ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခၤ်ာ) - ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း



ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခၤ်ာ) - ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၂၄
(မိုးမခ)  ေဖေဖာ္၀ါရီ ၃၊ ၂၀၁၉


Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တုိ႕ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACEIES DIE ကို ဘာသာျပန္ရာတြင္ ေရွ႕တြင္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားကို ျပန္လည္၍သံုးသပ္ျခင္း

Gatekeeping - တိုက္႐ိုက္ဘာသာျပန္လွ်င္ -
gate (N) = တံခါးဂိတ္
keeping (N) = ေခါင္းယိမ္းျခင္း

ဂိမ္းေစာင့္ျခင္းဟုအဓိပၸာယ္ရသည္။ ေဆာင္းပါးအမွတ္(၉) ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရအျဖစ္ အဓိပၸာယ္ေဖာ္လွ်င္၊ ဒီမိုကေရစီမက်ဆံုးေအာင္ ထိမ္းသိမ္းျခင္းဟုဆိုလိုသည္။

Gatekeeper - ဂိတ္ေစာင့္ေသာသူ၊ (တုိက္႐ိုက္အဓိပၸာယ္) ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရအျဖစ္သံုးလွ်င္ ဒီမိုကေရစီ မက်ဆံုးေအာင္ ထိမ္းသိမ္းသူ၊ ေစာင့္ေရွာက္သူဟုဆိုလိုသည္။ invisible primary - တိုက္႐ုိက္ အဓိပၸာယ္မွာ မျမင္ရေသာ invisible အရင္းခံအေၾကာင္း၊ (primary) ျဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားအရ၊ အႀကိဳေရြးေကာက္ပြဲ (သို႕မဟုတ္) ၎၏ရလဒ္ကို ဆိုလိုသည္။ ဤစာအုပ္ ထဲတြင္ - ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ဂိတ္ေစာင့္သူမ်ား၏ အာဏာလက္လြတ္ ဆံုး႐ႈံးျခင္းဟု ဆိုလိုသည္။

Gatekeeping gatekeeper, invisible primary ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမ်ားကို ေဆာင္းပါးအမွတ္ (၉) ဒီမိုကေရစီဆံုး႐ႈံးေတာ့မည္ သတိေပးလကၡဏာမ်ားတြင္ အေသးစိတ္ရွင္းထားပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ တည္တံ့ေရး အတြက္ စံႏႈန္း (norm) ႏွစ္ခုျဖစ္ေသာ သည္းခံျခင္း (TOLERANCE) ႏွင့္ စိတ္ရွည္ျခင္း (FORBEARANCE) ဟူေသာ ေဝါဟာရႏွစ္ခုကို ယခုေျပာပါမည္။

ေဆာင္းပါး(၁၄) TOLERANCE (သည္းခံျခင္း)
ဤစကားလံုးကို ႏိုင္ငံေရးအရ အဓိပၸါယ္ေဖာ္မည္ဆိုလွ်င္၊ ဆန္႔က်င္ဘက္ (ၿပိဳင္ဘက္) ျဖစ္ ေသာ ပါတီထဲရွိ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ၿပိဳင္ဘက္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ္လည္း ရန္သူမ်ားဟု သေဘာမထားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ အကယ္၍ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအခ်င္းခ်င္း၊ ပါတီအခ်င္းခ်င္း သည္းခံျခင္း ကင္းမဲ့လွ်င္ ဒီမိုကေရစီတည္ၿမဲရန္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ဤေနရာတြင္ အာဏာရပါတီကို ဆန္႔က်င္ျခင္းသည္ သစၥာ ေဖာက္ျခင္းမဟုတ္၊ ဒီမိုကေရစီအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းဟုေသာ အေတြးအေခၚကို လက္ခံလာ ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရသည္။ ဤအေၾကာင္းကို ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၁၄) - ဒီမုိကေရစီအတြက္ အေရးပါေသာ စံႏႈန္းႏွစ္ခုတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။

FORBEARANCE (စိတ္ရွည္ျခင္း) (စိတ္ရွည္ႏိုင္ျခင္း)
စိတ္ရွည္ႏိုင္ျခင္းဟူေသာ ေဝါဟာရကို ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရအေနျဖင့္ အဓိပၸါယ္ေဖာ္လွ်င္ ဤသို႔ျဖစ္ သည္ -

တရားဥပေဒအရ ကိုယ့္တြင္လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိတိုင္းမလုပ္ဘဲ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ျခင္းကိုဆိုလိုသည္။ တစ္နည္း အားျဖင့္ဆိုရေသာ္၊ အတိအက်ေရးသား၍မထားေသာ္လည္း လိပ္ျပာမသန္႔ႏိုင္ေသာအရာမ်ားကို မလုပ္ျခင္း ကိုဆိုလိုသည္။ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို က်င့္သံုးေနေသာအခါမ်ဳိးတြင္ အမ်ားႏွင့္ဆိုင္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အေပၚ စိတ္ရွည္ႏိုင္ျခင္းကိုဆိုလိုသည္။

ဤအေၾကာင္းကိုလည္း ေဆာင္းပါးနံပါတ္(၁၄)တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

POLARIZATION - အုပ္စုကြဲျခင္း
အုပ္စုကြဲျခင္းဟူေသာ အဓိပၸါယ္သည္ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ ရွင္းပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးအရ အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္ရာတြင္ အယူအဆႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္ကိုေတြ႔ရသည္။ တစ္မ်ဳိးမွာ၊ အုပ္စုကြဲျခင္းသည္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္း မ်ားကို ဖ်က္စီးႏိုင္သူဟူ၍ျဖစ္သည္။ ေနာက္အယူအဆတစ္မ်ဳိးမွာ၊ ဒီမိုကေရစီရွင္သန္ေရးအတြက္ လိုအပ္ ေသာအရာျဖစ္သည္။ အုပ္စုကြဲျခင္းသာမရွိခဲ့လွ်င္ ဒီမုိကေရစီလည္းမရွိႏိုင္ပါ။ ၄င္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဆာင္းပါး နံပါတ္(၁၆)၊ အုပ္စုကြဲျခင္းႏွင့္ ေရးသားမထားေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားတြင္၊ ေဖာ္ျပထားသည္။ ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၁၇) တြင္လည္း၊ သည္းခံျခင္း၊ စိတ္ရွည္ျခင္းႏွင့္ အုပ္စုကြဲျခင္းတို႔အေၾကာင္းကိုထပ္မံ၍ ရွင္းထားပါသည္။ DEMOCRATIC (adjective) ဒီမုိကရက္တစ္ဟူေသာ နာမဝိေသသနကိုသံုးျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဆာင္းပါး နံပါတ္ (၂၀)၊ တြင္ ဤသို႔ဆိုထားသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ဟူေသာ နာမဝိေသသနသည္ ဒီမိုကေရစီမွ ဆင္းသက္လာေသာ္ည္း၊ ကြန္ျမဴနစ္ႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံမ်ားေၾကာင့္ ဤနာမဝိေသသနသည္ နာမည္ပ်က္ သြားေလသည္။ ဤေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္သူ၏ ဖခင္ ဦးခင္ေမာင္လတ္ႏွင့္ ေဒၚခင္မ်ဳိးခ်စ္တို႔က ဆိုၾက သည္မွာ - “သူတို႔ေရွ႕က ဒီမိုကရက္တစ္ဆိုတဲ့ နာမဝိေသသနပါလာရင္ အဲဒီႏိုင္ငံ၊ အဲဒီပါတီဟာ အာဏာရွင္ စံနစ္ကိုက်င့္သံုးတဲ့ႏိုင္ငံ၊ ပါတီျဖစ္ရပ္မည္လို႔သာ မွတ္ထားလိုက္။ ဥပမာ- ဒီမိုကရက္တစ္ အီကြာဒါႏိုင္ငံ (Democratic Republic of Ecuador) ဒီမိုကရက္တစ္ဒပါရာေဂြးႏိုင္ငံ (Democratic Republic of Paraguay) ေတြဟာ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြဘဲ။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကရက္ပါတီသည္ အမည္ေၾကာင့္ အာဏာရွင္ပါတီဟူ၍ အမည္ပ်က္သြား သည္။

Communism: - ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ၊ (ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၂၀))
ဤဝါဒကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္အေနျဖင့္၊ အားလံုးလြယ္လြယ္ကူကူနားလည္ေသာစကားျဖင့္ ရွင္းရလွ်င္ - ထိုဝါဒသည္ လူမ်ားအား လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္၊ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားခြင့္၊ စည္း႐ံုးခြင့္တို႔ကို ပိတ္ပင္ထားေသာဝါဒျဖစ္သည္။

ဤကြန္ျမဴနစ္ဝါဒကို ဤကဲ့သို႔အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ၿပီးလွ်င္ ဒီမိုကေရစီ (Democracy) ဝါဒကို ဤသို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။

Democracy: ဒီမိုကေရစီဝါဒ (ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၂၀))
၄င္းကို ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။

MACCARTHISM - မက္ကာသီယစ္စင္ဝါဒ

လူအမည္ McCarthy (မက္ကာသီ) မွဆင္းသက္လာေသာဝါဒျဖစ္သည္။ ျဖစ္လာပံုမွာ - 1946 မွ 1954 အတြင္းတြင္ ႐ုရွားႏိုင္ငံသည္ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒကိုက်င့္သံုးၿပီး၊ နယူကလီယာ (nuclear power) အင္အားႀကီးႏိုင္ငံျဖစ္လာသည္။ ထိုအခါ အေမရိကန္တြင္လည္း ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒႀကီးစိုးမွာကို စိုးရိမ္လာၾက သည္။ ထို စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔မႈကိုအသံုးျပဳ၍ ႏိုင္ငံေရးအျဖစ္ ထုတ္လိုေသာသူမ်ားတြင္ အထင္ရွားဆံုးမွာ ရိပတ္ဘလိကန္ (Republican) အမတ္ ဂ်ဳိးဇက္မက္ကာသီ (Joseph McCarthy) ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒကို ဆန္႔က်င္ေသာဝါဒကို မက္ကာသီယစ္စင္ဝါဒဟူ၍ပင္ ေခၚတြင္ေလသည္။ ထိုအေၾကာင္း ကို ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၂၁) တြင္ ဒီမိုကေရစီအေဆာက္အအံုမ်ားအေပၚ စိန္ေခၚမႈမ်ား- ဟူ၍ ေရးသားေဖာ္ျပ ထားသည္။

NORM - စံ
တစ္ခုခုအတြက္ စံထားရေသာအရာမ်ားကို NORM ဟု ေခၚသည္။ ဥပမာ - TOLERANCE ႏွင့္ FORBEARANCE တို႔သည္ ဒီမိုကေရစီရွိရန္အတြက္ စံထားရေသာအရာမ်ားျဖစ္သည္။

NORM-BREAKING - စံမ်ားကိုခ်ဳိးေဖာက္ျခင္း

ဒီမိုကေရစီ၏စံမ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းကိုေခၚသည္။

ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၂၁) (၂၂) (၂၃) တို႔တြင္ၾကည့္ႏိုင္သည္။

FILIBUSTER - လႊတ္ေတာ္တြင္ စကားကိုမၿပီးေအာင္ၾကာရွည္ဆြဲ၍ေျပာျခင္း
လႊတ္ေတာ္တြင္ စကားကို မၿပီးေအာင္ၾကာရွည္ဆြဲ၍ေျပာျခင္းဟူေသာ အလုပ္ကို ဒီမိုကေရစီစံနစ္ တြင္ မည္သူမဆိုလုပ္ႏိုင္ေသာ၊ လုပ္ခြင့္ရွိေသာအလုပ္ဟူ၍ ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအခြင့္အေရးကို အျပည့္အဝသံုးျခင္းျဖင့္၊ တရားဥပေဒႏွင့္အျခားကိစၥမ်ားတြင္ ေႏွာင့္ေႏွးေစႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထုိအလုပ္ တမင္အရာအရာကို ၾကံ႕ၾကာေအာင္လုပ္ျခင္းသည္လုပ္သင့္ေသာအလုပ္မဟုတ္ပါ။ ထိုအလုပ္ကို မလုပ္သင့္ ေသာအလုပ္မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ သမၼတတြင္ တားပိုင္ခြင့္ရွိပါသည္။ သမၼတတြင္ တားပိုင္ခြင့္ရွိတိုင္းလုပ္ လွ်င္လည္း၊ သမၼတသည္ ဒီမိုကေရစီအခြင့္အလမ္းကို ပိတ္ပင္ရာေရာက္သည္။ (ေဆာင္းပါးနံပါတ္ (၂၄) တြင္ ၾကည့္ႏိုင္သည္။)

အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းသည္ သမၼတအိုဘားမားကို ဆန္႔က်င္ေသာ ရိပတ္ဘလိကန္ပါတီဝင္ မ်ားသည္ FILIBUSTER အလုပ္ကိုလုပ္ရာတြင္ ေတာ္ေတာ္နာမည္ႀကီးသည္။ ေနာက္တစ္ဖက္ျဖစ္ေသာ သမၼတအိုဘားမား (ဒီမိုကရက္ပါတီ) သည္ FILIBUSTER အလုပ္ကို တားျမစ္သည့္အတြက္ ဒီမုိကေရစီ စံႏႈန္းတစ္ခုကို ခ်ဳိးေဖာက္ရာေရာက္သည္။ ယခုေျပာခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရမ်ားကို ျပန္လည္၍ သံုးသပ္ေသာ္

gatekeeper - ဂိတ္ေစာင့္ေသာသူ (နံပါတ္ (၉))

gatekeeping - ဂိတ္ေစာင့္ျခင္း (နံပါတ္ (၉))

forbearance - စိတ္ရွည္ႏိုင္ျခင္း (နံပါတ္ (၁၄))

tolerance - သည္းခံျခင္း (နံပါတ္ (၁၄))

polarization - အုပ္စုကြဲျခင္း (နံပါတ္ (၁၆))

democratic - ဒီမိုကရက္တစ္ (နံပါတ္ (၁၉ ))

communism - ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒ (နံပါတ္ (၂၀))

democracy - ဒီမုိကေရစီ (နံပါတ္ (၂၀))

McCarthism - မက္ဂါသီယစ္စင္ (နံပါတ္ (၂၀))

norm - စံ (နံပါတ္ (၂၁), (၂၂), (၂၃))

norm-breaking - ဒီမိုကေရစီစံမ်ားကိုခ်ဳိးေဖာက္ျခင္း (နံပါတ္ (၂၁), (၂၂), (၂၃))

filibuster - လႊတ္ေတာ္တြင္စကားကိုမၿပီးေအာင္ၾကာရွည္ဆြဲ၍ေျပာျခင္း (နံပါတ္ (၂၃))

Comments