အိခ်ယ္ရီေအာင္ (Myanmar Now) ● ငပလီေရလုပ္သားေတြရဲ႕ ေမွးမိွန္ေနတဲ့ ႀကီးပြားေရးအိပ္မက္
(မုိးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၂၃၊ ၂၀၁၆
ငပလီ သံတဲြေဒသ ေရလုပ္ငန္းမွာ လုပ္ကိုင္ေနသူေတြဟာ ဝင္ေငြ အကန္႔အသတ္ရိွၿပီး အမ်ားအျပားက အေၾကြးသံသရာထဲ ေရာက္ေနၾကပါတယ္။
သံတဲြ (Myanmar Now) - ငပလီကမ္းေျခ၊ ဂ်ိေတၱာရပ္ကြက္ဟာ ပယ္လယ္ထြက္ငါးဖမ္းျပန္လာသူမ်ား၊ ငါးအျပည့္ ျဖည့္ ထားတဲ့ ျခင္းေတာင္းႀကီးငယ္ေတြ ထမ္းရြက္ သြားလာေနသူမ်ားနဲ႔ စည္ကားေနပါတယ္။ အေသးစားငါးေတြကို ေနလွန္းၾကတဲ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သဲေသာင္ျပင္ဝန္းက်င္ရဲ႕ေလထုထဲ ငါးညီႇနံ႔က အျပည့္ရိွေနပါတယ္။
အလုပ္သမားေတြၾကားထဲက မထူးျမစမ္းဟာ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ ေက်းလက္ေဒသတစ္ခုကျဖစ္ၿပီး ငပလီကို ေျပာင္းေရႊ႕ လာတာ သံုးႏွစ္ဝန္းက်င္ ရိွပါၿပီ။
“ဒီမွာက ငါးျခင္းေတာင္းေတြကို ပုခံုးမွာထမ္းရတာဆုိေတာ့ ေက်ာကုန္းမွာ အဖုေတြထတာကလည္း အရမ္းပဲ။ ပင္ပန္းလြန္းလို႔ ရြာကို ျပန္ေျပးခ်င္တယ္” လို႔ ၂၃ ႏွစ္အရြယ္ မထူးျမစမ္းက ေျပာပါတယ္။
ေနရပ္ရင္းမွာ အလုပ္အကိုင္ ရွားပါးတာေၾကာင့္ မထူးျမစမ္းက ငပလီမွာပဲ ေသာင္တင္ေနရတာပါ။
ႏိုဝင္ဘာ ၂၃ ရက္ေန႔က ငပလီကမ္းေျခမွာ ငါးလွန္းေနတဲ့ အလုပ္သမားမ်ား
(ဓာတ္ပံု - ဇာနည္ဝင္း/Myanmar)
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္လက ပုဏၰားကြၽန္းၿမိဳ ႔နယ္ ရြာေဟာင္းရြာကေန မိသားစုလိုက္ထြက္လာတဲ့ ေဒၚလွျမင့္သိန္းကလည္း ငပလီၿမိဳ႕ ေရလုပ္ငန္းမွာ အသားက်ေနပါၿပီ။
“ရြာမွာက အလုပ္အကိုင္ရွားပါးေတာ့ အလုပ္ကလည္း လုပ္ရတစ္လွည့္၊ မလုပ္ရတစ္လွည့္။ ဒီမွာက်ေတာ့ ေန႔တိုင္း အလုပ္ ရိွတယ္” လို႔ ငပလီလာဖို႔ လမ္းစရိတ္အတြက္ နားကပ္ျဖဳတ္ေရာင္းခဲ့ရတဲ့ ၄၅ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚလွျမင့္သိန္းက ေျပာပါတယ္။
ေနရပ္ရင္းမွာ ေကာက္စိုက္၊ ေစ်းေရာင္းရတာေတြဟာ ဘယ္ဘက္မ်က္လံုး မေကာင္းတဲ့ သူ႔အတြက္ အဆင္မေျပဘူး၊ သံ တဲြၿမိဳ႕နယ္၊ ငပလီမွာ ငါးလွန္းတဲ့အလုပ္ ဝင္လုပ္ရတာ ပိုအဆင္ေျပတယ္၊ တစ္လဝင္ေငြ သံုးေသာင္းပိုပိုေလး ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
သူတို႔ႏွစ္ဦးလိုပဲ ေရလုပ္သားအမ်ားစုဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကေန အလုပ္အကိုင္ေပါတဲ့ သံတဲြေဒသကို ေရႊ႕ေျပာင္း လာသူေတြပါ၊ သို႔ေသာ္လည္း ဝင္ေငြအကန္႔အသတ္ရိွတာေၾကာင့္ အေႂကြးသံသရာထဲက မထြက္ႏိုင္ၾကသူမ်ားစြာရိွေန ေတြ႔ ရပါတယ္။
ငပလီေရာက္ရင္ စုေဆာင္းမိမယ္ ဆိုတဲ့သူ႔တို႔ရဲ႕ ႀကီးပြားေရးအိပ္မက္ဟာ လုပ္သက္ရင့္လာခ်ိန္မွာေတာ့ ေမွးမိွန္လာပါတယ္။
● အေႂကြးပိတဲ့ ဝင္ေငြနည္းေရလုပ္သား
ႏိုင္ငံရဲ႕ ဖံြ႔ၿဖဳိးမႈ အနည္းဆံုး နယ္ေျမတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာေနထိုင္သူ ေလးပံုသံုးပံုဟာ ဝင္ေငြနည္းသူမ်ားျဖစ္တယ္လို႔ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ဘဏ္အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တစ္ရက္ဝင္ေငြ ၁.၂၅ ေဒၚလာေအာက္သာ ရိွၾက ေၾကာင္း ဆင္းရဲမႈကို အဆံုးသတ္ျခင္း၊ အကူးအေျပာင္းကာလတြင္ ႀကီးပြားမႈကို မွ်ေဝျခင္းဆိုတ့ဲ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
ၾသဂုတ္လထုတ္ လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာ့သုေတသနဂ်ာနယ္ရဲ႕ စာတမ္းတစ္ေစာင္မွာေတာ့ ရခိုင္ေဒသ ေရလုပ္သားေတြရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ဝင္ေငြဟာ တစ္ေန႔ကုိ ၁,ဝဝဝ ကေန ၁,၅ဝဝ ခန္႔အထိပဲရိွတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။
"ေရလုပ္သားမ်ားအေနျဖင့္ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရးႏွင့္ ကေလးမ်ားပညာေရးအတြက္ အေရးေပၚ ေငြေခ်းယူ ႏိုင္ရန္ ေငြတိုးေခ်းစားသူမ်ားထံ မီွခိုအားထားျပဳၾကရသည္" လို႔ စာတမ္းရွင္ ေစာအယ္ထူးက 'ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ေရလုပ္သား ငယ္မ်ား' စာတမ္းမွာ ေရးသားထားပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာစီမံကိန္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈႏွင့္ စားနပ္ရိကၡာ ဖူလံုေရး ရန္ပံုေငြအဖြဲ႔ (LIFT) ရဲ႕ ၂ဝ၁၅ ႏွစ္ ပတ္လည္အစီရင္ခံစာမွာလည္း ရခိုင္ေဒသ ေရလုပ္သားေတြ ဝင္ေငြနည္းပါးလာတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ႏိုဝင္ဘာ ၂၃ ရက္ေန႔က ငပလီကမ္းေျခမွာ ငါးလွန္းေနတဲ့ အလုပ္သမားတစ္ဦး
(ဓာတ္ပံု - ဇာနည္ဝင္း/Myanmar)
"ရခိုင္ေဒသမွ လယ္မဲ့ေျမမဲ့မိသားစုမ်ားအတြက္ ငါးဖမ္းျခင္းသည္ ပင္မဝင္ေငြရလမ္းပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အလြန္အကြၽံ ငါးဖမ္းမႈႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ပ်က္စီးလာမႈေၾကာင့္ ငါးေလ်ာ့နည္းလာသျဖင့္ ေရလုပ္သားမ်ားမွာ မိသားစုမ်ားကို ဝလင္ေအာင္ ေကြၽးရန္ ခက္လာသည္" လို႔ ကုလသမဂၢအဖဲြ႔က ႀကီးၾကပ္တဲ့ LIFT အဖဲြ႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ေရလုပ္ငန္းဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဝင္ေငြ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ရွာေပးတဲ့က႑ပါ။ ငါးလုပ္ငန္းဦးစီးဌာနရဲ႕ စာရင္းအရဆိုရင္ သံ တဲြခရိုင္မွာ ကမ္းနီး၊ ကမ္းေဝး ငါးဖမ္းေလွ ၂,ဝဝဝ ဝန္းက်င္၊ ေလွလိုက္ ေရလုပ္သား ၇,ဝဝဝ ေက်ာ္ ရိွေနတာပါ။
သံတဲြငါးလုပ္ငန္းရွင္အမ်ားအျပားက သူတို႔လိုအပ္တဲ့ ဝန္ထမ္းရရိွဖို႔အတြက္ ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းဘက္က အလုပ္အကိုင္ ရွာေဖြသူေတြကို လမ္းစရိတ္ထုတ္ေခ်းၿပီး ေခၚယူၾကပါတယ္။ ေရာက္လာတဲ့ အလုပ္သမားေတြဟာ အလုပ္ရွင္ေတြ စီစဥ္ ေပးတဲ့ေနရာမွာပဲ ေနထိုင္ၾက၊ ေပါေပါမ်ားမ်ား ဖမ္းဆီးရမိတဲ့ငါးကိုလည္း အလုပ္သမားေတြက ဟင္းခ်က္စရာအျဖစ္ ရၾက ပါတယ္။
မၾကာေသးခင္က ငပလီကမ္းေျခ ဂ်ိေတၱာ တံငါရြာက ေရလုပ္သားေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုရာမွာ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ လစဥ္ဝင္ေငြက တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းဝန္းက်င္၊ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ တစ္သိန္းမျပည့္ဘူးလို႔ ေျပာျပၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ဝင္ေငြက ႀကိဳ တင္ခန္႔မွန္းလို႔ မရႏိုင္ဘဲ ဖမ္းဆီးရမိတဲ့ ငါးပမာဏေပၚမွာ အဓိက မူတည္ေနပါတယ္။
ေရလုပ္သားေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ အမ်ိဳးသားဝင္ေငြမညီမွ်မႈဟာ လုပ္ငန္းခြင္ အႏၱရာယ္ရိွျခင္း မရိွျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေန ဖြယ္ရိွတယ္လို႔ သံတြဲခရိုင္ ငါးလုပ္ငန္းဦးစီးဌာန ဦးစီးမွဴး ဦးျမင့္သိန္းက သံုးသပ္ပါတယ္။
"အမ်ိဳးသမီးက်ေတာ့ (ေျမျပင္မွာ) ငါးလွန္း၊ အမ်ိဳးသားကေတာ့ ပင္လယ္ထဲကိုထြက္ၿပီး ငါးဖမ္းရတာ။ လုပ္ငန္းသဘာဝမတူ၊ လစာလည္း မတူညီဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုပဲ ထင္ပါတယ္" လို႔ ဦးစီးမွဴးက ေျပာပါတယ္။
သံတဲြေဒသ ငါးလုပ္ငန္းရွင္လူငယ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ကိုထြန္းထြန္းဦးက အလုပ္ လုပ္ခ်င္သူအတြက္ ပင္လယ္က အလုပ္အကိုင္ ေပးထားတယ္၊ လိုအပ္တာကေတာ့ ႀကဳိးစားဖို႔ပါပဲလို႔ ေျပာပါတယ္။
"ဒီေဒသေရာက္လာရင္ ေခြၽတာမယ္၊ စုေဆာင္းတတ္မယ္၊ အကြက္ျမင္တတ္တယ္ ဆိုရင္ ဘယ္သူမဆို ကုိယ္ပိုင္လုပ္ငန္းတစ္ ခု ထူေထာင္ႏိုင္မယ္၊ ဒီနည္းနဲ႔ ႀကီးပြားတုိးတက္လာသူေတြရိွတယ္" လို႔ ကိုထြန္းထြန္းဦးက ေျပာပါတယ္။
ေရလုပ္သားေတြက ေငြေရးေၾကးေရး အခက္အခဲ ေပၚေပါက္လာရင္ ေငြတိုးေခ်းယူျခင္း၊ အျခားေသာအလုပ္အကုိင္မ်ား လုုပ္္ကိုင္ျခင္း၊ အလုပ္ရွင္ထံ အကူအညီေတာင္းျခင္း စတဲ့နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေျဖရွင္းေနၾကတာပါ။
● နည္းပညာနဲ႔ ေငြေၾကး
အစုိးရက ေရလုပ္ငန္းသံုး ပစၥည္းမ်ားကို ေစ်းႏႈန္းသက္သာစြာ ေရာင္းခ်မယ္၊ သို႔မဟုတ္ အတိုးႏႈန္းနည္းတဲ့ ေခ်းေငြ ပမာ ဏမ်ားမ်ား ထုတ္ေခ်းမယ္ဆိုရင္ ေရလုပ္သားမ်ား အဆင္ေျပမယ္လုိ႔ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္တစ္ဦးက သံုးသပ္ပါတယ္။
“အရင္းအႏွီး မရိွၾကေတာ့ တခ်ိဳ ႔က အိိမ္ေပါင္၊ ၿခံေပါင္ၿပီး ဝယ္တယ္။ ေပါင္စရာမရိွရင္ ႏွစ္ဆယ္တိုးနဲ႔ ေခ်းၿပီးေတာ့ ဝယ္တယ္။ သူတို႔လုပ္ငန္းမွာ တကယ္ရရိွမယ့္ အက်ိဳးအျမတ္ေတြက အတိုးထဲမွာပဲနစ္ရင္းနဲ႔ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ေရလုပ္သားေတြက ေလွဆိုးနဲ႔ပက္ခြက္ေလာက္ပဲ က်န္တဲ့ဘဝကိုေရာက္တာ ေတြ႔ရတယ္” လို႔ သံတြဲၿမိဳ႕နယ္ မဲဆႏၵနယ္ (၂) ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးႏိုင္ေႂကြေအးက ေျပာပါတယ္။
ငါးလုပ္ငန္းဦးစီးဌာနက NGO အဖြဲ႔တခ်ိဳ႔နဲ႔ ေပါင္းစပ္ၿပီးေတာ့ ေရလုပ္သားေတြ ဘဝ တုိးတက္ေရးအတြက္ ဘာေတြလုပ္ရမလဲ ဆိုတာကို ေက်းလက္ေဒသအထိ စစ္တမ္း လိုက္ေကာက္ေနၿပီး ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္ ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ ျမစိမ္းေရာင္ စီမံကိန္းအရ သံတြဲခရိုင္ထဲက ရပ္ကြက္သံုးခုကို အရင္းမေပ်ာက္ မတည္ေငြအျဖစ္ သိန္း ၃ဝဝ စီ ေထာက္ပံ့ထားတာပါ။
ႏိုဝင္ဘာ ၂၃ ရက္ေန႔က ငပလီကမ္းေျခမွာ ေတြ႔ရတဲ့ ေရလုပ္သားမ်ား
(ဓာတ္ပံု - ဇာနည္ဝင္း/Myanmar)
အိမ္၊ စက္ေလွ၊ ငါးဖမ္းပိုက္ ပိုင္ဆိုင္သူတို႔သာ အက်ဳံးဝင္တဲ့ ဒီစီမံခ်က္မွာ မိသားစုတစ္စု ေခ်းယူႏိုင္တဲ့ ပမာဏက က်ပ္ ၃ သိန္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေရလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူ အမ်ားအျပားကေတာ့ ဒီစီမံကိန္းကို အားမရၾကပါဘူး။
ေဒသခံတို႔အတြက္ သတင္းေကာင္းတစ္ခုကေတာ့ LIFT အဖဲြ႔ရဲ႕ ေခ်းေငြအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝ၁၆ မွာ LIFT ရဲ႕ အ ေသးစား ေငြေရးေၾကးေရးရံုးခဲြမ်ားကို သံတဲြအပါအဝင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ၿမိဳ႕တခ်ဳိ႕မွာ ဖြင့္မယ္၊ ဒီစီမံခ်က္ကို ၂ဝ၁၇ အထိ တုိးခ်ဲ႕ မယ္လို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ငပလီ၊ ဂ်ိေတၱာရပ္ကြက္က ဦးတင္ေမာင္လိႈ္င္က ငါးဖမ္းလုပ္သက္၂၈ ႏွစ္ရိွပါၿပီ။ လုပ္ငန္းအတြက္ လိုအပ္တာေတြဝယ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနရိွမယ္ ဆိုရင္ တင္ေနတဲ့အေႂကြးဆပ္ႏိုင္မယ္လို႔ သူက ရွင္းျပပါတယ္။
“အခု ဒီအလုပ္က လုပ္ေနရင္းနဲ႔ကို အေႂကြးက နစ္ေနတာ။ ေရလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းကိရိယာကလည္းမရိွေတာ့ ေန႔တုိင္း ငါး ဖမ္းပိုက္ အေလးႀကီးကုိ အတင္အခ်လုပ္ရတာဆိုေတာ့ ခါးကလည္း ဒဏ္ျဖစ္ၿပီး နာလွၿပီ” လို႔ ဦးတင္ေမာင္လိႈ္င္က ေျပာပါ တယ္။
ဂ်ိေတၱာက လုပ္ငန္းရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဦးေမာင္ႀကီးက ေရလုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းေတြကို ပုဂၢလိကဆိုင္ကေန ဝယ္ယူ အသံုး ျပဳေနသူပါ။ အစိုးရဌာနေတြကသာ ငါးဖမ္းပိုက္၊ စက္ေလွ၊ ေမာ္တာတုိ႔ကို ေစ်းေလွ်ာ့ေရာင္းခ်မယ္ဆိုရင္ သူတို႔ ပိုမိုအဆင္ ေျပႏိုင္မယ္၊ အလုပ္သမား ၂၆ ေယာက္ရိွတဲ့ သူ႔ရဲ႕ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းအတြက္ အရင္းအႏီွး အမ်ားအျပား စိုက္ထုတ္ထားရတယ္လို႔ ဦးေမာင္ႀကီးက ဆိုပါတယ္။
“လုပ္ငန္းကို အရင္းနည္းနည္းနဲ႔လည္ပတ္လို႔ရရင္ ေရလုပ္သားေတြကိုလည္း လစာမ်ားမ်ားတုိးေပးႏိုင္မွာပါ” လို႔ ဦးေမာင္ႀကီး က ရွင္းျပပါတယ္။
ျမန္မာျပည္အႏံွ႔ တင္ပို႔ေရာင္းခ်တဲ့ ငါးနီတူ (ပင္လယ္ငါး အေသးစား) ကို အေျခာက္လွန္းၾကတဲ့ေနရာအမ်ားအျပားကို ဦး ေမာင္ႀကီးတို႔ ဂ်ိေတၱာရပ္ကြက္မွာ ေတြ႔ေနရပါတယ္။
ငါးလုပ္ငန္း ဦးစီးမွဴးဦးျမင့္သိန္းကေတာ့ နည္းပညာအားေကာင္းရင္ ေရလုပ္ငန္းက႑မွာ ပါဝင္ေနသူအားလံုး အက်ဳိးရိွမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
“ငါးနီတူ (ပင္လယ္ငါး အေသးစား) ကိုျပဳတ္ၿပီးေတာ့လွန္းမယ္ဆိုရင္ ပိုၿပီးေတာ့ ေစ်းႏႈန္းပိုရလာမယ္။ ေစ်းႏႈန္းပိုရေတာ့ ေရ လုပ္သားေတြ လုပ္ခလည္း မ်ားမ်ားေပးႏုိင္လိမ့္မယ္” လို႔ ဦးစီးမွဴးက သူ႔ရံုးခန္းထဲမွာ ရွင္းျပပါတယ္။
ေရလုပ္သားေတြဟာ ေငြေၾကးအကူအညီကိုပဲ ေမွ်ာ္လင့္ၾကတာမ်ားတယ္၊ ငါးထုတ္လုပ္ေရးနည္းပညာကို သိၿပီးသားလို႔ ထင္ေနတတ္ၾကတယ္လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
“ေငြေၾကးေပးတိုင္းလည္း အဆင္မေျပႏိုင္ဘူး၊ နည္းပညာတိုးတက္လာမွ သူတုိ႔အဆင္ေျပမယ္။ ဥပမာ ငါးအတိုင္း ထုတ္လုပ္ ဖို႔ထက္ ငါးမုန္႔ (ေျခာက္) လုပ္ၿပီး ထုတ္လုပ္မလား။ ငါးမုန္႔ (ေျခာက္) လုပ္တဲ့နည္းပညာ သူတို႔တတ္ရင္ ငါးေရာင္းတာထက္ ပိုက္ဆံပိုရမယ္” လို႔ ဦးစီးမွဴးက ေျပာလုိက္ပါတယ္။