သန္း၀င္းလႈိင္ - အမ်ဳိးသားေရးရနံ႔သင္းပ်ံ႕ေနေသာ အ႐ုုိင္းစပယ္ ၀တၱဳေရးသူ ေအာင္လင္း

အမ်ိဳးသား ရနံ႔သင္းပ်ံ႕ေနေသာ အ႐ိုင္းစပယ္ ဝတၳဳေရးသူေအာင္လင္း

သန္းဝင္းလိႈိင္

ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၅၊ ၂၀၁၄

၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္အတြက္ စာေပဗိမာန္ဝတၳဳရွည္ဆုကို ေအာင္လင္း၏ “အ႐ိုင္းစပယ္” ႏွင့္ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၏ “မမႀကီး” ဝတၳဳတို႔ ပူးတြဲရရွိခဲ့ၾကသည္။ ဝတၳဳရွည္ႏွစ္အုပ္စလံုးမွာ ႏွစ္ၿခိဳက္ဖြယ္ျဖစ္သျဖင့္ ဆုေရြးခ်ယ္ေရး ေကာ္မတီက ပူးတြဲ၍ ခ်ီးျမႇင့္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္က ဆုဆိုသည္မွာ တစ္ခုတည္းသာျဖစ္သင့္သည္ဟုဆိုကာ လာေရာက္မယူခဲ့ေပ။

ထိုႏွစ္မတိုင္မီ ၁၉၅၈ခုႏွစ္အတြက္ စာေပဗိမာန္ဆုေရြးခ်ယ္ခ်ီးျမႇင့္စဥ္က ကဗ်ာဆုအတြက္ ႏုယဥ္၏ “ႏုယဥ္ကဗ်ာမ်ား” ႏွင့္ လက္ဝဲမင္းညိဳ၏ “ပေဒသာရတုမ်ား” တို႔ကိုလည္း ပူးတြဲခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ဖူးေလသည္။

၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္အတြက္ စာေပဗိမာန္ဆုေပးပြဲ အခမ္းအနားကို ျပည္လမ္း၊ စာေပဗိမာန္ဝင္း (ယခု ဆက္သြယ္ေရးႏွင့္သတင္းအခ်က္အလက္နည္းပညာဝန္ႀကီးဌာန)၌ က်င္းပခဲ့သည္။ 

ေအာင္လင္း၏ “အ႐ိုင္းစပယ္” ဝတၳဳသည္ ၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္မွ ေရတြက္လွ်င္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၃ႏွစ္အတြင္း ၁၇ႀကိမ္ခန္႔ ႐ိုက္ႏွိပ္ခဲ့ရသည္။ ပထမႏွိပ္ျခင္းကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ က်ိဳကၠဆံလမ္း ပေဒသာပံုႏွိပ္တိုက္မွ ထုတ္ေဝခဲ့ၿပီး စာမ်က္ႏွာ ၄၆ဝေက်ာ္ရွိသည္။ ထိုဝတၳဳကို မူလက “႐ုပ္ရွင္ပေဒသာ” မဂၢဇင္းတြင္ အခန္းဆက္အျဖစ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ မဂၢဇင္းဝတၳဳရွည္အျဖစ္၌ပင္ လူႀကိဳက္မ်ားလွသည္။ လံုးခ်င္းအျဖစ္ ထုတ္ေဝေသာအခါ ေရာင္းအေကာင္းဆံုး စာအုပ္စာရင္းဝင္ခဲ့သည္။

အ႐ိုင္းစပယ္ကို ႏွစ္ႀကိမ္ခန္႔ ႐ုပ္ရွင္ရိုက္၍ ဗီြဒီယိုဇာတ္လမ္းအျဖစ္လည္း ႐ိုက္ကူးခဲ့သည္။

မလိခ၏ ျမန္မာဝတၳဳအညႊန္း အမွတ္ ၁ ႏွင့္ ၂ ႏွစ္တြဲေပါင္း စာ ၆၂၀၌ “အ႐ိုင္းစပယ္တြင္ အမ်ိဳးသားယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ ျမန္မာ့ဂီတေလာက ျမႇင့္တင္ေရးတို႔ကို ဂ႐ုစိုက္ေဖာ္ျပထားသည္မွာ ႏွစ္လိုဖြယ္ျဖစ္သည္။ ဂီတအေၾကာင္း၊ ပါတီပြဲမ်ားအေၾကာင္း ေရးသားဖြဲ႕ႏြ႕ဲရာတြင္ ကြ်မ္းက်င္ႏိုင္နင္းျခင္း ရွိသည္။ ေအာင္လင္းသည္ စကားလံုးေရြးခ်ယ္မႈေကာင္းျခင္း၊ စကားေျပာခန္းမ်ားကို အေကာင္းဆံုးေသာ စကားအေခ်အတင္ေျပာပြဲတစ္ခုပမာဖန္တီးႏိုင္ျခင္း၊ခံ့ထည္ေသာအဘိဓမၼာမ်ားကို ၾကားညႇပ္သံုးစြဲတတ္ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ သူ႔ဝတၳဳသည္ လႈပ္ရွားသြက္လက္သည္။ စာဖတ္သူမ်ား ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည္။

ထို႔ျပင္ ေက်ာ႐ိုးဇာတ္လမ္းကလည္း အမ်ားႏွစ္သက္ဖြယ္ျဖစ္သည္။ အႏုပညာသည္တစ္ေယာက္ အသိအကြ်မ္းမရွိဘဲ ရန္ကုန္ေရာက္လာျခင္း၊ ၿပိဳင္ပြဲတြင္ အကဲျဖတ္လူႀကီးမ်ား မတရားျပဳမူသည္ကို ေတြ႕ျမင္ေသာအခါ ဟစ္ေအာ္ကန္႔ကြက္ၿပီး တေယာကို႐ိုက္ခြဲျခင္း၊ ဝတ္လံုေတာ္ရတစ္ဦးက အိမ္ေခၚသြားၿပီး သမီးမ်ားကို ေစာင္းသင္ခိုင္းျခင္း၊ သမီးအလတ္က ေငြႏွင့္ဂုဏ္ပကာသနကို မမက္ေမာဘဲ အညၾတေစာင္းဆရာေလးကိုခ်စ္ႀကိဳက္ျခင္း၊အေမရိကန္ျပန္ပညာတတ္ႀကီးႏွင့္ ျမဴးၾကြေမာက္မာေသာေမာ္္ တို႔၏ ေဖာက္ျပန္က်ဆံုးျခင္း၊ ခ်စ္သူႏွစ္ဦး တဲအိုပ်က္တြင္ ေနထိုင္ျခင္း၊ ေငြရွင္ေၾကးရွင္စီးပိုးသည္ကို ဆန္႔က်င္ျခင္း၊ ေနာက္ဆံုးတြင္ စြန္႔ပစ္ထားေသာသမီးကို ဖခင္က အေမြေပးျခင္း၊ အညၾတေစာင္းဆရာသည္ သေဌးသားျဖစ္လာျခင္း၊ သူတို႔ကို ကပ်က္ယပ်က္လုပ္သူမ်ားက ဝန္ခ်ေတာင္းပန္ျခင္း စသည္တို႔သည္ စာဖတ္သူကို ဆုပ္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းရွိေပသည္ဟူ၍” ေဖာ္ျပထားသည္။

လင္းယုန္နီကမူ “စစ္ၿပီးေခတ္ျမန္မာစကားေျပ၁၉၈၃စာတမ္း”တြင္ “အ႐ိုင္းစပယ္” သည္ ဇာတ္လမ္းအသားေပး ဝတၳဳပံုစံျဖစ္၏။ အေျပာစကားကုိ အေလးေပးေရးသားသည္ မွန္ေသာ္လည္း အေရးစကားေျပဘက္တြင္လည္း အားမနည္းဘဲ ေခ်ာေမာေျပျပစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသည္။ 

စာေရးဆရာေအာင္လင္းကို ၁၉၂၈ခု မတ္လ ၁ဝရက္ေန႔တြင္ မေကြးတိုင္း ေရစႀကိဳၿမိဳ႕၌ ခ႐ိုင္ရဲဝန္ေထာက္ ဦးဘရွိန္ႏွင့္ အမိေဒၚေဒၚျမစ္တို႔မွ ေမြးဖြားသည္။ အမည္ရင္းမွာ ဦးတင္ေဖျဖစ္သည္။

ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းကာလတြင္ ေအာင္လင္းသည္ ေရစႀကိဳၿမိဳ႕အာရွလူငယ္ အစည္းအ႐ံုးတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးကာလတြင္ ပခုကၠဴခ႐ိုင္မွ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္ခဲ့သည္။ ေအာင္လင္းသည္ အသက္အငယ္ဆံုးသခင္တစ္ဦးအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ပခုကၠဴခ႐ိုင္မွ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ လည္းေကာင္း ေနသူရိန္အစည္းအေဝးပြဲႀကီးသို႔ ေစလႊတ္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။ 

၁၉၄၇ခုႏွစ္တြင္တကၠသိုလ္ဝင္တန္းေအာင္ျမင္သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၌ ဆက္လက္ပညာဆည္းပူး သည္။ ေအာင္လင္းသည္ စာေပႏွင့္ဂီတ အႏုပညာဘက္တြင္ ဝါသနာျပင္းျပခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ - ၄၉ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္က ႀကီးမွဴးက်င္းပေသာ ဂီတၿပိဳင္ပြဲ၌ ပတၱလား ပထမဆု၊ မယ္ဒလင္ ပထမဆုႏွင့္ တေယာ ဒုတိယဆုရခဲ့သည္။ ဂီတအႏုပညာကို ဝါသနာျပင္းျပသျဖင့္ ပညာကို ဆံုးခန္းတိုင္မသင္ဘဲ တကၠသိုလ္မွ ထြက္ခဲ့သည္။ သူ႔ဖခင္ႏွင့္ ရင္းႏွီးေသာ ဂီတဖခင္ႀကီးျမန္မာညြန္ ့ ဆရာဦးခ်စ္ေမာင္ကသူ႔အား ခုမင္းစာ ေမးပြဲက်တာက ေက်ာင္းစာထက္ ငါလိုလားတဲ့ ဂီတဘက္ကိုပိုၿပီး ႀကိဳးစားလို႔က်တာ၊ ဒီေတာ့ မင္းေကာလိပ္က စာေမးပြဲအ႐ႈံးေပးလိုက္ေပမယ့္ ငါ့ေက်ာင္းက စာေမးပြဲကေတာ့ ဂုဏ္ထူးနဲ႔ကို အေအာင္ေပးလိုက္တယ္ေဟ့ဟူ၍ ဆိုခဲ့သည္။ ဆန္းသစ္၊ ဆန္းအဖြဲ႔ႏွင့္ ေတးသစ္လြင္ အေပ်ာ္တမ္းတူရိယာအဖြဲ႔မ်ားကို ဦးေဆာင္ၿပီး သီခ်င္းမ်ားေရးသား၍ အသံလႊင့္ခဲ့သည္။ သီခ်င္းပုဒ္ေရ ၆၀ေက်ာ္ခန္႔ ေရးသားခဲ့သည့္အနက္ ေက်ာ္ၾကားေသာ သီခ်င္းမ်ားအနက္ ေမရွင္သီဆိုေသာ ေမတၱာေရလႈိင္း၊ လီလီၾကာညြန္႔ သီဆိုေသာ ေမတၱာေရႊေစာင္း၊ ႏြယ္ညီအစ္မ သီဆိုေသာ ေတးပန္လႊာတို႔ျဖစ္သည္။ ဂီတနက္သန္ကိုေစာညိန္း ေရးသားေသာ မိုးသက္ေလႏွင္ သီခ်င္းကို ကိုယ္တိုင္သီဆိုခဲ့သည္။

ေအာင္လင္းသည္ ၁၉၄၇ခုႏွစ္မွစ၍ ပခုကၠဴအပုေလး၊ ေရႊကူတင္၊ တကၠသိုလ္ငတိ၊ ဆူးေညႇာင့္စေသာ ကေလာင္ကဲြမ်ားျဖင့္လည္း စာမ်ားေရးသားခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ခုႏွစ္မွစ၍ ေအာင္လင္း ကေလာင္အမည္ျဖင့္ပင္ ေရးသားသည္။ လံုးခ်င္းဝတၳဳေပါင္း ၅ဝေက်ာ္ ေရးသားခဲ့ၿပီး ၁၉၆ဝျပည့္ႏွစ္ စာေပဗိမာန္ ဝတၳဳရွည္ဆုရ အ႐ိုင္းစပယ္ဝတၳဳမွာ ၁၇ႀကိမ္အထိ ျပန္လည္႐ိုက္ႏွိပ္ရေသာ အေက်ာ္ၾကားဆံုး ဝတၳဳျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ ပစ္တိုင္းေထာင္ ဝတၳဳသည္လည္း ႐ုရွား၊ ဥဇၹဘက္ကစၥတန္ႏွင့္ ဂ်ာမန္ဘာသာမ်ားသို႔ ျပန္ဆိုျခင္းခံရသည္။ တဖန္ “ေဗဒါ” ဝတၳဳကိုလည္း ႐ုရွားဘာသာျဖင့္ ျပန္ဆိုထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဝတၳဳတိုမ်ားအနက္ “အေသးအဖြဲကေလး”၊ “အိမ္တြင္းပုန္းမကေလး” ႏွင့္ “တခုသာလုိခ်င္သည္” ဝတၳဳတိုမ်ားကို ျပင္သစ္ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုၾကသည္။ ေရးသားခဲ့ေသာ ဝတၳဳမ်ားအနက္ ေမာင့္မမၿငိမ္း၊ သဲတပြင့္၊ ပစ္တိုင္းေထာင္၊ ဇင္ေယာ္၊ အေလ်ာ္အစား၊ ေကာင္းေလမွာ လြင့္ရွာေပါ့၊ နစ္ေလသူတစ္ဦး၊ ေႏွာင္းသစၥာ၊ ခ်စ္ႏွင္းမႈန္မႈန္၊ လွတစ္ပတ္ႏြမ္းအၿပံဳး၊ ေရႊဝတ္မႈန္ စသည္တို႔ျဖစ္သည္။

ေအာင္လင္းသည္ ႐ုပ္ရွင္ေလာကသို႔လည္း ဝင္ခဲ့ေသးသည္။ “ေဗဒါ” ဇာတ္ကားတြင္ ေခါင္းေဆာင္မင္းသားအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ “လူေမာ္” ဇာတ္ကားတြင္ ဒါ႐ိုက္တာအျဖစ္ ႐ုိက္ကူးခဲ့သည္။ ရန္ကုန္ဘေဆြႏွင့္တြဲ၍ “မာန္” ႐ုပ္ရွင္ကားကို ဦးစြာ႐ိုက္ကူးခဲ့သည္။ 

သူ၏ အသိုင္းအဝိုင္းမ်ားမွာ လူတန္းစားမ်ိဳးစံုသည္။ တကၠသိုလ္ကထိက၊ ဂီတဆရာ၊ သတင္းစာဆရာ၊ စာေရးဆရာမွသည္ ဆိုက္ကားနင္းသူအထိ ပါသည္။

သူ႔အိမ္တြင္ ဧည့္ျပတ္သည္မရွိ။ လူစံုမိလွ်င္စု၍ တီးၾက၊ မႈတ္ၾကႏွင့္ ေပ်ာ္စရာပင္ တခါတရံ အသံဝါႀကီးႏွင့္ သီခ်င္းညီးေနေသာ “မင္း႐ွင္” ကို ေတြ႔ရတတ္သည္။ အျပင္သို႔ ထြက္ၾကလွ်င္ကား “ေဟ့ ဖိုးေအာင္လင္း တေယာကေလးပါ ဆြဲခဲ့ပါကြ” ဟုဆိုေလ့ရွိၾကသည္။ ဆရာဇဝနစိတ္႐ႊင္ေသာညမ်ားတြင္ စုမိၾကလွ်င္ ေအာင္လင္းကို အမ်ားက တမ္းတတတ္ၾကသည္။ တခါတရံ ေအာင္လင္းရွိရာ လိုက္လံရွာေဖြေပးရသည္။သူ႔ကိုေတြ႔လွ်င္ကား ပတၱလားတီးခိုင္း၍ ဆရာဇဝနက သမင္လိုက္ေလး တင္ခန္းဖြင့္ေလေတာ့ဟူ၍ ေအာင္လင္းႏွင့္ ေပါင္းေဖာ္သင္းဖက္ ျမဝတီအယ္ဒီတာေဟာင္း ေမာင္ေက်ာ္သာက မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။

ေမာင္ေက်ာ္သာသည္ ေအာင္လင္း၏ စာမ်ားကို ႏွစ္ၿခိဳက္သေဘာက်မိခဲ့ၿပီး လူခ်င္းမေတြ႔ၾကမီ စိတ္ကူးႏွင့္ ျမင္ေယာင္ခဲ့ရာမွ တစ္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္းရွိ ကုလားလက္ဖက္ရည္ဆိုင္တြင္ ဆရာေဌးေမာင္ႏွင့္ လက္ဖက္ရည္ဝင္ေသာက္ရင္း စာေရးဆရာေအာင္လင္းႏွင့္ ေတြ႔ခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသည္။

ထိုလူသိုက္ထဲမွ ဂ်ာကင္ညစ္မည္းမည္းႏွင့္သူမွာ ကိုေဌးေမာင္ ညႊန္ျပေသာ ေအာင္လင္းျဖစ္ေနသည္။ အသားေရာင္မြဲေျခာက္ေျခာက္၊ အရပ္အေမာင္း ညႇက္ညႇက္ေသးေသး၊ လူဖလံကေလးအရြယ္၊ ထာဝစဥ္ဆီမ်ားမေတြ႔၍ စုတ္ဖြားဖြားဆံပင္ႏွင့္ နဖူးက်ယ္က်ယ္ ေမးသြယ္သြယ္မ်က္ႏွာတြင္ လင္းယုန္ကဲ့သို႔ ရဲရင့္ေသာအၾကည့္၊ ဆြဲငင္သတၱိႏွင့္ ေတြးေခၚဟန္ရွိေသာ မ်က္လံုးမ်ားေၾကာင့္ ေအာင္လင္းဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္သားပဲဟု ေမာင္ေက်ာ္သာ ေရးသားထားသည္။

ေအာင္လင္းကို အၿမဲလိုလို ငိုးတိုးငုတ္တုတ္မုတ္ဆိတ္ေမြး၊ ႏႈတ္ခမ္းေမြးႏွင့္ တစ္မတ္တန္ ေဆးေပါ့လိပ္ကိုခဲကာ ဖဆပလတိုက္ခန္းရွိ သူ႔အိမ္တြင္ ပတၱလားကို တီးလ်က္သံစဥ္ရွာေနသည္ကို ေတြ႔ရေလ့ရွိသည္။ ဤကား စာေရးဆရာေအာင္လင္း၏ ထူးျခားေသာ ကိုယ္ပိုင္ဟန္ (Idiosyncrasy) ဟုပင္ ဆိုရေပသည္။ 

သူသည္ ၁၉၆၁ - ၆၂ခုႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္း၏ အတြင္းေရးမွဴးျဖစ္ခဲ့သည္။ စာေရးဆရာအသင္းမွ တင္ဆက္ခဲ့ေသာ ျပဇာတ္မ်ားတြင္လည္း ဒါ႐ိုက္တာ၊ သီခ်င္းေရးဆရာ၊ ဇာတ္ေဆာင္အျဖစ္ပါဝင္ခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ မ႐ိုးႏိုင္ေသာ ေလာကသ႐ုပ္၊ လူ႔သဘာဝအဖြဲ႔ကို ကြ်မ္းက်င္စြာ ေရးဖြဲ႔တတ္ေသာ ဦးတင္ေဖ ေခၚ စာေရးဆရာေအာင္လင္းသည္ ၁၉၈၄ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၂၅ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္သြားေလသည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ သားႏွစ္ေယာက္၊ သမီးတစ္ေယာက္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ 

စာကိုး

(၁) ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္းႏွစ္ခ်ဳပ္ ၁၉၈၅။

(၂) မလိခ၊ ျမန္မာဝတၳဳအညႊန္း အမွတ္ ၁ ႏွင့္ ၂၊ ရန္ကုန္၊ စာေပေလာက ၁၉၇၄။

(၃) ေမာင္ဆုရွင္ “အမ်ိဳးသားရန႔ံဆြတ္ပ်ံ႕ေသာ အ႐ိုင္းစပယ္” လုပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စဥ္ (၄-၁၀-၉၂)။