ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဘယ္လိုရႈျမင္သင့္သလဲ

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဘယ္လိုရႈျမင္သင့္သလဲ
(မုိးမခ) ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၅၊ ၂၀၁၉

Myanmar Now မွ ကူးယူေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္သည္။

မိုက္ကယ္ လူဘီနာ (Michał Lubina) သည္ ပိုလန္နိုင္ငံ ခရက္ကိုးၿမိဳ႕ Jagiellonian University ရွိ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေရွ႕ ဖ်ားေဒသပညာသိပၸံမွ လက္ေထာက္ပါေမာကၡတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အတၳဳပၸတၱိ အပါအဝင္ စာအုပ္ေျခာက္ အုပ္ေရးသားခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ သူ၏ ထြက္လာမည့္စာအုပ္အသစ္အမည္မွာ The Moral Democracy: The Political Thought of Aung San Suu Kyi ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ စာအုပ္အေၾကာင္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ နိုင္ငံေရးျဖတ္သန္းမႈအေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး The Diplomat မွ Krzysztof Iwanek က ေတြ႕ဆုံစကားေျပာထားသည္။

တစ္ခ်ိန္တုန္းက အေနာက္တိုင္းရဲ့ ႏွင္းဆီခိုင္ေလး ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ လူနည္းစုေတြကို ႏွိပ္ကြပ္တဲ့ အစိုးရတစ္ ရပ္ထဲမွာ ပါဝင္တဲ့အတြက္ အခုအခ်ိန္မွာ (ခင္ဗ်ားစာအုပ္ထဲက စကားအတိုင္းသုံးရရင္) “နိုင္ငံတကာရဲ့ ျပစ္တင္ေဝဖန္မႈ ေရလွိုင္းလုံးႀကီး” နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတယ္ ေပါ့။ ခုအခ်ိန္ဟာ စာအုပ္ေခါင္းစဥ္မွာ “ကိုယ္က်င့္စံမ်ားကို လိုက္နာေသာ ဒီမိုကေရစီ” ဆိုတဲ့ စာသားပါတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ထုတ္ေဝဖို႔အခ်ိန္ ေကာင္း ဟုတ္ရဲ့လား။

ဟုတ္တာေပါ့။ ဒါဟာ ပြဲဆူေအာင္လုပ္လိုက္႐ုံ သက္သက္မဟုတ္ပါဘူး။ ေခါင္းစဥ္ဟာ သိပ္ကို ျပည့္စုံပါတယ္။ ပထမအေနနဲ႔ နိုင္ငံတကာကိုၾကည့္ရင္ ေဒၚစုကို ေက်ာ္ၾကားေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္တာဟာ ကိုယ္က်င့္စံအျမင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ တစ္ခါက ကိုယ္က်င့္စံတန္ဖိုးေတြရဲ့ ျပယုဂ္တစ္ခုပါ။ သူ႔ကို နတ္ဘုရားတစ္ပါးအလား အျမင့္ေနရာမွာ ထားခဲ့ရာကေန ေအာက္ကိုဆြဲခ်ခဲ့တာဟာလည္း (အနည္းဆုံး အေနာက္ကမၻာရဲ့အျမင္မွာေပါ့) ဒီကိုယ္က်င့္စံတန္ဖိုး ကိစၥပါပဲ။ ဒုတိယ အခ်က္ကေတာ့ ျပည္တြင္းနဲ႔ဆိုင္ၿပီး ပိုလည္းအေရးႀကီးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ေဒၚစုရဲ့ နိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚဟာ သူ႔နိုင္ငံရဲ့ ျမန္မာဗုဒၶ အေတြးအေခၚ အစဥ္အလာနဲ႔ လုံးဝ ကိုက္ညီတဲ့ အျမင္၊ ကိုယ္က်င့္စံကိုစြဲကိုင္တဲ့ အျမင္ပဲျဖစ္တယ္။

ခင္ဗ်ားအေနနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ မိန္႔ခြန္းေတြကအစ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာအေရးအသားေတြအဆုံး ေလ့လာၿပီးေတာ့ သူ႔ရဲ့ နိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚနဲ႔ အဲဒီအေတြးအေခၚ ေပၚေပါက္ရာ ေရခံေျမခံကို ျပန္လည္ ဖန္တီးျပခဲ့တယ္ေနာ္။ ကၽြန္ေတာ္ နားလည္သလို ေျပာရရင္ ခင္ဗ်ားအဆိုအရ ေဒၚစုဟာ ဗုဒၶဝါဒအေတြးအေခၚေတြကို နိုင္ငံေရးမွာ အသုံးခ် ခဲ့တယ္။ ခင္ဗ်ားအသုံးအရဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီအယူအဆကို “Buddhicized” လုပ္တယ္ (ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ကိုက္ညီေအာင္လုပ္တယ္) ေပါ့။ အဲဒါ ဘာကို ဆိုလိုခ်င္တာလဲ။

ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ ေဒၚစုဟာ သူ႔နိုင္ငံမွာ တည္ရွိေနလာခဲ့တဲ့ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အေတြးအေခၚရပ္ဝန္းႀကီး ထဲမွာပဲ ဒီမိုကေရစီကို ဘယ္လိုအသုံးျပဳမလဲဆိုတာကို ႀကိဳးစားရွာေဖြခဲ့တယ္ ေပါ့။ သူ လုပ္သမၽွေတြထဲမွာ နိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခု ရွိကိုရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူအာဏာရဖို႔ႀကိဳးပမ္းမႈကို တရားနည္းလမ္းေဘာင္ဝင္ေအာင္လုပ္ဖို႔နဲ႔ တပ္မေတာ္ရဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကို တရားမဝင္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီကိစၥအေပၚမွာ သူ႔ရဲ့ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္သက္သက္ဆိုတဲ့ နိုင္ငံေရးရႈေထာင့္ ကေနပဲ ခ်ဥ္းကပ္ရင္ေတာ့ သူ႔အေပၚတရားမွာမဟုတ္ဘူး။ ေဒၚစုဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ နိုင္ငံေရးဖြင့္ဆိုပုံကို ပိုၿပီး က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ အနက္ျပန္ျပခဲ့တယ္။

အဲဒီ “နိုင္ငံေရးသေဘာပါတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ” ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီကိုမ်ိဳးေစ့ခ်ရာမွာ အေထာက္အကူျဖစ္မယ္လို႔ ထင္လား၊ ဒါမွမဟုတ္ လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့စနစ္ကို ဆက္ထိန္းသြားနိုင္ေအာင္ပဲ ပံ့ပိုးေပးမယ္လို႔ ထင္လား။

ခင္ဗ်ားေမးခြန္းကိုေျဖဖို႔ဆိုတာက ေတာ္ေတာ္ခက္တဲ့ေမးခြန္းကိုေျဖခိုင္းတာပဲဗ်။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီမ်ိဳးေစ့ခ်ရာမွာ ဥယ်ာဥ္မႉးျဖစ္မလား၊ သို႔မဟုတ္ အတားအဆီးတစ္ခု ျဖစ္မလားလို႔ ေမးတာမ်ိဳးပဲ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေျပာလိမ့္မယ္၊ ေဒၚစုမွာ ဘယ္လိုပဲ အျပစ္ေထာက္ျပစရာေတြ ရွိေစပါေစ သူဟာ တပ္ထက္ေတာ့ အပုံႀကီးသာပါတယ္ေပါ့။ တျခားလူေတြကက်ေတာ့လည္း ျမန္မာျပည္မွာ ဒီလို NLD နဲ႔ တပ္မေတာ္တို႔ရဲ့ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ဆက္ဆံေရးေၾကာင့္ပဲ ျမန္မာ့ နိုင္ငံေရးျမင္ကြင္းဟာ အထိုင္က်သြားတာပါလို႔ ေထာက္ျပၾက လိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္မွာေတာ့ ေဒၚစုရဲ့ ဒီမိုကေရစီအေပၚ နားလည္ပုံဟာ အေနာက္က နိုင္ငံ (ေတြ) နားလည္ပုံမ်ိဳးနဲ႔ အေတာ္ေလးကြာတယ္၊ ဒါေပမဲ့လို႔ တပ္မေတာ္ရဲ့ နားလည္ပုံနဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ ျပန္ရင္ေတာ့ ပိုၿပီးေဘာင္က်ယ္ဝန္းပါတယ္။

ဒီစာအုပ္မတိုင္ခင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေၾကာင္း (ပိုလန္ဘာသာနဲ႔) အတၳဳပၸတၱိတစ္အုပ္ ခင္ဗ်ား ေရးဖူးေသးတယ္ေနာ္။ ခင္ဗ်ားလည္း သူ႔ကို ႏွစ္ႀကိမ္ေတြ႕ဖူးတာပဲ။ အဲဒီလိုေတြ႕ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ေဒၚစုဟာ “ဘယ္လိုပဲစဥ္းစားစဥ္းစား” နိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ပဲဆိုတာ သေဘာေပါက္လာတယ္လို႔ ခင္ဗ်ား ေရးတယ္။ အဲဒီလိုေျပာတာဟာ ခ်ီးက်ဴးတာလား၊ ခါးသီးတဲ့အမွန္တရားတစ္ခုကို စိတ္မေကာင္းစြာနဲ႔ပဲ လက္ခံလိုက္ရျခင္းလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခားတစ္ခုခုလား။

ကၽြန္ေတာ္ သူနဲ႔ ႏွစ္ခါေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ၂၀၁၃ မွာတစ္ခါ၊ ၂၀၁၅ မွာတစ္ခါ။ အဲဒီတုန္းက အေျခအေနေတြက တစ္မ်ိဳးပါ။ အဲဒီအထိ ေဒၚစုဟာ ျဖဴစင္မြန္ျမတ္တဲ့ သူေတာ္ေကာင္းတစ္ဦး အျဖစ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ သူ႔အေပၚ ေဝဖန္ၾကတယ္ဆိုတာဟာလည္း ခုနဲ႔စာရင္ မေျပာပေလာက္ပါဘူး။ ၂၀၁၆ ေနာက္ပိုင္း၊ အထူးသျဖင့္ ၂၀၁၇ ဩဂုတ္လ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အားလုံး ေျပာင္းလဲသြားတာပဲ။ ရိုဟင္ဂ်ာျပႆနာဟာ နိုင္ငံတကာမွာရွိထားတဲ့ သူ႔ရဲ့နာမည္ဂုဏ္သတင္းကို ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္တယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တုန္းက ေဒၚစုဟာ နိုင္ငံေရးသမားလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့တုန္းက ဒါဟာ အေတာ္ကိုေဖာက္ထြက္ေတာ္လွန္ၿပီး ေျပာရတာဆိုေပမယ့္ ခုက်ေတာ့ ဒီလိုေျပာရင္ ဘယ္သူမွဘာမွ အထြန္႔တက္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အဲဒီ အဆိုက ဘာအဓိပၸာယ္လဲ။ ေကာင္းၿပီ။ ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ ေဒၚစုသည္ နိုင္ငံေရးသမားမၽွသာပဲ။ ပိုလည္းမပိုဘူး၊ ေလ်ာ့လည္းမေလ်ာ့ဘူး။ ဆိုလိုတာက ဒီေနရာမွာ သူဟာ ေကာင္းသလား၊ ဆိုးသလားလို႔ ေမးေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ေမးခြန္းက သူဟာ အကြက္ျမင္လာဘ္ျမင္တဲ့ နိုင္ငံျပဳပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္လား ဆိုတာပဲ။ ဒုတိယအခ်က္က ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ဟာ အခါခပ္သိမ္း ဟိုးကနဦးအစကတည္းက နိုင္ငံေရးသမားပဲ။ ဒါကို နားမလည္ၾကတဲ့အတြက္ သုံးသပ္ပုံေတြ ေကာက္ခ်က္ဆြဲတာေတြ မွားကုန္တာပဲ။ ပစၥဳပၸန္မွာျဖစ္ေနတဲ့ လက္သင့္မခံခ်င္ စရာ ျပစ္တင္ ရႈတ္ခ်မႈေတြဟာလည္း အဲဒါကို နားမလည္ၾကလို႔ပဲ။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ ေဒၚစုဟာ အဆင့္ရွိတဲ့ နိုင္ငံေရးသမားပဲ။ သူ႔ရဲ့မ်ိဳးရိုး၊ သူ႔ရဲ့အဆင့္အတန္းေၾကာင့္ပဲ သူဟာ ကိုလိုနီေခတ္ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ ထိပ္ပိုင္းလူ႔အလႊာဝင္ ေနာက္ေပါက္တစ္ဦးျဖစ္လာသလို သူ႔ရဲ့ဉာဏ္ရည္အရေရာ ႏွလုံးသားအရေရာ သူဟာ တစ္ေခတ္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာရပါ တယ္။ စတုတၳအခ်က္အေနနဲ႔ကေတာ့ ေဒၚစုဟာ ေၾကကြဲစရာနဲ႔ၾကဳံရတဲ့ နိုင္ငံေရးသမားပါ။ မိမိနိုင္ငံနဲ႔ မိမိမိသားစုအၾကားမွာ တစ္ခုကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရသူတစ္ေယာက္ပါ။ ေရွးေခတ္က ျပဇာတ္ေတြမွာပါတဲ့ ဇာတ္ကြက္ေတြနဲ႔ ႏွိုင္းယွဥ္ၾကည့္လို႔ရတဲ့ ဘဝဇာတ္ေၾကာင္းပိုင္ရွင္ျဖစ္ေအာင္ ဒီအခ်က္ကပဲ သူ႔ကိုဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚစုရဲ့ဘဝဇာတ္စုံအျဖစ္သနစ္ေတြဟာ ဆိုဖိုးကလိစ္ (ဂရိျပဇာတ္ေရးဆရာ၊ ဘီစီ ၄၉၆-၄၀၆) ရဲ့ ျပဇာတ္ေတြပါ ဇာတ္ေကာင္ေတြရဲ့ကံၾကမၼာဆိုးမ်ိဳးေတြကို ဒီဘက္ေခတ္မွာ ျပန္ျမင္ရသလိုပါပဲ။ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္သြားခဲ့တဲ့ ျပႆနာႀကီးမ်ိဳးကဟာ ဒဏ္ရာရၿပီးသားလူကိုထပ္ၿပီးႏွိပ္စက္လိုက္တာပါပဲ။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ စစ္အစိုးရနဲ႔အေပးအယူလုပ္ၿပီး နိုင္ငံေရးကစားဝိုင္းမွာ ဝင္ကစားျခင္းအားျဖင့္ ေထာင္ေခ်ာက္ထဲကို တိုးဝင္လိုက္တာပဲလို႔ ခင္ဗ်ား ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီေထာင္ေခ်ာက္က ဘာလဲ။ အဲဒီကေန လြတ္နိုင္ဖို႔ေရာ သူ႔မွာနည္းလမ္းရွိလား။

တပ္မေတာ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဒၚစုရဲ့႐ုန္းကန္ႀကိဳးပမ္းမႈကို အေဝးျမင္ျမင္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကစလို႔ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ နိုင္ငံေရးအားၿပိဳင္မႈဟာ အားႀကီးသူ (တပ္မေတာ္) နဲ႔ အားေသးသူ (ေအာင္ဆန္းစုၾကည္) တို႔ အၾကား ဘယ္သူကထိန္းခ်ဳပ္နိုင္မလဲဆိုတဲ့အေပၚ လြန္ဆြဲမႈပါပဲ။ နိုင္ငံေရးအရေျပာရင္ စစ္အစိုးရဟာ အသာစီး ရေနေပမယ့္ ေဒၚစုကို သူတို႔ အလဲမထိုးနိုင္ခဲ့ဘူး။ ေဒၚစုဟာလည္း အေရးနိမ့္တဲ့ဘက္မွာ ရွိေနခဲ့ေပမယ့္ လုံးဝ လဲက်မသြားခဲ့ဘူး။ သူဟာ ကစားဝိုင္းထဲမွာပဲ ရွိေနခဲ့တယ္။ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္းကစားဝိုင္းႀကီးထဲမွာေတာ့ ဒီေလာက္နဲ႔တင္ ေဒၚစုဟာ အႀကီးအက်ယ္ေအာင္ျမင္မႈရတယ္လို႔ ဆိုနိုင္တယ္။ စစ္အစိုးရကို နိုင္ဖို႔ေလာက္လည္း သူမစြမ္းနိုင္၊ ဒါေပမဲ့ ရႈံးနိမ့္လဲက်သြားရေလာက္ေအာင္လည္း သူ႔မွာ အားမနည္းျပန္တဲ့ ေဒၚစုဟာ အခ်ိန္ေကာင္းကိုသာေစာင့္ဖို႔ပဲလို႔ ယုံၾကည္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ေနာက္ဆုံးက်ေတာ့ အေပၚစီး ရယူသြားနိုင္တာက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြပဲျဖစ္ေနတယ္။ ကမၻာ့ အေျခအေနေတြကလည္း ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ အေနာက္နိုင္ငံေတြအတြက္ တစ္ဖန္အေရးပါလာျပန္တယ္ (သယံဇာတ၊ ေဈးကြက္အသစ္၊ တ႐ုတ္ကိုထိန္းနိုင္ေရးဗ်ဴဟာက်သည့္ေနရာမွာရွိ)။ ဒီတစ္ခါမွာလည္း ေဒၚစုဟာ ခက္ခဲတဲ့ေရြးခ်ယ္မႈကို လုပ္ရဖို႔ၾကဳံျပန္တာပဲ။ “သူေတာ္စင္” ေနရာမွာဆက္ေန၊ လူရိုေသရွင္ရိုေသ ခံၿပီး နိုင္ငံေရးစည္းရဲ့အျပင္မွာထြက္ေနမလား၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ သတ္မွတ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြကို လိုက္နာၿပီး နိုင္ငံျခားရဲ့ေထာက္ခံမႈရမရမေသခ်ာတဲ့ လမ္းကိုေရြးမလား။ ဒီအေနအထားမွာ နိုင္ငံေရးသမား ျဖစ္တာေၾကာင့္ပဲ ေဒၚစုဟာ ဒုတိယတစ္ခုကို ေရြးလိုက္တာပဲ။ သူဟာ ေထာက္ေခ်ာက္ထဲကို သိသိႀကီးနဲ႔ ဝင္သြားတာပဲ။ ေကာင္းစရာမရွိတဲ့အထဲကေနပဲ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရေတာ့တာပဲ။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ တင္းခံၿပီးတဲ့ေနာက္ ေဒၚစုဟာ မာန္ေလၽွာ့လိုက္ရတယ္။ မလႊဲမေရွာင္သာတဲ့အရာကို လက္ခံလိုက္ရတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တပ္မေတာ္ရဲ့ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးမႈဆိုတာကိုပဲ။ အာဏာကိုင္ထားသူေတြ ခ်မွတ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းအတိုင္း ကစားဝိုင္းထဲဝင္ဖို႔သေဘာတူလိုက္တယ္။ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ဆုံေရးကိုစြန္႔လႊတ္ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရးကို ေရြးခ်ယ္လိုက္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ သူ႔အေနနဲ႔ အမ်ားႀကီးကိုအေလၽွာ့အတင္းလုပ္ခဲ့ရၿပီး ပိုကာဂိမ္းကစားနည္းဗ်ဴဟာအတိုင္း ရွိသမၽွဖဲခ်ပ္အားလုံးကို ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ပုံေအာလိုက္ရ တာပဲ။ ၂၀၁၅ မွာ သူနိုင္တယ္၊ ၂၀၁၆ ကစၿပီး တပ္နဲ႔နားလည္မႈယူၿပီး တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဒါဟာ ဒီ “ေထာင္ေခ်ာက္” ထဲမွာေတာ့ သူရနိုင္သ မၽွ အျမင့္ဆုံးအမွတ္ပဲ။ ဒီေထာင္ေခ်ာက္ကေန သူဘယ္လို ႐ုန္းထြက္ မလဲ ဟုတ္လား။ ကၽြန္ေတာ့္အထင္ သူဟာ လာမယ့္ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ထပ္နိုင္ဖို႔ ေသေရးရွင္ေရး အေရးႀကီး တယ္လို႔ ယုံၾကည္ပုံပဲ။ ဒါမွလည္း အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အဲ သူ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို အခ်ိန္တစ္ခုအထိ ဆြဲဆန္႔နိုင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့နိုင္ငံေရးကက်ေတာ့ ဘယ္သူ ဘယ္ပါတီပဲ တက္အုပ္ခ်ဳပ္အုပ္ခ်ဳပ္ တပ္မေတာ္ကသာ အေရးပါျမဲပါေနတာပဲ။ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ျပင္နိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ မထင္ပါဘူး။ ဒီေထာင္ေခ်ာက္ကေန ထြက္နိုင္မယ့္ ထြက္ေပါက္မရွိပါဘူး။

နိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္လာခ်ိန္ကစလို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ကိစၥတစ္ရပ္ရပ္မွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ လူသိရွင္ၾကား သေဘာထားကြဲခဲ့တာမ်ိဳးရွိပါသလား။

အနည္းအက်ဥ္းကြဲတာေလးေတြကေတာ့ ရွိတာေပါ့။ ေနာက္ၿပီး NLD နဲ႔ တပ္မေတာ္ သိပ္ၿပီး တည့္ေနၾကတဲ့ ပုံစံလည္း မရွိပါဘူး။ အရပ္သားအစိုးရနဲ႔ တပ္ကထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားအၾကားမွာ မျမင္ရတဲ့အာဏာလြန္ဆြဲမႈ အမ်ားႀကီးပဲ။ သာဓက အားျဖင့္ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနလို ကိစၥမွာ အာဏာလြန္ဆြဲပုံမ်ိဳးေပါ့။ ဒါေပမဲ့လို႔ တကယ့္ ကိစၥႀကီးေတြမွာေတာ့ သေဘာထားမကြဲပါဘူး။ သူ႔အေနနဲ႔ ကြဲလို႔လည္း မရပါဘူး။ တပ္မေတာ္ဟာ အစိုးရအေပၚမွာ အဓိကေနရာေတြကေန ထိန္းခ်ဳပ္ထားဆဲပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေဒၚစု ဟာ တပ္မေတာ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္မေတြ႕ေရးကို ဆက္က်င့္သုံးေနရတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း တပ္မေတာ္ရဲ့ အခြင့္ထူးခံေနရာကို ကလန္ကဆန္ သြားမလုပ္ဘူး၊ တပ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္ေတြနဲ႔ ျဖစ္တဲ့တိုက္ပြဲေတြမွာ ဝင္မစြက္ဖက္ဘူး၊ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ့ဒုကၡေတြကို မ်က္ႏွာလႊဲထားရတယ္၊ ‘ခရိုနီ’လို႔ေခၚတဲ့ လက္ေဝခံလုပ္ငန္းရွင္သူေဌးႀကီးေတြနဲ႔ အခင္အမင္မပ်က္ ဆက္ေန ရတယ္၊ နိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒမွာလည္း ရွိၿပီးသားၾကားေနမူဝါဒကိုပဲ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားရတယ္။

ဆိုေတာ့ကာ အဓိကကြာျခားခ်က္ကိုေျပာပါဆိုရင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒနဲ႔ဆိုင္တဲ့ သေဘာထားပဲေပါ့။ ဟိုတေလာကပဲ ေဒၚစုဟာ ဒီဥပေဒျပင္ေရးကို တင္လာတာေတြ႕မိေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ နိုင္ငံေရးကေန ေနာက္ဆုတ္ၿပီး အခြင့္ထူးခံတာကို စြန္႔လႊတ္ရေလာက္ေအာက္ေတာ့ သိမ္းသြင္းနားခ်နိုင္လိမ့္မယ္လို႔ မထင္ဘူး။

ကၽြန္ေတာ္ခင္ဗ်ားကို နည္းနည္းေနာက္လိုက္ဦးမယ္။ ေစာေစာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတဲ့ အယူအဆေရးရာ အတိမ္းအယိမ္းကေလးေတြ အားလုံးက ဒီလိုပဲစကားအျဖစ္ ေလၽွာက္ေျပာေနၾကတာပဲ မဟုတ္လား။ အခု ခဏေလာက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြ နားမၾကားရဘူးလို႔ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။ နိုင္ငံေရးသမားေတြ ေျပာသမၽွ အကုန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မၾကားရဘူးပဲ ထားဗ်ာ။ သူတို႔ လုပ္ပုံကိုင္ပုံကိုပဲ ျမင္ရၿပီး အကဲျဖတ္ၾကည့္ၾကမယ္။ ကိုင္း ေျပာပါဦး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ကစၿပီး တကယ့္ ေလာက္ေလာက္လားလား ျပနိုင္တဲ့ မူဝါဒေတြကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သလား။

စကားျဖစ္ေအာင္ေလၽွာက္ေျပာခဲ့ၾကတာဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ့္စာအုပ္ကလည္း အမွိုက္ပဲျဖစ္သြားေတာ့မွာပဲဗ်။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီေမးခြန္းကို မေျဖပါရေစနဲ႔။ ဒါေပမဲ့ အမွန္တရားကို ရင္ဆိုင္ၾကည့္ ရေအာင္။ နိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္အေနနဲ႔ ေဒၚစုဟာ ဘုရင္ေခတ္က ဘုရင္မႀကီးတစ္ပါးသဖြယ္ အာဏာျပၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ေကာင္းကင္ဘုံကေန အပ္ႏွင္းခံရတဲ့ အာဏာရွင္ အာဏာပိုင္ မိခင္ႀကီးတစ္ဦးရဲ့ အခြင့္အာဏာမ်ိဳးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ သူ႔ရဲ့ အားလုံးထက္ျမင့္တဲ့ေနရာကေနၿပီး တရားေတြေဟာတယ္၊ ေၾကညာခ်က္ေတြထုတ္တယ္၊ အမိန္႔ေတြထုတ္တယ္။ ေနျပည္ေတာ္လို႔ေခၚတဲ့ မင္းတို႔စိုးစံရာၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးထဲ တံခါးပိတ္အစည္းအေဝးေတြ လုပ္တယ္။ ကိစၥအေသးအမႊားကအစ စီမံကြပ္ကဲတယ္။ ဘာပဲလုပ္ခ်င္လုပ္ခ်င္ ေသးေသး ႀကီးႀကီး သူေခါင္းညိတ္ဖို႔လိုတယ္။ အစိုးရကိုေဝဖန္ဆန္႔က်င္သံေတြကို သည္းမခံဘူး။ အျပင္စည္းကလာတဲ့ အသံေတြကို နားမေထာင္ဘူး။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္နဲ႔ ပါတီနိုင္ငံေရးကို ကန္႔သတ္ တယ္။ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ကို ကန္႔သတ္တယ္ (ေဒၚစုအစိုးရဟာ စစ္အစိုးရသုံးသြားတဲ့ ဖိႏွိပ္တဲ့ဥပေဒေတြကို မဖ်က္တဲ့အျပင္ သုံးရတာေတာင္ ႀကိဳက္ေနသလို တစ္ခါတစ္ရံ ပိုေကာင္း ေအာင္ေတာင္ ျပဳျပင္လိုက္ေသးတယ္)။ သူ႔ကို ျမင္ရခဲ၊ ၾကားရခဲတယ္။ ျပည္သူကို သူမိန္႔ခြန္းထြက္ေျပာရင္ေတာင္မွ သူဟာ ေန႔စဥ္လူေနမႈဘဝနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြကို မေဆြးေႏြး ဘူး။ မိန္႔ခြန္းေျပာရင္လည္း နိုင္ငံသားအခြင့္အေရးကိစၥထက္ နိုင္ငံသားတို႔ရဲ့တာဝန္နဲ႔ဝတၱရား ကိစၥေတြကို ေရွ႕တန္းတင္ ေျပာတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဘယ္လို အသြင္ ေျပာင္း ယူရမယ္ ဆိုတာကို ပို႔ခ်တယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္တြင္းထဲမွာ ေဒၚစုဟာ သူ႔ရဲ့ မဟာေခါင္းေဆာင္ႀကီး အဆင့္မွာ ရွိျမဲရွိေနၿပီး ျပည္သူေတြအတြက္လည္း ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ တိုင္းျပည္ရဲ့ ျပႆနာေတြကိုေတာ့ မေျဖရွင္းရေသးဘဲ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘာအျမင္မွမရွိဘူး၊ ဘာအစီအမံမွ ခ်ထားတာ မရွိဘူး၊ ဒီထက္ဆိုးတာက ျမန္မာနိုင္ငံ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ဘက္ေပါင္းစုံကျပႆနာေပါင္းစုံကို ေျဖရွင္းနိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းမ်ိဳး မေတြ႕ရဘူး။ သုံးႏွစ္ၾကာတဲ့ေနာက္မွာ သူ႔အစိုးရအေနနဲ႔ မ်က္ႏွာရစရာရယ္လို႔ သိပ္မရွိဘဲ မ်က္ႏွာပ်က္ စရာေတြ (ရိုဟင္ဂ်ာကိစၥ၊ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားနဲ႔ ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ) သာ မ်ားၿပီး စာရင္းခ်ဳပ္ရင္ ေမၽွာ္လင့္သလိုျဖစ္မလာတာေတြ ခ်ည္းပဲ။

ေနာက္ငါးႏွစ္အတြင္း ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ဘာေတြျဖစ္လာနိုင္သလဲ၊ အဲဒီအခါက်ရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အခန္းက႑က ဘယ္လိုရွိမယ္ ထင္လဲ။

၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲကလည္း သိပ္မလိုေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၁၅ တုန္းကလိုပဲ ဒါဟာ ေဒၚစုအတြက္ ေသေျမႀကီး ရွင္ေရႊထီးပါပဲ။ သူ႔ပါတီသာ ျပတ္ျပတ္သားသား နိုင္မယ္ဆိုရင္ (ဒါဟာ သိပ္ေတာ့မျဖစ္နိုင္ဘူး။ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုေတြက သူ႔အေပၚ အျပည့္အဝေထာက္ခံဖြယ္မရွိသလို လိုအပ္တဲ့ မဲ ၆၇ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုလည္း သူ႔အေနနဲ႔ မရနိုင္ဘူး) ေဒၚစုတစ္ေယာက္ ျမန္မာနိုင္ငံကို ေနာက္ကြယ္ကေနပဲ ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ေနဦးမွာပါပဲ။ အကယ္၍ NLD ပြတ္ကာသီကာပဲ နိုင္မယ္ဆိုပါစို႔၊ ဒါဆို ေဒၚစုအေနနဲ႔ ေနာက္တစ္ႀကိမ္အခြင့္အေရးရဖို႔ရာ ေနာက္ထပ္ငါးႏွစ္ ထပ္ေစာင့္ဖို႔ရာသာ ရွိပါတယ္။ အခ်ိန္ကေတာ့ သိပ္မက်န္ေတာ့ဘူး။ တပ္မေတာ္ကေတာ့ စင္ေပၚကပါပဲ။

(ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ The Diplomat မဂၢဇင္းဝက္ဘ္ဆိုက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ “Aung San Suu Kyi: A ‘Moral Democrat’ or a ‘Precolonial Queen?’အမည္ရွိ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခန္းကို ျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္သည္။)