ျမင့္ေက်ာ္ - သတင္းသမားရဲ႕ တာဝန္၊ ဝတၱရား

ျမင့္ေက်ာ္ - သတင္းသမားရဲ႕ တာဝန္၊ ဝတၱရား
(မိုးမခ) မတ္ ၁၂၊ ၂၀၁၉

သတင္းသမားရဲ႕ တာဝန္၊ ဝတၱရားက ဘယ္အထိရွိသလဲ?

ဒီေမးခြန္းက သတင္းသမားေတြ အတြက္ သတင္းမီဒီယာရဲ႕ အခန္းက႑ဆိုုင္ရာ အေျခခံအခ်က္လည္းျဖစ္သလိုု က်င့္ဝတ္ဆိုုင္ရာ အေရးပါတဲ့ ေမးခြန္းတခုုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပေဒ ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြျဖစ္ေနတဲ့အခါ၊ မတရားမႈေတြျဖစ္ေနတဲ့အခါ ၊ ႏိုုင့္ထက္စီးနင္းမႈေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အခါ ၊ တရားဥပေဒကိုု အေလးမထားဘဲ အက်ိဳးစီးပြားထိခိုုက္တာနဲ႔ အင္အားနဲ႔ အႏိုုင္က်င့္တာ၊ အာဏာ၊ ပါဝါ နဲ႔ အႏိုုင္က်င့္တာေတြကိုု ဘယ္သူက လုုပ္လုုပ္ သတင္းသမားေတြ အေနနဲ႔ ေဖာ္ထုုတ္ တင္ျပရမယ့္ တာဝန္သာရွိပါတယ္။

ဒီလိုုေျပာလိုု႔ ကိုုယ့္ေရွ႕မွာ လူတေယာက္ကိုု ဝိုင္းသတ္ေနတာ အႏိုုင္က်င့္ေနတာကိုု ဝင္မတားေတာ့ဘူးလားလိုု႔ ေပါက္ေပါက္ရွာရွာ ေမးခြန္းထုုတ္ႏိုုင္ပါတယ္။ သတင္းသမားအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ အဲဒီအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ကိုယ့္သတင္းသမားအလုုပ္ကိုု လုုပ္ရင္းနဲ႔ လူသားတေယာက္အေနနဲ႔ တာဝန္ဝတၱရားရွိတဲ့ ဟန္႔တားတာ၊ အျပစ္မဲ့တဲ့သူဘက္က ကူညီတာေတြ လုုပ္နိုုင္ပါတယ္၊ သိုု႔ေသာ္ ဒီအျဖစ္အပ်က္ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ပ်က္ရတာလဲ တရားဥပေဒ ဘာေၾကာင့္ မစိုုးမိုုးရတာလဲ၊ ဘယ္လိုု အုုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုုတာကိုု သတင္းသမား အေနနဲ႔ တင္ျပ ရမယ့္ တာဝန္ကိုု ေမ့မသြားဖိုု႔က အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ျပႆနာ တခုုခ်င္းမွာ ဝင္ေရာက္ကူညီတာနဲ႔ ဒီျပႆနာရဲ႕ အရင္းအျမစ္ကိုု ေဖာ္ထုုတ္ တင္ျပတာ သက္ေရာက္မႈျခင္း အလြန္ကြားျခားတယ္ဆိုုတာ သတင္းသမားက သတိျပဳ နားလည္ဖိုု႔ အသိေပး ႏိႈးေဆာ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

နာဂစ္ မုုန္တိုုင္းတိုုက္ခတ္ၿပီးေနာက္ သတင္းသမားေတြ မုုန္တိုုင္းဒဏ္ခံေဒသေတြ သြားေရာက္သတင္းယူ ေဖၚျပၾကစဥ္က တခ်ိဳ႕ေသာသတင္းသမားေတြ အေနနဲ႔ အဲဒီ ဒုုကၡသည္ေတြရဲ႕ ဘဝေတြကိုု ျမင္ေတြ႕ရၿပီး ဂရုုဏာ၊ ကိုုယ္ခ်င္းစာ စိတ္ၾကီးမားစြာျဖစ္ေပၚၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ အခ်ိဳ႕ေသာသတင္းသမားေတြ သတင္းအလုုပ္ကိုုေခတၱ ထားၿပီး ဒုုကၡသည္ကူညီေရးေတြမွာ သီတင္းပတ္နဲ႔ခ်ီ ဝင္ေရာက္ကူညီခဲ့တဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးေတြရွိခဲ့ပါတယ္။

သတင္းသမားေတြအေနနဲ႔ ကိုုယ္ေရးသားတင္ျပေနတာေတြရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ၊ ထိေရာက္မႈနဲ႔ ဒုုကၡသည္ေတြကိုု ကိုုယ္ထိလက္ေရာက္ ကူညီျခင္းရဲ႕ထိေရာက္မႈ ႏွစ္ခုုကိုု ေမးခြန္းထုုတ္ရာက အခုုလိုု ေရြးခ်ယ္မႈ ျဖစ္ေပၚလာတာလည္း ျဖစ္ႏိုုင္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားနဲ႔ဆိုုရင္ေတာ့ dilemma ( ေရြးခ်ယ္စရာ ႏွစ္ခုု အနက္ ဘယ္ဟာကိုု ေရြးရမလဲ ေဝခြဲမရ ျဖစ္ရတဲ့အေျခအေနမ်ိဳး ) ဆိုုရမယ္ ထင္ပါတယ္။

အဲဒီေခတ္အဲဒီအေျခအေနတရပ္ျဖစ္တဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေဘာင္ က်ဥ္းေျမာင္းျခင္းကလည္း သတင္းသမားအျဖစ္နဲ႔ လုုပ္ေဆာင္ေနရတာထက္ ကိုုယ္တိုုင္ပါဝင္ ကူညီျခင္းကိုု ေရြးခ်ယ္ျခင္းရဲ႕ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအခ်က္တခ်က္ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ယေန႔ေခတ္လိုုဆိုုရင္ေတာ့ သတင္းသမားရဲ႕ အလုုပ္ကိုု တကယ္ျပည့္ျပည့္ဝဝ ထမ္းေဆာင္ႏိုုင္ရင္ ကိုုယ္ထိလက္ေရာက္ ဝင္ေရာက္ကူညီျခင္းထက္ ပိုုထိေရာက္တယ္လိုု႔ က်ေနာ္ဆိုုခ်င္ပါတယ္။

ဒီအျဖစ္အပ်က္ကိုု ဥပမာေပးရတာက သတင္းသမားေတြအေနနဲ႔ သတင္းမီဒီယာရဲ႕ တာဝန္က ဘယ္အထိလဲ ဆိုုတဲ့ စည္းကိုု ေမ့ေလ်ာ့ၿပီး ျဖစ္စဥ္ထဲ သတင္းသမားအေနနဲ႔ ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြက္တဲ့အထိ ျဖစ္သြားေလ့ရွိတာေၾကာင့္ပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ မူးယစ္ေဆးဝါး တိုုက္ဖ်က္ေရးမွာ ျဖစ္ရပ္တခုုခ်င္းမွာ သတင္းသမားက ဝင္ပါၿပီး သေဘာရိုုးနဲ႔ ရဲကိုု သတင္းေပးတဲ့အထိ ေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳးကလည္း သတင္းသမားရဲ႕က်င့္ဝတ္နဲ႔ မညီညြတ္ပါဘူး။ ( မူးယစ္ေဆးေရာင္းသူ သယ္သူဆီက ေငြညွစ္တာမ်ိဳးကေတာ့ သတင္းသမားဆိုုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာမရွိဘဲ သတင္းသမားအမည္ခံၿပီး ေငြညွစ္တဲ့ သတင္းေလာက ညစ္ေထးေအာင္ လုုပ္သူေတြလိုု႔ သီးျခား ေျပာဆိုုရမယ့္ ကိစၥတစ္ရပ္ပါ)

လက္နက္ကိုုင္ပဋိပကၡမ်ားနဲ႔ သတင္းသမားတာဝန္
လက္နက္ကိုုင္ ပဋိပကၡေတြမွာ သတင္းသမားအေနနဲ႔ ဘယ္လိုု တာဝန္ ဝတၱရားေတြ ရွိမလဲ၊ လက္နက္ကိုုင္ ပဋိပကၡျဖစ္ေနတဲ့အခါ လက္နက္ကိုုင္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြက လက္နက္မဲ့ အရပ္သားေတြကိုု ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္တာ၊ ဖမ္းဆီးတာ ၊ သတ္ျဖတ္တာ၊ ဓါးစာခံေခၚေဆာင္သြားတာ၊ အဓမၼ ခိုုင္းေစတာ ၿခိမ္းေျခာက္တာ၊ ပိုုင္ဆိုုင္မႈေတြကိုု သိမ္းဆည္းတာ ေတြအားလံုး ဘယ္ဘက္က သိုု႔မဟုုတ္ ဘယ္သူက က်ဴးလြန္ တာျဖစ္ျဖစ္ျဖစ္ ေဖၚထုုတ္တင္ျပရမွာ သတင္းမီဒီယာရဲ႕ တာဝန္ပါျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေဒသေတြ မွာ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ေနတယ္၊ ဘယ္ေဒသေတြက မလံုုၿခံဳဘူးဆိုုတဲ့ အေျခအေနကိုု သက္ဆိုုင္သူ အသီးသီးကိုု သတင္းအခ်က္အလက္ေပးျခင္းအားျဖင့္လည္း သတင္းအခ်က္အလက္ရရွိတဲ့ သူေတြ အေနနဲ႔ ေဘးအႏၱရာယ္ကိုု ေရွာင္ရွားႏိုုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

သတင္းသမားတေယာက္အေနနဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုုရင္ တင္ျပမယ့္ သတင္းဌာနရဲ႕ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈ နဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္စုုေဆာင္းရယူရာမွာ တားဆီးျခင္း၊ ဖံုုးကြယ္ျခင္းစတဲ့ အခက္အခဲနဲ႔ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ရွိေကာင္းရွိႏိုုင္ပါတယ္။ သိုု႔ေပမယ့္လည္း သတင္းသမားေတြရဲ႕ တာဝန္ အေနနဲ႔ တဦးခ်င္း သိုု႔မဟုုတ္ သတင္းဌာန တခုုခ်င္း တတ္ႏိုုင္သေရြ႕ ႀကိဳးစားတင္ျပၾကရမယ့္သေဘာျဖစ္ပါတယ္။
အရပ္သားေတြ အေပၚ ညွင္းပန္းမွဳ၊ သတ္ျဖတ္မႈ၊ အဓမၼေစခိုုင္းမႈ၊ လုုယက္မႈ စတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈေတြကိုု သတင္းမီဒီယာေတြက ေဖၚထုုတ္တင္ျပျခင္းအားျဖင့္ လက္နက္ကိုုင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အေနနဲ႔ တာဝန္ခံမႈရွိလာေစၿပီး ဒီလိုုျဖစ္ရပ္ေတြ ေလ်ာ့နည္း ပေပ်ာက္သြားေအာင္ ဟန္႔တားရာလည္းေရာက္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ပဋိပကၡ ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့အေျခအေနေတြကိုု သံုုးသပ္တင္ျပျခင္း၊ မတူတဲ့ အုုပ္စုုငယ္မ်ားအတြင္း ဝိုုင္းဝန္းအေျဖရွာၿပီး ျပႆနာရဲ႕ ျဖစ္ႏိုုင္ေျခ အေျဖေတြကိုု သတင္းမီဒီယာက ေဖၚထုုတ္တင္ျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပကၡ တနည္းအားျဖင့္ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ ျပႆနာ ျဖစ္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ သတ္ျဖတ္မႈ၊ ညွင္းဆဲမႈ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို တင္ျပရာမွာ ျဖစ္ရပ္ ကြက္ကြက္ကေလးကိုုပဲ တင္ျပျခင္းထက္ ျပႆနာရဲ႕ ေနာက္ခံ၊ ဆက္စပ္ေနတဲ့အေျခအေန ကိုုပါ တတ္ႏိုုင္သေရြ႕ ဆက္စပ္ေဖၚျပဖိုု႔လည္း လိုုအပ္ပါတယ္။

တနည္းအားျဖင့္ ေနာက္ခံအေျခအေနနဲ႔ ဆက္စပ္နားလည္ေအာင္ အျဖစ္အပ်က္ကိုု ၿခံဳငံုုနားလည္ေအာင္ comprehensive reporting သေဘာေဆာင္တဲ့ သတင္းတင္ျပမႈျဖစ္ဖိုု႔ လိုုအပ္ပါတယ္။ အခုုလိုု ပဋိပကၡ နဲ႔ သက္ဆိုုင္တဲ့ သတင္းတင္ျပမႈေတြမွာ သတင္းမီဒီယာသမားရဲ႕ တာဝန္က Messenger (သတင္းစကားသယ္ေဆာင္ေပးပိုု႔သူ ) ဆိုုတာထက္ ပိုုပါတယ္။

Messenger ဆိုုတဲ့ တာဝန္က အခ်က္အလက္ သတင္းစကားကိုု သယ္ေဆာင္၊ ေပါင္းကူး ေပးသူဆိုုတာမ်ိဳးပါ။ အခုုလိုု သတင္းမ်ိဳး၊ နိုုင္ငံေရး သတင္းမ်ိဳးမွာေတာ့ သတင္းမီဒီယာတာဝန္က အဲဒါထက္ပိုုတယ္လိုု႔ ဆိုုရမွာပါ။ ဘယ္ေနရာမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနတယ္၊ ဘယ္သူက ဘာေတြလုုပ္ေနတယ္၊ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္းက ဘာေတြ လုုပ္ေနတယ္၊ ဘယ္လိုု ေျပာတယ္၊ ဘယ္လိုု ထုုတ္ျပန္တယ္ ဆိုုတာထက္ကိုု ပိုုၿပီး သက္ဆိုုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ အမ်ားျပည္သူေတြ အေရးပါတဲ့ ဆံုုးျဖတ္ခ်က္ မွန္ကန္စြာခ်ႏိုုင္ေအာင္ ျဖစ္စဥ္ကြက္ကြက္ေလးကိုုသာ ျပသတာမ်ိဳးမဟုုတ္ဘဲ ျဖစ္စဥ္ကိုု က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ေနာက္ခံကားခ်ပ္နဲ႔ တြဲၿပီး ဆက္စပ္ရႈျမင္ႏိုုင္ဖိုု႔နဲ႔ ဘယ္လိုုလုုပ္ရင္ ဘယ္လိုုအက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာႏိုုင္တယ္ဆိုုတာမ်ိဳးအထိ တင္ျပဖိုု႔ ဝတၱရားရွိတယ္လိုု႔ ဆိုုခ်င္ပါတယ္။

သတင္းမီဒီယာရဲ႕ တာဝန္၊ ဝတၱရားကိုု ေဆြးေႏြးတာနဲ႔ အတူ သတင္းသမားမ်ား မၾကာခဏ ေရာေထြးၿပီး လုုပ္ေဆာင္မိေလ့ရွိေပမယ့္ သတင္းသမားေတြရဲ႕ တာဝန္ မဟုုတ္တဲ့ အရာကိုုလည္း ဒီေနရာမွာ ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုုေတာ့ မိမိ ေရးသား တင္ျပဖိုု႔ လုုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ သတင္းအျဖစ္အပ်က္မွာ ဘက္တဘက္ကေန ပါဝင္ေနတာပါ။

သတင္းသမားအေနနဲ႔ သိလ်က္နဲ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိလ်က္နဲ႔ ဝင္ပါေနတာ ဒါမွမဟုုတ္ မိမိအေနနဲ႔ သတိမထားမိဘဲ ခံစားခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ ဝင္ပါေနမိတာလည္း ျဖစ္ႏိုုင္ပါတယ္။ ေနာက္အေၾကာင္း တခ်က္ကေတာ့ ကိုုယ္ၾကီးျပင္းရာ လူမႈအသိုုက္အဝိုုင္းရဲ႕ ဖိအားေၾကာင့္ မိမိပုုဂၢလိက အျမင္၊ အယူအဆ၊ ခံစားခ်က္ေတြကိုု ကိုုယ့္ရဲ႕အလုုပ္ေပၚမွာ ေရာယွက္ပါဝင္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

မိမိရဲ႕ ခံစားခ်က္၊ အယူအဆ၊ ယံုုၾကည္မႈ ေတြ သတင္းအလုုပ္မွာ မလႊမ္းမိုုးေစရဘူးဆိုုတာဟာ က်င့္ဝတ္ဆိုုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ျခားထားတဲ့ စည္းက အလြန္ပါးလႊာပါတယ္။ ခြဲျခားရခက္ခဲတာလည္း မွန္ပါတယ္။ မျဖစ္ႏိုုင္ဘူးလိုု႔ ယူဆခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ က်င့္ဝတ္ဆိုုင္ရာ စံႏႈန္း တစ္ခုုျဖစ္တဲ့ ဓမၼဓိဌာန္က်ျခင္းဆိုုရင္လည္း လက္ေတြ႕မွာ ဓမၼဓိဌာန္က်ဖိုု႔ မျဖစ္ႏိုုင္ဘူးဆိုုတာမ်ိဳးယူဆၿပီး ဓမၼဓိဌာန္က်ျခင္းဆိုုတဲ့ က်င့္ဝတ္စံကိုု မျဖစ္ႏိုုင္ဘူး၊ သတင္းသမားက ဘက္တဘက္ လိုုက္ရမွာပဲဆိုုတဲ့ စဥ္းစားမႈေတြရွိပါတယ္။

အမွန္တကယ္ေတာ့ ၿပီးျပည့္စံုု၊ အျပစ္ကင္းစင္ၿပီး ဒႆနဆန္လြန္းတဲ့ ဓမၼဓိဌာန္က်မႈမ်ိဳး ျဖစ္ႏုုိင္ဖိုု႔ ခက္ခဲတာမွန္ကန္ပါတယ္။ သတင္းစာပညာမွာ သံုုးစြဲတဲ့ ဓမၼဓိဌာန္က်ျခင္းဆိုုတာက ဒႆနဆန္ဆန္ အဓိပၺါယ္ဖြင့္ထားတဲ့ စကားလံုုးထက္ ဓမၼဓိဌာန္က်ျခင္းဆိုုတာကိုု လက္ေတြ႕က်က် က်င့္သံုုးဖိုု႔လမ္းညႊန္ ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းအလုုပ္လုုပ္ေနစဥ္မွာ မိမိရဲ႕ တဦးခ်င္း ခံစားမႈ၊ ယံုုၾကည္မႈ၊ ေထာက္ခံမႈ၊ ႏွစ္သက္ျခင္း မႏွစ္သက္ျခင္းေတြ အလုုပ္အေပၚမွာ လႊမ္းမိုုးျခင္းမရွိေအာင္ သတိနဲ႔ လုုပ္ေဆာင္ျခင္း က်င့္ဝတ္စံႏႈန္းကိုု ထိန္းသိမ္းျခင္းကိုု ဆိုုလိုုတာပါ။

သတင္းမီဒီယာရဲ႕ တာဝန္က ဘာလဲ
သတင္းမီဒီယာရဲ႕ တာဝန္က ဟိုအရာမဟုုတ္၊ ဒီအရာမဟုုတ္ဘူးဆိုုေတာ့ ဘယ္ဟာက သတင္းမီဒီယာရဲ႕ တာဝန္လဲလိုု႔ ျပန္ေမးခြန္းထုုတ္ေကာင္း ထုုတ္ပါလိမ့္မယ္၊ သတင္းမီဒီယာရဲ႕တာဝန္က အတိုခ်ဳပ္ေျပာရင္ သတင္းဆိုုင္ရာကၽြမ္းက်င္မႈကိုုသံုုးၿပီး အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြား အတြက္ လုုပ္ေဆာင္ျခင္း လိုု႔ အတိုဆံုးေျဖရမယ္ ထင္ပါတယ္။

အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးစီးပြားဆိုုတာဘာလဲလိုု႔ ထပ္ေမးခြန္းထုုတ္ရင္ေတာ့ “ျပည္သူအမ်ား၏ အက်ဳိးစီးပြားဆိုသည္မွာ လံုျခံဳသည့္၊ က်န္းမာသည့္၊ ေကာင္းစြာ လည္ပတ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္သည့္ လူမႈဝန္းက်င္ရွိေရးပင္ ျဖစ္သည္” လိုု႔ဆိုုထားပါတယ္။ ဒါက သတင္းစာပညာအတြက္ ရည္ရြယ္ကာ ဖြင့္ဆိုုထားသည့္ အဓိပၺါယ္ ဖြင့္ဆိုုခ်က္ျဖစ္သည္။ အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြား အဓိပၺါယ္ဖြင့္ဆိုုခ်က္တြင္ လံုုၿခံဳသည့္ က်န္းမာသည့္ ေကာင္းစြာလည္ပတ္ လုုပ္ကိုုင္ႏိုုင္သည့္ လူမႈဝန္းက်င္ရွိျခင္း လိုု႔ ရည္ညႊန္းထားတဲ့အတြက္ သတင္းမီဒီယာအေနနဲ႔ နိုု္င္ငံေရး အင္အားစုု တရပ္ အသာရေရး၊ လက္နက္ကိုုင္ အင္အားစုတရပ္ရပ္ အသာရေရးသည္ သတင္းသမားမ်ား၏ တာဝန္ လံုုးဝမဟုုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါတယ္။ ။