Mar Mar Aye - 343

“ေျပာစရာေတြလဲ တပုံႀကီး႐ွိေသးတယ္” အမွတ္ (၃၄၃)

ဝါေခါင္ နဲ႔ ေတာင္ၿပံဳး
မာမာေအး

ၾသဂုတ္ ၂၂၊ ၂ဝ၁ဝ(ဓာတ္ပုံမ်ား - detengase)

ေသာတ႐ွင္မ်ား က်န္းမာေတာ္မူၾကပါစ႐ွင္
မာေအးခ်စ္တဲ့ ေသာတ႐ွင္ေတြ ဂီတဝါသနာ႐ွင္ေတြ အားလုံးမာေအးရဲ႕ အသံေလး ၾကားရတဲ့အခါအမွာ ကုိယ္ေရာ စိတ္ပါ ခ်မ္းသာၾကပါေစလုိ႔ ဆုမြန္ေကာင္း ေတာင္းလုိက္ပါတယ္။

ေသာတ႐ွင္တုိ႔ေရ - ဒီကေန႔ မနက္ေစာေစာက မာေအး စာေရးေနက် မွန္ျပဴတင္းအျပင္ဘက္ဆီမွ၊ ပုလဲစီ႐ြဲစီ မုိးစက္တုိ႔ သုန္သုန္ခ်ီလုိ႔မုိ႔၊ ၫုိ႔ၫုိ႔မိႈင္းေမွာင္ လဝါေခါင္မွာပါလား၊ သတိထားလာမိပါတယ္႐ွင္။

ဟုိးအရင္က မိခင္ဖခင္ ေက်းဇူး႐ွင္တုိ႔ ေမြးလ၊ ဖြားဖြားေဒၚျမပါေပါင္း၊ ဝါဆုိ သံဃာေတာ္မ်ား အေၾကာင္းျပဳ မိသားစုနဲ႔ ေကာင္းမႈ အတူ လုပ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာလေပါ့၊ မာေအးေမြးလ ဟာလဲ ျမန္မာႏွစ္ သကၠရာဇ္ အလုိ ဒုတိယဝါဆုိ ဆုိေတာ့ ႏွစ္ထပ္က်တဲ့ ႏွစ္မုိ႔သာ “ဒုတိယဝါဆို”လ ႐ွိတာပါ။ ႏွစ္ထပ္မပါတဲ့ ႏွစ္မ်ားမွာ ဆုိရင္ “ဝါေခါင္” လထဲ ဝင္ေနမယ္ ထင္တာပဲ။ ပူေဇာ္ထုိက္သူတုိ႔ရဲ႕ ေမြးလ၊ ဘယ္လုိလ ေလလဲ။ ခုေနေတာ့ မုိးသဲတတ္တဲ့လ၊ ဝါဆုိဝါေခါင္ ေရေဖာင္ေဖာင္၊ သေျပသီးမွည္႔ ေကာက္ရေအာင္ ဆုိတာေလာက္ သိတာေလ။ BBC ထုံးစံအရ ႐ွာေဖြေလ ေတြ႔႐ွိေလ လုပ္ဦးမွ၊ ဗဟုသုတ ရတာေပါ့ေနာ္။

“ဝါဆုိဝါေခါင္ ေရေတြႀကီးလုိ႔ သေျပသီးမွည့္ ေကာက္စုိ႔ကြယ္၊ ခရာဆူးၿခံဳဟုိအထဲက ေမ်ာ့နက္မဲႀကီးတြယ္တတ္တယ္၊ 'ေမွ်ာ့နက္' ဆုိတာ 'ဂ်ဳိ' နဲ႔လားကြဲ႔၊ ေႁမြနဂါးေတာင္ေၾကာက္ဖူးကြယ္။ တုိ႔လဲေၾကာက္ေပါင္ အတူသြားစုိ႔၊ အုန္လက္ႏြားေလး ထားခဲ့မယ္။ သြားကြယ္၊ သြားကြယ္”
[သေျပသီးေကာက္ကဗ်ာ၊ ၁၁.၆.၃၁ ဆရာမင္းသုဝဏ္]

ပုလုေကြးေလး ေက်ာင္းေတာင္မွ မေရာက္ေသးလဲ၊ အရပ္ထဲက ကေလးေရာင္စုံဟာ ဒီကဗ်ာ ရၾကတယ္။ ကၾကတယ္။ အဲဒါဟာ “ဝါေခါင္” လုိ႔ စၾကားခဲ့တာပါပဲ။ မာေအးတုိ႔ ေအာက္အရပ္က ေခ်ာင္းစပ္ ေျမာင္းစပ္ေတြမွာ ေရႀကီးလုိ႔ ေရစီးနဲ႔ ေမ်ာပါလာတဲ့ သေျပသီးမွည့္ ၫုိၫုိတေတြ ကပ္ေနတတ္ေလေတာ့၊ စားဖုိ႔ ကစားမလုိ႔ သေျပသီးေကာက္မယ့္သူကုိ “ေမွ်ာ့”ဆုိတဲ့ အေကာင္မဲမဲ ေပ်ာ့ၿပဲၿပဲက တြယ္မယ္။ ကုိက္မယ္။ သတိေပးတယ္။ ခရာဆူးပင္ ႐ွိတာလဲ သတိရေစတယ္။ တေယာက္က သတိေပးေတာ့ တေယာက္က ေႁမြတုိ႔ နဂါးတုိ႔ကုိေတာင္ မေၾကာက္ဖူး တဲ့။ ဒီေတာ့ ကစားေဖာ္ခ်င္း အားတင္းေပးလုိက္တယ္။ တုိ႔လဲ မေၾကာက္ဖူး။ တုိ႔ရဲ႕ အုန္းလက္ႏြားေလး ထားခဲ့ၿပီး သြားၾကတာေပါ့လုိ႔ လုိက္ေရာ ေပးလုိက္တဲ့ ေမတၱာစိတ္ကုိ မာေအး ေတြ႔လုိက္ပါတယ္။

“ဝါေခါင္”လုိ႔ ဆုိရာမွာ ဝါတြင္းသုံးလအတြင္း “ဝါေခါင္ လျပည့္ေက်ာ္ (၁)ရက္ကေန ေတာ္သလင္း လျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္ေန႔ အထိ” ၁ လတာ အခ်ိန္ဟာ ဝါရဲ႕ အလယ္ဗဟုိ ျဖစ္တဲ့အတြက္ “ဝါလယ္” ဆုိတဲ့ အနက္ အဓိပၸါယ္ကို ယူၿပီး ေ႐ွ႕လူႀကီးေတြက ဝါေခါင္လုိ႔ ေခၚၾကတာပါ႐ွင္။

ပုဂံေခတ္ တုန္းကေတာ့ ဒီလကို “နံကာ” လုိ႔ ေခၚဆုိ သုံးႏူန္းခဲ့တယ္လုိ႔ ဆရာႀကီး ဦးဖုိးလတ္ရဲ႕ “ျမန္မာလ အမည္မ်ား” စာအုပ္မွာ ဖတ္ရဖူးပါတယ္။ “နံ” ဆုိတာ “အခ်ိန္အခါ၊ ကာလ” လုိ႔ အေဟာ ထြက္တဲ့ အေၾကာင္း၊ “ကာ” ဆုိတဲ့ စာလုံးကေတာ့ “ျပဳလုပ္တယ္” ဆုိတဲ့ သေဘာပါ တဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ဝါတြင္း ေဆာင္႐ြက္စရာ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္သုံးရတဲ့အခါ “ဝါေခါင္”လုိ႔ ေခၚၾက သုံးၾကတယ္ တဲ့။ “ဝါေခါင္” နဲ႔ အဓိပၸါယ္ ယူရင္ “ ရဟန္းေတာ္မ်ား ေက်ာင္း၌ ေနရေသာ မုိးသုံးလ၏ အလယ္လ၊ ဝါလယ္လ” လုိ႔ ေျပာရပါမယ္။ “နံကာ” နဲ႔ အဓိပၸါယ္ ယူရင္ေတာ့ “လယ္လုပ္ခ်ိန္၊ ထြန္ထယ္ခ်ိန္၊ စုိက္ပ်ဳိးခ်ိန္လ” ဆုိရမွာေပါ့၊ ျမန္မာ ဆယ့္ႏွစ္လရဲ႕ ပဥၥမေလ၊ သိဟ္ရာသီ ျဖစ္ပါတယ္။

“ေမွ်ာ္ေယာင္ သာသန္းေတာ့ ေသာင္ကမ္းငယ္ ျပည့္လွ်ံ၊ နဒီငယ္ၿခံသည္၊ ျပည္မင္းစံေ႐ႊဘုံက၊ အကုန္ထူးတဲ့လကုိေလး။ ။ သိဟ္ရာသီငယ္ ေနမိႏၵရ၊ ဝါေခါင္လမုိ႔၊ ေတာင္မ်ား ထြတ္စြန္၊ သရဝဏ္လဲ၊ ေရာင္႐ွန္ေတဇာ၊ ပန္းခတၱာႏွင့္၊ ခုိင္ၫွာပြင့္ၾကဴ၊ တုိင္းျပည္သူတုိ႔၊ လွဴစာေရးတံ၊ သဘင္စုံခံဆဲမုိ႔၊ လြမ္းရန္ဖြယ္သည္ အခ်ိန္ကို၊ ေဒဝရိန္ ပဇၨဳန္မႉးရယ္က၊ ျမဴးလွတယ္ေလး”
[ဝါေခါင္လဘြဲ႔ လြမ္းခ်င္း]

မာေအးက သီခ်င္းသမားမုိ႔ သီခ်င္းၾကားမွာ ႐ွာေတြ႔ ဝါေခါင္လဘြဲ႔ လြမ္းခ်င္းကေလး၊ ဘယ္သူေရးတယ္ မသိေသာ္လဲ ဟဲျပလုိက္ပါတယ္ေနာ္၊ “အကုန္ထူးတဲ့လ” ဆိုတာကုိး ႐ွင္႔၊ ေခတ္ေဟာင္း႐ုပ္႐ွင္ ဗုိလ္ေအာင္ဒင္ ကားထဲက ေမေမဝင္း ဆုိတဲ့ “ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ သီခ်င္းမွာ “ရာသီသိဟ္ဝယ္၊ ေနမိႏၵရ၊ ဝါေခါင္လ လို႔ တမ္းတကာရည္” အဲဒီစာဟာ ဒီလြမ္းခ်င္းကပါလား သိသြားရတာေပါ့၊ ခတၱာေတြ ပြင့္တယ္။ စာေရးတံမဲခ်လွဴတဲ့ ျပည္သူရဲ႕ ပြဲေတြလဲ ႐ွိတယ္တဲ့။ သီခ်င္းစာက ေျပာပါတယ္။
ဒီလြမ္းခ်င္းက ေစာၿပီး ေရးခဲ့လုိ႔လား မသိဘူး႐ွင့္၊ ေတာင္ၿပံဳးပြဲေတာ့ ထည့္မစပ္သြားတာ ဧကန္ပဲ။ ဒီပြဲက တျပည္လုံး အုံးအုံးထ သြားၾကတဲ့၊ သြားကၾကတဲ့ ဝါေခါင္ပြဲေလ။ ခ်စ္ေဆြတုိ႔ ၾကားဖူးပါလိမ့္မယ္။ အတြင္ (၃၇) မင္း၊ အျပင္(၃၇) မင္းနဲ႔ ေျပာေျပာေနၾကတာပဲ မဟုတ္လား။ ေတာင္ၿပံဳးပြဲ ဆုိတာ ပုဂံေခတ္ အေနာ္ရထာဘုရင္ လက္ထက္က စခဲ့တဲ့ အျပင္ (၃၇) မင္း၊ နတ္စာရင္းဝင္ “ေ႐ႊဖ်ဥ္းႀကီးနဲ႔ ေ႐ႊဖ်ဥ္းငယ္” လုိ႔ ေခၚတဲ့ ပုပၸါးသား နတ္ညီအကုိ ႏွစ္ပါးရဲ႕ ေပ်ာ္ပြဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ နတ္ညီအကို ႏွစ္ ပါးကုိ နတ္စိတ္ဝင္စားတဲ့ ေလာကမွာ “မင္းႀကီး၊ မင္းေလး” လုိ႔လဲ ေခၚတယ္။ “ကုိယ္ေတာ္ႀကီး၊ ကုိယ္ေတာ္ေလး” ဆုိလဲ လူသိပါတယ္။ “ေတာင္ၿပံဳး” ဆိုတာကေတာ့ သူတုိ႔ကုိ အေနာ္ရထာမင္းက အပုိင္စား ေပးသနားထားတဲ့ ႐ြာကေလးရဲ႕ နာမည္ပါ။ မႏၱေလးနဲ႔ မေဝးလွတဲ့ မတၱရာနယ္က ေတာင္ၿပံဳး႐ြာမွာ ပြဲေတာ့ စခ်ိန္ ေရာက္ေနၿပီ ႐ွင္တုိ႔ေရ။

“ xxx (အို ေတာင္ၿပံဳးေခၚ ပြဲဲေတာ္ႀကီး နီးလာၿပီ။ လာ. ကုိၿမိဳ႕မ က်မနဲ႔တြဲသြား ပါရစီ)၂
xxx (ဟုိးေနာက္ကေန ေယာက္ဖေရ ေခၚေနသည္)၂ xxx
ၿမိဳ႕မအဖြဲ႔ ပ်ဳိ (သည္းညည္းခံ)၂ ထုံးစံပါအတည္၊ အိမ္ကို ျမန္ျမန္သာ ျပန္ပါ ကေလးေတြ ငိုကုန္ၿပီ။ xxx ”
[ၿမိဳ႕မၿငိမ္း၏ ေတာင္ၿပံဳးသီခ်င္းမွ]

(မူရင္း - ဘီဘီစီ ျမန္မာပုိင္း အသံလႊင့္ဌာန BBCburmese.com)