Ashin Lay - The Bystander Effort, the boycott

ပြဲၾကည့္သူလက္ထဲက သပိတ္

အရွင္ေလး

ၾသဂုတ္ ၈၊ ၂ဝဝ၈

(၁)

ကုိယ္တစ္ေယာက္ထဲ အေဖာ္က်ဲလည္း

ဇြဲသန္ မယုတ္ ေနာက္မဆုတ္နဲ႔

မုခ္ဝေရွ့မွာ လက္တကမ္း။

(တင္မုိး)

ေမြးေန႔နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလား၊ အျခားေန႔တစ္ေန႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးလားေတာ့ တိတိက်က် မမွတ္မိ။ ဆရာ တင္မုိးက လူထု ေဒၚ အမာအတြက္ ေရးေပးလုိက္တဲ့ ကဗ်ာတုိေလးတစ္ခုလုိ႔ေတာ့ အၾကမ္းအားျဖင့္ မွတ္မိေနတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီလုိကဗ်ာမ်ိဳး ကို ဘယ္ႏွစ္ဘယ္အခ်ိန္က ဘယ္သူ႔အတြက္ ဘယ္သူက ေရးေပးတာမ်ိဳးဆုိတာကုိ တိတိက်က် မွတ္မိေနသင့္တာ။ ဟုတ္တယ္ ေလ။ ဒီေလာက္ရသေျမာက္ၿပီး အဓိပၸါယ္ေလးနက္တဲ့ကဗ်ာဟာကုိ။ သုိ႔ေပမယ့္ ကုိယ္ကလည္း ခုႏွစ္သကၠရာဇ္ေတြ၊ အခ်ိန္ အခါေတြ မွတ္ရတာမ်ိဳးဆုိ အလြန္ၿငီးေငြ႔တာ။ ဒီေတာ့လည္း အဲဒီဘက္မွာ အလြန္အားနည္းတာ။ ေျပာရလ်င္ ကုိယ့္ေမြးေန႔ သကၠရာဇ္ကုိေတာင္ ရုတ္တရက္ေျပာဖုိ႔ ေမ့လ်င္ေမ့ေနတတ္တာ။ ဒါကေတာ့ ကုိယ္က ေဗဒင္ မေမးရပါပဲ ရင္းႏွီးတဲ့ ေဗဒင္ ဆရာေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါ ဘယ္ေန႔ေမြးလည္းေမးတတ္လုိ႔ ႏႈတ္ထဲ ေတြ႔ရာကုိ ေျပာေနၾကမုိ႔ ကုိယ့္ေမြးေန႔က ကေဘာက္တိ ကေဘာက္ခ်ာ ျဖစ္ေနတာလည္း ပါသေပါ့။

ခုလုိ ေန႔လေတြမွတ္တာ ဝါသနာ မထုံေတာ့လည္း အေရးဆုိလ်င္ တစ္ခုခုကုိ တိတိက်က်ျပန္ေျပာႏုိင္ဖုိ႔ ခက္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အထက္က ကဗ်ာေလးကုိလည္း ဘယ္တုံးကေရးခဲ့တယ္ဆုိတာကုိ တိတိက်က် ျပန္မေျပာနုိင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာ ေလးရဲ့အေၾကာင္းအရာနဲ႔ အဓိပၸါယ္ေလးကေတာ့ စိတ္ထဲမွာ မွတ္္မွတ္ထင္ထင္ကုိပဲ စြဲက်န္ေနရစ္ပါတယ္။

ကုိယ္လုိခ်င္တဲ့ပန္းတုိင္ကုိ ေရာက္ဖုိ႔ဆုိလ်င္ တစ္ေယာက္ထဲပင္ျဖစ္ေစဦး၊ မေလ်ာ့တမ္းဇြဲနဲ႔ ဆက္လက္ ေလွ်ာက္လွန္းသြားမယ္ ဆုိလ်င္ ပန္းတိုင္ကုိ ဧကန္ေရာက္မွာ။ အားမေလ်ာ့နဲ႔။ အားမငယ္နဲ႔။ ဆက္ေလ်ာက္ပါ၊ ဆက္သြားပါတဲ့။ ဘယ္ေလာက္ခြန္ အားျဖစ္ဖြယ္ စကားပါလဲ။ တုိတုိနဲ႔ ထိထိမိမိရွိတဲ့ ကဗ်ာေလး။ အသံကလည္း ခ်ိဳပါဘိသနဲ႔။ တေခါက္ဖတ္ၾကည့္ရုံနဲ႔ပဲ စြဲၿငိ အမွတ္ရနုိင္ေလာက္တာ။


(၂)

ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ကသာ ဘယ္အားကစားမွ မကစားတတ္တာ။ (ဒါလည္းႀကီးျပင္းခဲ့ရတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္က အခြင့္အလမ္း ဖန္တီး မေပးႏုိင္ခဲ့တာလည္း ပါမွာပါ) တရားသျဖင့္ ယွဥ္ျပိဳင္ၾကတဲ့ အားကစားေတြဆုိလ်င္ အားကစားနည္းေပါင္းစုံေလာက္ကုိပဲ ဝါ သနာပါတာ။ လက္ေဝွ့ပြဲက လြဲရင္ေပါ့။ လက္ေဝွ႔ကုိေတာ့ အားကစားတစ္ရပ္လုိ႔ မျမင္ႏုိင္တာေၾကာင့္ ဝါသနာမပါတာလည္းပဲ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ အားကစားေပါင္းစုံကုိ ဝါသနာပါေတာ့ အခြင္သာလ်င္ အားကစားပြဲေတြကုိ ၾကည့္ေနၾကပါ။ အထူး သျဖင့္ ကမၻာနဲ႔ခ်ီက်င္းပတဲ့ ကမၻာ့အားကစားပြဲႀကီးေတြဆုိလ်င္ျဖင့္ အားကစားတြင္သာမက၊ဖြင့္ပြဲ ပိတ္ပြဲစတဲ့ အႏုပညာေျမာက္ အခမ္းအနားႀကီးေတြကုိလည္း စိတ္ဝင္တစား ၾကည့္တတ္ပါတယ္။

ခုလည္း ကမၻာ့အုိလံပစ္ပြဲႀကီး။ တရုတ္ႏုိင္ငံမွာ က်င္းပေနတယ္။ ပီကင္းမွာ က်င္းပတာမုိ႔ ပီကင္းအုိလံပစ္တဲ႔။ တရုတ္အစုိးရ အဆုိအရေတာ့ အႀကီးက်ယ္အခမ္းနားဆုံး အားကစားပြဲေတာ္ႀကီးတဲ့။ ဟုတ္ခ်င္လည္း ဟုတ္မယ္။ မဟုတ္ခ်င္လည္း မဟုတ္ ႏုိင္ဘူး။ ႀကီးက်ယ္မႈ ခမ္းနားမႈဆုိတာေတြကုိ အံ့ၾသဘနန္း လုပ္ျပႏုိင္တာသက္သက္နဲ႔ တုိင္းတာလို႔မွ မျဖစ္ႏုိင္တာ။ လူ႔အရုိး ေခါင္းေတြ ရာေထာင္သိန္း သိန္းမက ပုံျပၿပီး အရုိးေတာင္ႀကီး ဖန္တီးျပႏုိင္တာမိ်ဳးကုိ ခမ္းခမ္းနားနားလုပ္ျပနုိင္သူလုိ႔ ဘယ္လုိ လုပ္ ကင္ပြန္းတတ္ႏုိင္မွာလဲ။

တကယ္ေတာ့ တရုတ္အစုိးရဆုိိတာက ကမၻာေပၚက ကုိယ္က်င့္တရားေခါင္းပါးတဲ့၊ ကုိယ့္ျပည္သူျပည္သားေတြကို မတရား ႏွိပ္စက္ ညွင္းဆဲသတ္ျဖတ္ေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ဆုိးေတြကုိ ေျမွာက္ထုိးပင့္ေကာ္ အားေပးေထာက္ပံ့ၿပီး အဲဒီလုိႏုိင္ငံေတြက သယံ ဇာတေတြနဲ႔ သူ႔အာဏာအင္ပါယာကုိ ခုိင္မာေအာင္ တည္ေဆာက္ေနတာ။ သူ႔စီးပြါးေရးကုိ အားေကာင္းေအာင္ လုပ္ေန တာ။ ဘယ္သူေသေသ ငေတမာၿပီးေရာ ဆုိသလုိမ်ိဳး။ ဘယ္သူေတြ မသာျဖစ္ျဖစ္ ၊ ဝတုိ႔ သာသာယာယာျဖစ္လ်င္ ၿပီးေရာ ဆုိ တာမ်ိဳး။

ဒါေၾကာင့္ သူ႔အားကစားပြဲႀကီးက ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတယ္ဆုိလ်င္ေတာင္ အျပစ္မဲ့တဲ့ သူ႔ျပည္သူျပည္သားေတြရဲ့ ေသြးစက္ေတြ၊ ေခြၽးစက္ေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ လိမ္းက်ံထားမယ္၊ ကုိယ့္ျပည္သူျပည္သားေတြရဲ့ ထမင္းလုပ္ေတြလည္း ဘယ္ေလာက္ပါမယ္ဆုိတာ ခန္႔မွန္း တြက္ဆလုိ႔မွ မရတာ။

ကုိယ္ကေတာ့ ရွင္းတယ္။ အဲဒီလုိ လူ႔က်င့္ဝတ္တရားေဖာက္ျပားခ်ိဳ႔ယြင္းတဲ့သူေတြရဲ့ လုပ္ရပ္ေတြကုိ ဘယ္နည္းနည္းနဲ႔မွ အား မေပးႏုိင္၊ မေထာက္ခံႏုိင္ဘူး။ ဒါကုိမွားတယ္လို႔ ဆုိလ်င္လည္းဆိုေတာ့။

(၃)

ဒီေန႔အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ကာလီဖုိးနီးယားျပည္နယ္ ဘာကေလၿမိဳ႔မွာ ရွစ္ေလးလုံး ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ျမန္မာ ေန႔ရယ္လုိ႔သတ္မွတ္ကာ ျမန္မာအလံတင္ပြဲက်င္းပတယ္။ အဲဒီကုိေတာ့ အခ်ိန္္လုံးဝမရလုိ႔ မသြားႏုိင္ခဲ့ဘူး။ ညေနပုိင္းမွာလည္း ဆန္ဖရန္စစၥကုိၿမိဳ႔လည္မွာရွိတဲ့ Union Square ရင္ျပင္မွာ “ျမန္မာေန႔” စုေပါင္းက်င္းပတယ္။ အဲဒီကုိေတာ့ သြားႏုိင္ခဲ့တယ္။

ကုိယ့္ႏုိင္ငံက ကုိယ့္လူမ်ိဳးေတြ စစ္ကြၽန္ေအာက္ကလြတ္ေျမာက္ေရးကုိ လူတုိင္းအလုိရွိေပမယ့္ ဘာျဖစ္လုိ႔ မလြတ္ေျမာက္ႏုိင္ ျဖစ္ေနၾကတာလဲလုိ႔ ကုိယ္စဥ္းစားမိတဲ့အခ်က္ထဲမွာ (Bystander) မဆုိင္သလုိ ရပ္ၾကည့္ေနသူ၊ ေစာင့္ၾကည့္ေနသူေတြ၊ ကုိယ့္ ကုိယ္စားတစ္ဦးတစ္ေယာက္က လာလုပ္ေပးမွာပဲလုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနသူေတြ မ်ားေနလုိ႔လုိ႔ ကုိယ္ကယုံၾကည္ေနတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ကုိယ္ကေတာ့ ကုိယ့္ျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ လုပ္တဲ့ပြဲမ်ိဳးဆုိလ်င္ တတ္ႏုိင္သမွ် ေရာက္ေအာင္သြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခုထိ ဘာမွျဖစ္မလာေသးတာအတြက္ေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိလည္း အားမရသလုိ ကုိယ္လုိလုပ္ေနၾကသူေတြကုိလည္း အားမရဘူး။ အဲ ဘာမွ မလုပ္ပဲ ေဘးထုိင္ဘုေျပာ ေရစုန္ကုိ ေပါေလာ ေျမွာလုိက္ေနခ်င္တဲ့ တာဝန္မဲ့လူသားေတြကုိေတာ့ နာက်ည္းေဒါသ ျဖစ္တယ္။ ဒီလုိသူေတြ ဘယ္လုိစိတ္ဓာတ္မ်ိဳးနဲ႔မ်ား အသက္ရွင္ရပ္တည္လုိ႔ ေနႏုိင္ၾကပါလိမ့္လုိ႔လည္း စဥ္းစားမရေအာင္ျဖစ္မိ တယ္။

(၄)

ရွစ္ ေလးလုံး အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ ပတ္လည္တဲ့။ တကယ္ေတာ့ ဒီပြဲမ်ိဳးကုိ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ၿမိဳင္ၿမိဳင္ဆုိင္ဆုိင္ ေအာင္ပြဲခံတဲ့အေနနဲ႔ ကုိယ့္ေျမကုိယ့္ေရေပၚမွာ ကုိယ့္သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေတြနဲ႔ အတူႏႊဲေပ်ာ္ က်င္းပရမွာ။ ခုေတာ့ တစ္နယ္ေဝးမွာ ေၾကကြဲဝမ္းနည္း စရာပြဲအျဖစ္ ျပဳလုပ္ႀကရတယ္။ ကိုိယ္တုိ႔က ဝမ္းနည္းစြာငုိေၾကြးေနခ်ိန္မွာ ကို္ယ့္ေျမကုိယ့္ရြာက ထြက္တဲ့ သယံဇာတ၊ ေက်ာက္သံပတၱျမား၊ သစ္၊ ဝါး၊ ကုန္ကုန္ေျပာရလ်င္ ပုတ္သင္လုိ ေတာက္တဲ့လုိ အေကာင္ကစၿပီး ေခါင္းပုံျဖတ္ အျမတ္ႀကီးစား ၿပီး ႀကီးပြားတုိးတက္လာတဲ့သူေတြက ကမၻာ့အုိလံပစ္လုိပြဲႀကီးကုိ ခမ္းခမ္းနားနားႀကီးႏႊဲလုိ႔။

အားကစားကုိ ဘယ္ေလာပ္ပဲ စိတ္ ဝင္စားစား။ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈကုိ ဘယ္လုိပဲ အားက်အားက်။ ကုိယ္ကေတာ့ ကုိယ့္ယုံၾကည္ခ်က္နဲ႔ကုိ။ ပီကင္းအုိလံပစ္ကုိ သပိတ္ ေမွာက္ထားလုိက္တယ္။ ၿပိဳင္ပြဲမေျပာနဲ႔။ ၿပိဳင္ပြဲနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ သတင္းဆုိလ်င္ေတာင္မွ မဖတ္ပဲ၊ မၾကည့္ပဲ၊ ေနလုိက္မယ္။

ကုိယ့္ရဲ့ေထာက္ခံအားေပးမႈ တရုတ္အစုိးရ မရႏုိင္တာေတာ့ လုံးဝေသခ်ာတယ္။ တစ္ေယာက္၊ေထာက္ခံမႈ မရေတာ့ေကာ၊ ဘာ အေရးလဲလုိ႔၊ ေမးခ်င္ေမးႏုိင္တယ္။ ၾကားဖူးတာရွိတယ္။

မ်က္စဥ္းရည္ေလးေတြ တစက္ခ်င္းခပ္ေပမယ့္ ပုလင္းထဲက မ်က္စဥ္းေရေတြအားလုံး ၾကာလာေတာ့ ကုန္သြားတယ္တဲ့။ ပ်ားေကာင္ေလးေတြ ႏႈတ္သီးဖ်ားေလးနဲ႔ တစက္ခ်င္းစုရာကေန ပ်ားရည္ေတြ အမ်ားႀကီးျဖစ္လာတယ္တဲ့။ ခ်ေလးေတြ ပါးစပ္ေပါက္က်ဥ္းက်ဥ္းေလးနဲ႔ ကုိက္ခ်ီစုတာ ဧရာမ ခ်ေတာင္ပုိ႔ႀကီးေတြ ျဖစ္လာတယ္တဲ့။

ကုိယ္က ခုမွအုိလံပစ္ကုိသာ သပိတ္ေမွာက္တာ မဟုတ္ဘူး။ ဗမာစစ္အာဏာရွင္ လူဆုိးေတြကုိ သက္ဆုိးရွည္ဖုိ႔ အေထာက္ အပံ့ျဖစ္ေစႏုိင္လုိ႔မုိ႔ ရွယ္ဗရြန္ဓာတ္ဆီဆုိင္က ဓာတ္ဆီဆုိလ်င္ ဘယ္ေတာ့မွ မထည့္ဘူး။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ဝယ္သုံးရတာမ်ိဳးဆုိ လ်င္ မိတ္အင္ ခ်ိဳင္းနား ဆုိတဲ့ တရုတ္ႏုိင္ငံလုပ္ ပစၥည္းမ်ိဳးဆုိ တတ္ႏုိင္သမွ် မဝယ္ျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္ေလ့ရွိတယ္။ လုံးဝေရွာင္ တိမ္းလုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိလ်င္ေတာင္ ႏွစ္ခုသုံးခု ဝယ္မည့္အစား တစ္ခုေလာက္ပဲဝယ္တယ္။

ဒီလုိတစ္ေယာက္ထဲ သပိတ္ေမွာက္ေနရုံနဲ႔ ဘာထူးမွာလဲလုိ႔ မေမးပါနဲ႔။ ေျပာခဲ့သလုိ ခ်ေလးေတြ၊ ပ်ားေလးေတြေတာင္ ေတာင္ ပုိ႔ႀကီးေတြ၊ ပ်ားလဘုိ႔ႀကီးေတြျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ႏုိ္င္ေသးတာ။ တစ္ေန႔မွာ ကုိယ့္လုပ္ရပ္ ေအာင္ျမင္မလားဘူး၊ အက်ိဳးရွိ လာနုိင္စရာ မရွိဘူးလုိ႔ ဘယ္သူေျပာႏုိင္မွာလဲ။ ကုိယ့္လုိသူေတြ တုိးတက္မ်ားျပား မလာနုိင္ဘူးလုိ႔လည္း ဘယ္သူေျပာနုိင္မွာ လဲ။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တကယ္လုိ႔ ကုိယ္တစ္ေယာက္ထဲျဖစ္ေနလုိ႔ အေဖာ္က်ဲ၊ အေဖာ္ကြဲေနလ်င္ေတာင္ ကုိယ္ကေတာ့ ဇြဲသန္မယုတ္ မေလ်ာ့ဘဲ အားမာန္အျပည့္နဲ႔ ေရွ႔ဆက္လုိ႔ေလွ်ာက္ကာ ေနဦးမွာပဲ။ ။

Comments