သမိုင္းတေကြ႔မွ ျမန္မာဝံသာႏုအမ်ဳိးသမီးမ်ား
ေဒၚေဒၚစု (ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးသမဂၢ ဥကၠ႒)
သန္းဝင္းလိႈင္
ေမ ၂၉၊ ၂၀၁၁
ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈသမိုင္းတြင္ ျမန္မာဝံသာႏုအမ်ဳိးသမီး၏ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ခ်န္လွပ္ထား၍ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ ပညာျပန္႔ပြားေရးအတြက္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ကိုလိုနီကၽြန္ဘဝကပင္ ယေန႔တိုင္ေအာင္ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားတည္ေထာင္၍ စည္း႐ံုးလႈပ္ရွားခဲ့ပံုမ်ားမွာ ျမန္မာ့သမိုင္းစာမ်က္ႏွာ၌ အထင္အရွား ေတြ႔ႏိုင္ေပသည္။
ေရွးဦးတည္ေထာင္ဖြဲ႔စည္း၍လႈပ္ရွားခဲ့ေသာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးအသင္းအဖြဲ႔မ်ား၌ ျမန္္မာကုမၼာရီအသင္း ေခၚ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးသမဂၢ (Burmese Women’s Union) ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး ဝံသာႏုကုမၼာရီအသင္း (Young Women Buddhist Association – YWBA) ျဗဟၼာစရိကုမၼာရီအသင္း၊ မိန္းမကုမၼာရီအသင္း၊ သုဓမၼစာရီအသင္း၊ ဓမၼစာရီအသင္းတို႔မွာ ထင္ရွားခဲ့သည္။
၁၉၁၉ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာကုမၼာရီအသင္း ေခၚ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးသမဂၢကို ေဒၚေဒၚစု၊ ေဒၚဖြားသစ္၊ ေဒၚခင္ေစာ၊ ေဒၚလွေမတို႔ ဦးစီး၍ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့သည္။
အသင္းတည္ေထာင္ရျခင္းႏွင့္ပတ္သတ္၍ အသင္းဖြဲစည္းပံု မွတ္တမ္းစာအုပ္၌ “ဤဘဒၵကမၻာ သတၱေလာကဘံုႀကီး၌ မိန္းမတို႔သည္ ေရွးဦးစြာ ေပၚထြန္းရကားေလာက၏ အရွင္မိခင္အစစ္ျဖစ္ေပသည္ ေပသည္တကား၊ မိခင္ျဖစ္ၾကသူ မိန္းမမ်ားအနက္ မဟာမဟာေဒဝီမွအစ ယေသာ္ဓရာ၊ ေခမာ၊ ဥပၸလဝဏ္၊ ဧတဂ္ရရဟႏၱာ မိန္းမျမတ္တို႔အျပင္ ဝိသာခါ၊ ခုဇၨဳတၱရာ၊ နႏၵမာလာ စေသာ အေက်ာ္ေဇယ် အမ်ဳိးသမီးတို႔ႏွင့္ ရာဇဝင္ထင္ရွားခဲ့သည့္ မိဘုရားႀကီးဖြားေစာ၊ မြန္ဘုရင္မႀကီး ရွင္ေစာပု စသည္တို႔၏ ဂုဏ္အင္မ်ားကို ေအာက္ေမ့ကာ ထိုမိန္းမျမတ္မ်ားကို စံနမူနာ ဦးထိပ္ထားလ်က္ ဤရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ သကၠရာဇ္ ၁၂၈၁ ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁၀ ရက္ (၁၉၁၉ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာ ၁၆ ရက္) တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး သမဂၢ ကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ ေအာင္ျမင္ပါေၾကာင္းဟူ၍ ေဖာ္ျပထားေလသည္။
ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးသမဂၢကို ဥကၠ႒ အျဖစ္ ရိကၡာေတာ္ရ စည္ပင္သာယာေျမ အေရးပိုင္ ကေတာ္ ေဒၚေဒၚစု၊ အက်ဳိးေဆာင္ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဒၚဖြားသစ္၊ တြဲဖက္အက်ဳိးေတာ္ေဆာင္မ်ားအျဖစ္ ေဒၚခင္ေစာႏွင့္ ေဒၚလွေမ (အာဇာနည္ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိ၏ဇနီး) အမႈေဆာင္မ်ားအျဖစ္ တရားလႊတ္ေတာ္ဝန္ႀကီး ကေတာ္ ေဒၚေစာတင္၊ ႐ွဴးဖိနပ္ကုမၸဏီပိုင္ရွင္ ဦးဘၾကဴး ကေတာ္ ေဒၚေစာခင္၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ ဦးသင္းေမာင္ ကေတာ္ ေဒၚတင္၊ ဆရာႀကီး ဦးဘသိန္း ကေတာ္ ေဒၚေဌး၊ ေဒၚေငြရင္၊ ေဒၚေငြရွင္ႏွင့္ ေမာ္တင္ေစ်းမွ ေဒၚျမေမ စသည့္ အမ်ဳိးသမီးႀက္ီးမ်ားက ဦးစီး၍ ေကာ္မတီဝင္အမႈေဆာင္ ၂၀ ျဖင့္ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုစဥ္က အသင္းဝင္ဦးေရ ၃၀၀ ခန္႔ရွိ၍ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အနယ္နယ္၌ အသင္းခြဲမ်ား ဖြဲ႔စည္းထားသည္။
အသင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား၏အက်ဳိးကို သယ္ပုိးေဆာင္ရြက္ရန္၊ ပညာဗဟုသုတ အတြက္ အားေပးရန္၊ ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔၏ ကိစၥတစံုတရာ ေပၚေပါက္လာပါက အသင္းကကူညီအားေပးရန္တို႔ ျဖစ္သည္။ အသင္းဝင္မ်ား ဖတ္႐ႈေလ့လာရန္ စာၾကည့္တိုက္ဖြင့္လွစ္ျခင္း၊ လူမ်ဳိးျခားကို လက္မထက္ဘဲ ျမန္မာခ်င္းသာ လက္ထက္ရန္ ႏႈိးေဆာ္ျခင္း၊ ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာအခ်င္းခ်င္း ကူညီ႐ိုင္းပင္းရန္ ေဟာေျပာျခင္း၊ ဗုဒၥဘာသာစာေပ တိုးတက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အမ်ဳိးသားပညာေရးေက်ာင္းမ်ားကို ကူညီအားေပးျခင္း၊ ျပည္တြင္းျဖစ္ အထည္မ်ားကိုသာဝတ္ဆင္ရန္ တိုက္တြန္းျခင္း စသျဖင့္ ဝံသာႏုႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးစိတ္ဓာတ္မ်ား ႏႈိးဆြေပးျခင္း၊ ကုသိုလ္ေရးႏွင့္ ေခၽြတာေရးတို႔ကိုပါ ေရွး႐ႈလာၾကသည္။
ဂ်ီစီဘီေအ ေခၚ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအသင္းမ်ား၏ အသင္းခ်ဳပ္ႀကီး (General Council of Burmese Association-G-C-B-A) ၏ မူဝါဒလုပ္ငန္းစဥ္ အတိုင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ဂ်ီစီဘီေအ ျပည္လံုးဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္သို႔လည္း ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးသမဂၢမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့ၿပီး အမ်ဳိးသမီးေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို အဆိုတင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။
ပဲခူးၿမိဳ႕၌က်င္းပခဲ့ေသာ ဂ်ီစီဘီေအကြန္ဖရင့္သို႔လည္း အမႈေဆာင္အဖြဲ႔ဝင္ ေဒၚေစာတင္ တက္ေရာက္ၿပီး ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား ျမဴနီစီပယ္လူႀကီး၊ ဥပေဒျပဳ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ စသည့္တို႔အျဖစ္ ပါဝင္သင့္ေၾကာင္း အဆိုတင္သြင္းႏိုင္ခဲ့၍ အမ်ဳိးသမီး ျမဴနီစပါယ္ႏွင့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားသို႔ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ အေရြးခဲ့ခြင့္မ်ား ရရိွခဲ့ၾကသည္။ ထိုအသင္း၏ ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ဓာတ္ရထား၊ မီးရထားတို႔၌ အမ်ဳိးသမီးမ်ား သီးသန္႔စီးႏိုင္ရန္ မိန္းမတန္း သပ္သပ္ေပးသည့္အထိ အခြင့္အေရးမ်ားရခဲ့သည္။
ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား ျပည္တြင္းအဝတ္အထည္မ်ားကိုသာ ဝတ္ဆင္အားေပးရန္ ဤအသင္းႀကီးက လႈံ႔ေဆာ္ေပးခဲ့႐ံုမွ်မက အသင္းဝင္တိုင္း အစည္းအေဝး တက္ေရာက္သည့္အခါႏွင့္ သာေရး နာေရး ကိစၥႀကီးငယ္ ေပၚေပါက္လာသည့္အခါတိုင္း၌ ပင္နီအက်ႌ၊ ေယာထမီႏွင့္ ေဒါင္းပဝါမ်ား လႊမ္းျခံဳဝတ္ဆင္လာခဲ့ၾကသည္။
ဤေနရာ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသမီးသမဂၢကို ဦးစီးတည္ေထာင္၍ ဥကၠ႒အျဖစ္ထမ္းရြက္ခဲ့ေသာ ေဒၚေဒၚစု၏ အထၳဳပၸတၱိကိုေဖာ္ျပရန္ လိုပါသည္။
ေဒၚေဒၚစုကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၀ ျပည့္ႏွစ္ ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၆ ရက္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ လက္ပံတန္းၿမိဳ႕၌ အဘ ဦးေခ်ာင္းလိန္၊ အမိ ေဒၚႏွင္းဦးတို႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္း ငါးဦးအနက္ အႀကီးဆံုးျဖစ္သည္။ ငယ္စဥ္က ပင္လက္ပံတန္းၿမိဳ႕တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ၿပီး၊ ၁၁ ႏွစ္သမီးအရြယ္တြင္ မိခင္ကြယ္လြန္ခဲ့သျဖင့္ စတုတၱတန္းအထိသာ ေက်ာင္းပညာသင္ၾကားခဲ့ရသည္။ ၁၂ ႏွစ္တြင္ ဖခင္ႏွင့္အတူ ေမာင္ငယ္ညီမငယ္မ်ားကို အမႀကီး အမိရာပမာ ဦးစီးအုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့သည္။
ထ႔ိုေနာက္ ၁၉၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ဇီးကုန္း တရားမ႐ံုးစာေရးႀကီး ဦးဘိုးေသာင္းႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳ၍ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ေဒၚေဒၚစုသည္ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္မွစ၍ ဝံသာႏုစိတ္ဓာတ္မ်ား ႏိုးၾကားလာကာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို အစဦးဆံုး တိုက္ယူလႈပ္ရွားေပးခဲ့ေသာ အမ်ဳိးသမီးႀကီး ျဖစ္သည္။
၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚေဒၚစု၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးသမဂၢ၏ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ ကိုျပဴး ဆိုသူ ေခၚေဆာင္၍ ပေလာပီနံ (မေလး)တြင္ေရာက္ရွိကာ ဒုကၡေရာက္ေနေသာ ျမန္မာ ေဆးေပါ့လိပ္လိပ္သူမ်ားကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရစရိတ္ျဖင့္ အမိႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လည္ေခၚယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ဓာတ္ရထားစီးရာတြင္ ဣေႁႏၵရရ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာကဲ့သို႔ သီးသန္႔စီးႏိုင္ရန္ ရထားဘက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီ လူႀကီးမ်ားျဖင့္ ညိႇႏႈိင္း၍ စီစဥ္ေပးခဲ့ျခင္း၊ ျပည့္တန္ဆာအမ်ဳိးသမီးမ်ား နစ္နာမႈမရွိေစရန္ အစိုးရအား ျပည္တန္ဆာ အက္ဥပေဒျပ႒ာန္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုေပးခဲ့ျခင္း၊ သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းမ်ားအား ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ရန္ စည္း႐ံုး လႈပ္ရွားေပးခဲ့ျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
ေဒၚေဒၚစုသည္ ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္၌ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ လမ္းမေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ ၇ လမ္း၌ ေအာင္ေဇယ်ာ မဂၤလာေက်ာင္း ကို ပြဲစားႀကီး ဦးေဖာ့ႏွင့္အတူ တည္ေထာင္၍ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီးအျဖစ္ ထမ္းရြက္ခဲ့ေသးသည္။ တဖက္မွလည္း ေအာင္မဂၤလာသုခ ႏွင့္ ေအာင္ေဇယ်ာမဂၤလာ စာပံုႏွိပ္တိုက္မ်ားကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္အထိ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး သမဝါယမအသင္း ဥကၠ႒အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္မွစ၍ ႏွစ္စဥ္ ဧၿပီလေရာက္တိုင္း ကေလးျပၿပိဳင္ပြဲ၌လည္းေကာင္း၊ က်န္းမာေရးျပပြဲ၊ ေက်ာင္းအားကစားၿပိဳင္ပြဲ၊ ပန္းဥယ်ာဥ္ျပပြဲမ်ား၌လည္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအပိုင္းမွ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲသည္။
ထို႔ေနာက္ ရိကၡာေတာ္ရ ေျမအေရးပိုင္မင္း ဦးဘိုးေသာင္း၏ဇနီး ေဒၚေဒၚစုသည္ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရး လႈပ္ရွားမႈကို စြမ္းစြမ္းတမံ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ကာ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။ ေဒၚေဒၚစု၏ခင္ပြန္း ဦးဘိုေသာင္းသည္ ေဒၚေဒၚစု မကြယ္လြန္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ၉ ႏွစ္ခန္႔ကပင္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၈ရက္ေန႔တြင္ကြယ္ လြန္သြားခဲ့သည္။
မည္သို႔ဆိုေစ … … ျမန္မာလြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈသမိုင္း၌ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို အမ်ဳိးသမီးသမဂၢ တည္ေထာင္၍ စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္ခဲ့ေသာ ေဒၚေဒၚစု၏ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ မွတ္တမ္းတင္ က်န္ရစ္ေနမည္မွာ မလြဲဧကန္ပင္တည္း။
(၁) ေစာမံုညင္း - ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး ၊ ပါေတာက္လႈိင္စာေပ၊ ပထမႀကိမ္ ၁၉၇၆ ဧၿပီလ။
(၂) တကၠသိုလ္ၾကည္မာ- ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးေလာက၊ ရန္ကုန္ စာေပဗိမာန္ပံုတိုက္ ၁၉၇၅။
(၃) ျမန္မာ့ရက္စဥ္သမိ္ုင္း(ပထမတြဲ)၊ သမိုင္းသုေသသနဦးစီး႒ာ ၂၀၀၉။
Comments