ကုိသန္းလြင္ ● ေရနံတြင္းႏွင့္ ေျမငလ်င္

ကုိသန္းလြင္ ● ေရနံတြင္းႏွင့္ ေျမငလ်င္
(မုိးမခ) ဧၿပီ ၂၊ ၂ဝ၁၉

 (၁)
လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေသာ စီခြၽန္ (Sichun) ေဒသမွ ေသးငယ္ေသာ ဂိုရွမ္ (Goxhan) ရြာကေလးတစ္ရြာကို ပထမဆံုး ေျမငလ်င္ လႈပ္ခဲ့သည္မွာ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၄ ရက္ နံနက္ ေနမထြက္မီကေလးမွာျဖစ္ပါသည္။

စီခၽြန္သည္ သဘာဝအရ ေျမငလ်င္အလႈပ္မ်ားသည့္နယ္ျဖစ္သည္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ကလည္း ငလ်င္လႈပ္ခဲ့ျပီး လူေပါင္း ၇ဝ,ဝဝဝ ေက်ာ္ေသေၾကခဲ့ဖူးပါသည္။ ရြာသားမ်ားကဤေျမငလ်င္ကို လူကလုပ္သည္ဟု ထင္ၾကပါသည္။

(၂)
ေျမငလ်င္လႈပ္ျပီး ၅ ရက္ၾကာသည့္တိုင္မိမိတို႔အိမ္ေပၚကို ျပန္ျပီးမတက္ရဲၾကပါ။ “တြင္းတူးေနၾကတာ” ဟု ရြာသားမ်ား က ရည္ညႊန္းေျပာဆိုေနၾကသည္မွာ ဖရက္ (Fracking) ေခၚ ေရနံသံုးေဝါဟာရအရ ေရနံတြင္းေတြထဲကို ဖိအားျဖင့္ ေရ (သို႔ မဟုတ္) ဓါတ္ေငြ႔ကို ေမာင္းသြင္းျခင္းကိုေခၚပါသည္။ ဤနည္းျဖင့္ အေမရိကန္သည္ ကမၻာတြင္ ေရနံအထြက္ ဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ပါ သည္။ ဤနည္းတူ တရုတ္ျပည္တြင္လည္း ဖရက္လုပ္သည္မွာ ေခတ္စားလ်က္ရွိပါသည္။ ဤနည္းတူ “ဖရက္" လုပ္ပါက ေျမငလ်င္လႈပ္သည္ဟုလည္း ရြာသားေတြက ယံုၾကည္ေနၾကပါသည္။

ရြာသားေတြက လူအုပ္စုေထာင္ခ်ီ၍ ရြန္ေကာင္တီ (Rong County) ၏ရုံးေရွ႕တြင္စုရုံးခါ ဆႏၵျပၾကပါ သည္။ ဆႏၵျပသူမ်ားမွာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာအရာရွိမ်ားႏွင့္ အဓိကရုန္းျဖစ္ပြားျပီး China National Petroleum Corporatian (CNPC) မွ ဤခ်ိဳင့္ဝွမ္း အတြင္း ဖရက္လုပ္ျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္ေၾကာင္း ေၾကညာမွသာ ဆႏၵျပမႈမ်ားျပီးဆံုးသြားခဲ့ပါသည္။

တရုတ္ျပည္မွာ တျခားႏိုင္ငံမ်ားနည္းတူ ႏိုင္ငံျခားမွ ဆီတင္ပို႔ျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ဖရက္လုပ္ေသာနည္းကို အား ကိုးၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဂိုရွမ္ရြာသားမ်ားက ျပသလိုက္သလို ကၽြန္ျမဴနစ္ပါတီက လံုးဝဥႆံုထိန္းခ်ဳပ္ထားပါလ်င္ ေဒါသ ထြက္ေနၾကေသာလူအုပ္စုကို ထိန္းသိမ္းရခက္ခဲေၾကာင္း ေတြ႔ရွိၾကရပါသည္။

စီခၽြန္နယ္သည္ ေျမငလ်င္လႈပ္ေသာနယ္ျဖစ္ျပီး ငလ်င္လႈပ္ဖို႔ ေသခ်ာပါသည္။ စင္ကာပူ (Energy Studies, Institute Of The NUS) အရာရွိမ်ားကေျပာသည္မွာ အစိုးရအေနျဖင့္ ထင္သာျမင္သာ ဤကိစၥကို ေလ့လာရန္လိုေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါသည္။ အနီးအနားတြင္ ေနထိုင္သူတို႔အတြက္ ဤသို႔လုပ္မွသာ စိတ္ေအးခ်မ္းသာရာရရွိမည္ျဖစ္ေၾကာင္းေျပာသည္။

ဤေျမငလ်င္ေၾကာင့္ လူ ၂ ေယာက္ေသဆံုးျပီး ၁၃ ဦး ဒဏ္ရာရခဲ့သည္။ ရြာသံုးရြာမွ အိမ္ေျခ ၂ဝ,ဝဝဝ ေက်ာ္ အိုးအိမ္ မ်ားပ်က္စီးခဲ့ျပီး အိမ္၉လံုးမွာ လံုးဝျပိဳက်ပ်က္စီးခဲ့သည္။ လူေပါင္း ၁၆ဝဝ ေက်ာ္ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ျဖစ္ရျပီး အခ်ိဳ႕ေဆြမ်ိဳး မိတ္သဂၤ ဟမ်ားအိမ္မ်ား၌လည္းေကာင္း၊ အခ်ိဳ႕မွာ အစိုးရက ျဖန္႔ေဝေပးေသာ ရြက္ဖ်င္တဲေလးရာခုႏွစ္ဆယ္သို႔လည္းေကာင္း ေရြ႕ ေျပာင္း ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ဖရက္ လုပ္ေနသည့္ေနရာ ၁၅ေနရာမွ်ရွိရာ ၄င္းတို႔လုပ္ငန္းမ်ားကို ယခုအခါ ဆိုင္းငံ့ထားသည္။ အျခား ေနရာမ်ားမွာ ဤ အမိန္႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိဘဲ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ေနၾကသည္။ ဤေနရာ ၁၅ေနရာ မွာလည္းေျမငလ်င္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္း ရွိ/မရွိကို ေလ့လာေရးကြင္းဆင္းၾကမည္ျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္ႏွစ္အတြင္း စီအင္ပီစီ ကုမၸဏီတစ္ခုထဲ အေနျဖင့္ ဤပေရာဂ်က္အတြက္ ေဒၚလာ ၄ ဘီလီယံမွ် ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံထားရသည္။ စီခၽြန္ (Basin) မွထြက္ရွိ လာမည့္ (Shale Gas) အတြက္ ကုမၸဏီကမ်ားစြာ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္ဟု ဆင္ဝွာသတင္းဌာနက လြန္ခဲ့ေသာ ႏိုဝင္ဘာလက ေၾကညာခဲ့သည္။

တရုတ္ျပည္အဓိက ေရနံကုမၸဏီ ၂ခုျဖစ္ေသာ China Petroleum ႏွင့္ (Sinopac) တို႔က တစံုတရာ ေဝဖန္ေျပာဆိုျခင္းမျပဳၾကေပ။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ဖရက္လုပ္ျခင္းကိုဆိုင္ငံ့ထားျခင္းျဖင့္ အက်ိဳးမရွိေၾကာင္း “Blogspot” တခုလိုကိုးကား၍ စီအင္ပီစီ၏ ဝက္ဆိုဒ္ တြင္ေဖာ္ျပထားသည္။

ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၅ရက္ေန႔တြင္ ထပ္မံလႈပ္ခဲ့ျခင္းမွာ ပို၍ေၾကာက္စရာေကာင္းခဲ့ျပီးေနာက္ ၄နာရီခြဲအၾကာ ထပ္မံလႈပ္ခဲ့ျပန္ရာ (၄.၉) ရစ္ခ်တာစေကးရွိသည္ဟုတရုတ္ျပည္၏ ေျမတိုင္းဌာနကဆိုသည္။

ဌာနဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိပုဂၢိဳလ္မ်ားက ရပ္ရြာထဲတြင္ရွိေနၾကေသာ အိမ္ပိုင္ရွင္မ်ားအားပ်က္စီးသြားေသာ အိမ္မ်ားကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ေပးမည္ဟု ကတိျပဳၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူတို႔က ဖရက္လုပ္သည္ႏွင့္ ေျမငလ်င္ဆက္စပ္မႈရွိေၾကာင္းကိုမႈဝန္မခံၾကေပ။ ဖရက္လုပ္သည္ဆိုရာ၌ သဲႏွင့္ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ား ကို ေရာစပ္ကာ ေရနံတြင္းကဲ့သို႔ ဖိအားမ်ားစြာႏွင့္ ေမာင္းသြင္းျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေရွးလ္(Shale) ႏွင့္ေရနံကိန္းေအာင္းႏိုင္ေသာ သဲေၾကာ (Formation) တို႔ကိုပရက္ရွား (Pressure) ႏွင့္ ျဖိဳခြဲျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ ခိုေအာင္းေနေသာ ေရနံႏွင့္ ဓာတ္ေငြ႔မ်ားထြက္လာၾကသည္။
ေျမငလ်င္ႏွင့္ ေရနံတြင္းတြင္ လုပ္ေသာလုပ္ရပ္တို႔မွာ ဆက္စပ္မႈကို ရွာေဖြမရပါဟု နယ္အစိုးရက သူ၏ဝက္ဆိုဒ္တြင္ေရးသည္။
တရုတ္ျပည္သည္ တျခားႏိုင္ငံမ်ားနည္းတူ ဖရက္ႏွင့္ ေျမငလ်င္တို႔၏ဆက္စပ္မႈကို ဆက္စပ္ပံုကိုညင္းခံု ေနၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။ တခ်ိဳ႕ကလည္းတိုက္ရုိက္ဆက္စပ္မႈမရွိဟုဆိုၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ဖရက္ လုပ္သည္ႏွင့္ ေျမၾကီးထဲတြင္ ဖိအား ပိုမိုမ်ားျပားလာျပီး ျပတ္ေရြ႔ (Fault) လိုင္းမ်ားတြင္ စလစ္ (Slip) ျဖစ္ကာ ငလ်င္လႈပ္ႏိုင္သည္ဟုေျပာၾကသည္။

ဖရက္လုပ္ျခင္းျဖင့္ ေျမေအာက္တြင္ရွိေသာေရနံခိုေအာင္းႏိုင္သည့္ နယ္ပယ္မွာ ပိုမိုက်ယ္ဝန္းလာႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လည္း တရုတ္တို႔က ဤနည္းကိုလက္မလႊတ္ႏိုင္ျဖစ္ေနၾကသည္။ အေမရိကန္တို႔ကဲ့သို႔ ကမၻာအၾကီးဆံုးေရနံတင္ပို႔သည့္ ႏိုင္ငံအျဖစ္မွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ေရနံကို ရွာေဖြေနၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။

တရုတ္ျပည္သည္ ကမၻာ့အၾကီးဆံုးထုတ္ေဖာ္ႏိုင္သည့္ ေရနံမ်ားတည္ရွိရာအရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္မွာ အေမရိကန္စြမ္းအင္ဆိုင္ရာဌာန (Energy Information Adminstration) သံုးသပ္ခ်က္ျဖစ္ပါ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း အစိုးရက ျမင့္မားေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ေရနံထြက္ႏႈန္းကို တိုးပြားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။

သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ကိုသံုးစြဲျခင္းျဖင့္ ရာသီဥတုကေျပာင္းလဲမႈတြင္ ေကာင္းသည့္ဘက္က အေထာက္ အကူျပဳေစရန္လည္း အစိုးရကရည္ရြယ္သည္။ ဓာတ္ေငြ႔သံုးစြဲျခင္းမွာ ကာဗြန္ “Emission” ကိုေလ်ွာ့ ခ်ေစျပီး ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကို ယခုကတည္းက အက်ိဳးျပဳေနျပီျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္၏ အေရွ႕ ေျမာက္ပိုင္းေဒသတြင္ ယခုအခါအစိုးရက အိမ္မ်ားကို အပူေပးရန္ ေက်ာက္မီးေသြး အသံုးျပဳျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းျပီး ဓာတ္ေငြ႔ကိုသံုးစြဲေနျပီျဖစ္သည္။

တရုတ္တို႔၏ဖရက္လုပ္ျခင္းစီမံကိန္းတြင္ အခက္အခဲမ်ားစြာေတြ႔ၾကံုေနရသည္။ ဥပမာ “ေရာင္းနယ္” တြင္ ေရနံထြက္ႏိုင္ေသာ သဲေၾကာမွာ ၃.၅ ကီလိုမီတာအနက္တြင္ေတြ႔ရသည္။ (၂မိုင္ခန္႔ရွိပါသည္) ထို႔ေၾကာင့္ ၄င္းတို႔ကို ပိုမိုခက္ခဲစြာ ထုတ္ရသည္။ ထို႔အျပင္ တြင္းတူးရန္အတြက္ ေနရာရွားပါးျပီး ခက္ခဲစြာသယ္ယူရသည္။

လူဦးေရတိုးပြားလာမႈေၾကာင့္ ေရာင္းနယ္သည့္ လူဦးေရ ထူထပ္သည့္ေနရာတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ေရနံ အထြက္ ႏႈန္းေကာင္းေသာ ေနရာမွာ ဤလူဦးေရထူထပ္ေနရာတြင္ တည္ရွိသည္။ စီခၽြန္နယ္ တနယ္ လံုးမွာလူဦးေရသန္း ၈ဝခန္႔ ရွိသည္။ ေရနံထြက္ေသာ သဲေၾကာမ်ားကို ၂ဝဝ၉ခုႏွစ္တြင္ ေတြ႔ရွိခဲ့ျပီး ဖရက္လုပ္ေသာတြင္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာသည္။ အစိုးရ၏ တင္းၾကပ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံေၾကာင့္ ဤအ ေၾကာင္းကိုလူအမ်ားမသိခဲ့ၾကပါ။

ေရာင္းနယ္တြင္ ပလက္ေဖာင္း (Platform) ၁၅ခုမွာတူးထားေသာတြင္း ၃၉တြင္းရွိျပီး ၄င္းတို႔မွာ ၁ဝကီလိုမီတာ စက္ဝိုင္းအတြင္း တြင္ရွိသည္။ ေရနံတူးသည့္ကိရိယာမ်ားမွာ ဝိုင္းခတ္ထားရျပီး လူအမ်ားစုေနထိုင္ရာ ရပ္ကြက္အတြင္းမွာရွိ သည္။

ရြာသားမ်ားက နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရုံးကို ဝိုင္းဝန္းဆႏၵျပၾကပံုကို ေရဒီယို၊ ဖရီးေအးရွား (RFA-Radio Free Asia)မွ စတင္အသံလြင့္ခဲ့သည္။ အင္တာနက္မွ အမ်ိဳးသမီးထုက “က်မတို႔ အသက္ေတြ ဆံုးရႈံးျပီးမွ ဒီကိစၥကို ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားမွာလား” ဟုေမးထားသည္။

(၃)
စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ လူတို႔၏အဆင္ေျပေျပေနႏိုင္မႈတို႔ဆက္စပ္ပံုမွာ ရႈတ္ေထြးျပီး စဥ္းစားစရာအခ်က္ အလက္မ်ားစြာရွိပါ သည္။ ယခု ဖရက္ လုပ္ျခင္းႏွင့္ေရနံအထြက္တိုးလာျခင္းမွာ သက္ေသျပျပီး အခ်က္ တစ္ခုျဖစ္ေနပါျပီ။ ကေနဒါ ႏိုင္ငံမွေလ့ လာခ်က္တစ္ခုတြင္ ဖရက္လုပ္ျခင္းသာမဟုတ္ ေျမၾကီးထဲသို႔ ေရႏွင့္ အျခားအရာမ်ားေမာင္းသြင္းလ်င္ပင္ ေျမငလ်င္လႈတ္ ႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္။ စက္မႈအတတ္ပညာ မ်ားမွာတေန႔တစ္ျခားေျပာင္းလဲေနဦးမည္သာ။

ကိုသန္းလြင္
Ref: China Experiences a Fracking Boom, and All the Problems That Go With It, by Steven Myers New York Times, 8 March 2019