိုးဗီဇေျပာင္းလဲျခင္းလုိ႔ ေခၚလုိ႔ရမွာပါ။ ဒါဟာ ေဆပီယန္စ္တုိ႔ရဲ႕ ဒီအဲင္ေအ မွာပဲ လာျဖစ္ၿပီး နီယန္ဒါသာလ္တုိ႔မွာ ဘာေၾကာင့္မျဖစ္ခဲ့တာလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သိရသေလာက္ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဒါကံေကာင္းမႈ သက္သက္ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီအသိဉာဏ္သစ္ပင္ရဲ႕မ်ိဳးရိုးဗီဇေျပာင္းလဲျခင္း ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္ဆုိတာထက္ သူ႔ရဲ႕ေနာက္ဆက္တြဲရလဒ္ေတြကုိ နားလည္ဖုိ႔ ပုိအေရးႀကီးပါတယ္။ ေဆပီယန္စ္တုိ႔ ရရွိလာတဲ့ ဒီဘာသာစကားအသစ္ဟာ ဘယ္လုိထူးျခားမႈေတြရွိလုိ႔ ကမာၻႀကီးကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အုပ္စုိးႏုိင္ခဲ့တာပါလဲ။


ဒါဟာ ပထမဆံုးေသာ ဘာသာစကားလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တိရိစာၦန္အားလံုးမွာ ဘာသာစကား အထိုက္အေလ်ာက္စီ ရွိၾကပါတယ္။ အင္းဆက္ေတြျဖစ္တဲ့ ပ်ားေတြ၊ ပုရြက္ဆိတ္ေတြ ေတာင္မွ အစာရွိတဲ့ေနရာကုိ အခ်င္းခ်င္းသတင္းေပးဖုိ႔ ရႈပ္ေထြးနက္နဲစြာ ဆက္သြယ္ႏုိင္ၾကပါတယ္။။ ပထမဆံုးေသာ အသံနဲ႔ဆက္သြယ္တဲ့ဘာသာစကားလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ လူဝံေတြႏွင့္တျခားေမ်ာက္မ်ိဳးစိတ္ေတြအပါအဝင္ တိရိစာၦန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အသံနဲ႔ဆက္သြယ္တဲ့ ဘာသာစကားရွိပါတယ္။


ဥပမာအားျဖင့္ ေမ်က္စိမ္းေတြဟာ ေခၚသံအမ်ိဳးမ်ိဳးကုိသံုးၿပီး ဆက္သြယ္ၾကပါတယ္။ သတၱေဗဒပညာရွင္ေတြက ေမ်က္စိမ္းေတြရဲ႕“သတိထား လင္းယုန္လာေနတယ္” ဆုိတဲ့ အသံတစ္သံကုိ ခြဲျခားအတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ နည္းနည္းကြဲျပားတဲ့ “သတိထား ျခေသၤ့တစ္ေကာင္ လာေနတယ္” ဆုိတဲ့ ေခၚသံကုိလည္း မွတ္တမ္းတင္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ သုေတသနပညာရွင္ေတြက ေစာေစာကပထမအသံကုိ သြင္းယူထားၿပီး ျပန္ဖြင့္ျပတဲ့အခါမွာ ေမ်ာက္စိမ္းေတြဟာ သူတို႔လုပ္ေနတဲ့အရာေတြကုိပစ္ခ်ၿပီး ေၾကက္ရြံ႕စြာနဲ႔ အေပၚကုိ ေမာ့ၾကည့္ၾကတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေမ်ာက္အုပ္ကုိ ဒုတိယအသံျဖစ္တဲ့ ျခေသၤ့ႏွင့္ပတ္သက္တဲ့အသံကုိ ျပန္ဖြင့္ျပၾကတဲ့အခါမွာလည္း သစ္ပင္ေပၚကုိ အလန္႔တၾကား အျမန္ေျပးတက္သြားၾကတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေမ်ာက္စိမ္းေတြထက္ ေဆပီယန္စ္ေတြဟာ အမ်ားႀကီး ပုိမ်ားျပား၊ ပိုေကာင္းမြန္တဲ့အသံေတြကုိ ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဝလငါးေတြ၊ ဆင္ေတြမွာလည္း လူသားေတြလုိပဲ အထင္ႀကီးေလာက္တဲ့ အရည္အခ်င္းမ်ားေတြ ရွိပါတယ္။ အဲလ္ဘတ္ အုိင္စတုိင္းေျပာသမွ်အားလံုးကုိ ၾကက္တူေရြးတစ္ေကာင္က လုိက္လံတုပ ေျပာဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ဒါတင္မက ဖုန္းျမည္သံ၊ တံခါးပိတ္သံ၊ အခ်က္ေပးဥၾသသံ စတာေတြကုိလည္း လုိက္လံတုပ အသံထြက္ႏုိင္ပါတယ္။


အိုင္စတိုင္းက ၾကက္တူေရြးထက္ ပုိအားသာတယ္ဆိုတာဟာ အသံအရာမွာ အားသာတာသက္သက္ထက္ေတာ့ ပုိမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လူသားေတြရဲ႕ ဘာသာစကားဟာ ဘာမ်ား ထူးျခားေကာင္းမြန္ေနလုိ႔ပါလိမ့္။


ဘာသာျပန္ - မာန္သီဟထြန္း

ပံုေတြကုိ ဒီလင့္ေတြကယူပါတယ္။ http://damienmarieathope.com/…/40000-years-old-the-lion-ma…/
https://www.npr.org/2013/12/13/248190652/spoken-and-unspoken
https://geneticliteracyproject.org/…/understanding-genetic…/