ကုိသန္းလြင္ - သီအိုစီဒိုက္ ေထာင္ေခ်ာက္

Mike Blake / Damir Sagolj / Reuters / alessandro0770 / Shutterstock / Zak Bickel / The Atlantic

ကုိသန္းလြင္ - သီအိုစီဒိုက္ ေထာင္ေခ်ာက္
(မိုးမခ) ဇူလိုင္ ၂၈၊ ၂၀၁၇

(၁)

လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀၀ ေက်ာ္က ကမာၻေပၚတြင္ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံတခုအျဖစ္ စုစည္းမိသည္မွာ စပါတာ ႏိုင္ငံတခုတည္းသာ ရွိသည္၊ ထိုအခ်ိန္က ေရလမ္းခရီးသြားလာႏိုင္သည္မွာလည္း ေျမထဲပင္လယ္ တခုတည္း သာရွိသည္၊ ထိုအခ်ိန္က ေရာမႏိုင္ငံဟု ျဖစ္လာမည့္ ေအသင္တို႔သည္ တစတစအင္အားၾကီးမားလာေနသည္၊ ထိုအခ်ိန္က စပါတာႏိုင္ငံမွ လူမ်ားအဖို႔ ေရာမတို႔၏ အင္အားၾကီးထြားလာေနျခင္းကိုစိုးရိမ္တၾကီးေစာင္ုၾကည့္ေန သည္။

ဤနည္းျဖင့္ေရာမႏွင့္စပါတာစစ္ပြဲသည္မလြဲမေရွာင္သာျဖစ္ခဲ့ရသည္ဟုသမိုင္းဆရာသီအိုစီဒိုက္(Theocydides) ကေရးခဲ့သည္၊ သူေရးခဲ့ေသာ Peloponnesian war စာအုပ္တြင္ စပါတာတို႔က တိုးပြားလာ မည့္ ေအသင္တို႔၏ ရန္ကို ေရွာင္လြဲ၍မရႏိုင္ဟု ေရးခဲ့ပါသည္။

ယခုအခါ ကမာၻၾကီးသည္ တရုတ္တို႔၏အင္အားပမာဏသည္ တျဖည္းျဖည္းတိုးပြားလာခဲ့ပါသည္၊ သို႔အတြက္ အေမရိကန္ႏွင့္မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ေနရာလုရမည့္ပံုစံ ျဖစ္ေနပါသည္၊ ယေန႔ ၂၁ရာစုေခတ္သည္ ေနရာလု စရာ မလိုေတာ့ေအာင္ ကမာၻၾကီးမွာ ပံုစံေျပာင္းေနပါျပီ၊ ေရွးက ေျမထဲပင္လယ္တခုတည္းသာ ေရလမ္းေၾကာင္း ရွိခဲ့ျပီး၊ ေျမထဲပင္လယ္တခုတည္းတြင္သာ လူယဥ္ေက်းမ်ား က်က္စားရာေနရာေနရာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္၊ လူ႕ ယဥ္ ေက်းမႈ ဆိုသည္မွာ ေျမထဲပင္လယ္ကိုသာ ဗဟိုျပဳ၍ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရပါသည္။

ကမာၻၾကီးတြင္ အေရွ႕အေနာက္ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ ေနရာအႏွံ႔ျဖစ္ေနၾကျပီး လူ႔ယဥ္ေက်းမႈမွာလည္း ေျပာင္းလဲ ေနပါျပီ၊ လူယဥ္ေက်းတို႔ က်က္စားရာေရျပင္က်ယ္ၾကီးမ်ားအျဖစ္ အႏၱလႏိၱတ္သမုဒၵရာ၊ ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာ၊ အိႏၵိယႏွင့္အေရွ႕တရုတ္ပင္လယ္ စသည္တို႔ျဖင့္ လူတို႔၏က်က္စားရာေနရာ အသင့္ရွိေနခဲ့ပါျပီ။

ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွ ဂေရဟမ္အင္ဒါဆင္ (Graham Anderson) က သီအိုစီဒိုက္၏ေထာင္ေခ်ာက္ အျဖစ္တင္ ျပခဲ့သည္မွာ (Theocydides Trap) တရုတ္တို႔၏ ထိုးကြက္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားေၾကာင့္ စစ္ပြဲၾကီးမ်ား ျဖစ္ၾကရမည္ ဟု ၾကိဳတင္ ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့ပါသည္။

သီအိုစီဒိုက္၏ ေထာင္ေခ်ာက္ႏွင့္ပါတ္သက္၍ ၁၆၂၉ ခုႏွစ္က ေသာမတ္ဟုဖ္ ကပထမ ဦးဆံုးအၾကိမ္အျဖစ္ သီအိုစီဒိုက္၏ စာအုပ္ ကို ဘာသာျပန္ရာမွ စတင္ထြက္ေပၚလာဖူးသည္၊ ေနာက္ပေရာ္ဖက္ဆာ ကီဂန္ ၏ ၄ တြဲ ပါစာအုပ္ ထြက္ေပၚခဲ့ ဘူးသည္၊ ေနာက္ပေရာ္ဖက္ဆာ Badiam ကလည္း အလားတူစာအုပ္ကိုပင္ ဘာသာျပန္ ၍ ထြက္ေပၚလာဖူးသည္။

သီအိုစီဒိုက္၏ အျမင္မွာ ရိုးရွင္းေသာအျမင္ျဖစ္သည္၊ ေအသင္တို႔က တစတစ ထင္ရွားလာခဲ့ျခင္းမွာ သိသာ ထင္ရွားလြန္းသည္၊ စပါတာတို႔အျမင္တြင္လည္း ေအသင္သည္ ေရွာင္လြဲ၍မရႏိုင္ေသာ ရန္ပြဲတခုပင္ျဖစ္သည္၊ ေပၚလီနီရွန္စစ္ပြဲျဖစ္ရန္အတြက္ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္မ်ားကို သီအိုစီဒိုက္က ရွင္းျပခဲ့ပါသည္၊ ျပိဳင္ဘက္မ်ား အၾကား ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိပံုမ်ား တစတစ ေျပာင္းလဲ၍လာသည္၊ လက္ရွိလူက မေက်နပ္ေပ၊ ထိုအခါမိမိတို႔ တာရွည္ရပ္တည္ ေရးအတြက္ စဥ္းစားလာရသည္။

ဘီစီ၅ရာစုအတြင္းက ေအသင္တို႔၏ ဖီလိုဆိုဖီအေရးပါပံုသမိုင္း၊ ဒရာမာ၊ ဘုရားေက်ာင္းကန္ ေဆာက္လုပ္ၾက ေသာ အာခီတက္မ်ား၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ေရေၾကာင္း အင္အားစသည္ျဖင့္ တစတစၾကီးထြားလာခဲ့ၾကသည္၊ ထိုသို႔ အေရးပါလာျခင္းမွာ ပိုလီနီရွန္ေဒသ တစ္လံုးအတြက္ အေရးပါခဲ့ပါသည္၊ ထိုအခ်ိန္တြင္ တဖက္က စပါတာ လူမ်ိဳး တို႔အေနျဖင့္လည္း မိမိပိုင္နယ္အတြင္၌ ျဖစ္ေန၍ သတိၾကီးစြာထားရမည့္ အေနအထားသို႔ ေရာက္လာ ခဲ့ပါသည္၊ သူရွင္းျပခဲ့သည္မွာ ေအသင္တို႔၏ တန္ခိုးၾကီးထြားလာမႈမ်ားသည္ သည္းခံႏိုင္ဘြယ္မရွိေသာ ျဖစ္ရပ္ တခုျဖစ္ပါသည္။

တကယ္စင္စစ္စပါတာတို႔က စစ္ကိုအလိုမရွိပါ၊ သူတို႔ဘုရင္ Archidamus က စစ္ကိုအလိုမရွိေၾကာင္း ခဏ ခဏေျပာဆိုခဲ့သည္၊ သူတို႔သည္ အိုင္းယင္းဘားကိုပိုက္ဆံအျဖစ္ သံုးၾကသည္၊ ထိုယဥ္ေက်းမႈ၏ အသီးအပြင့္ မ်ားကို ခံစားရင္းသာ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းေနလိုၾကသည္။

ကြန္ဖူျမိဳ႕ကို ေအသင္တို႔က တိုက္ခိုက္ေသာအခါ စပါတာတို႔အေနျဖင့္ ထိုျမိဳ႕ကို ကာကြယ္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု ယူဆပါသည္၊ စစ္ပြဲတပြဲျဖစ္ျပီဆိုလ်င္ မိမိမိတ္ေဆြကို အကာအကြယ္ေပးရစျမဲသာျဖစ္ပါသည္၊ ဤ နည္းျဖင့္ ပိုလီနီရွန္ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့သည္၊ ႏွစ္၃၀ျပည့္၍ စစ္ပြဲၾကီးျပီးဆံုးသြားေသာအခါ စပါတာတို႔ပင္ ေအာင္ပြဲ ဆင္ခဲ့ ၾကသည္၊ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ႏွစ္ဖက္စလံုးအထိနာခဲ့ၾကပါသည္။

(၂)

၁၆ၾကိမ္ေျမာက္ စင္ကာပူႏိုင္ငံတြင္က်င္းပေသာ ရွမ္ဂရီလာဒိုင္ယာေလာ့တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးက ကမာၻေပၚတြင္ အင္အားအၾကီးဆံုးႏိုင္ငံႏွစ္ခု ပဋိပကၡျဖစ္ရျခင္းမွာ ေရွာင္လြဲ၍ မရႏိုင္ဟု ေျပာခဲ့သည္။

၁၉၀၄ခုႏွစ္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံအင္အားၾကီးမားလာစဥ္တုန္းကလည္း ရရွားတို႔က အင္အားၾကီးႏိုင္ငံအျဖစ္ ရွိေနခဲ့ျပီးျဖစ္ သည္၊ ဂ်ပန္တိုးတက္လာမႈကို ဟန္႔တားရန္အတြက္ ရရွားတို႔က မက်ိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါ၊ ဇာဘုရင္၏တပ္ကိုသာ ဂ်ပန္ တို႔က စတင္တိုက္ခဲ့သည္၊ ၁၉၄၁ခုႏွစ္ေရာက္ေသာအခါ၌လည္း ဂ်ပန္တို႔က တိုးတက္လာေနေသာ အင္အား ၾကီး ႏိုင္ငံျဖစ္သည္၊ အေမရိကန္တို႔ကလည္း ဂ်ပန္ကို တိုက္ခိုက္ရလိမ့္မည္ဟု မေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ေခ်၊ ပုလဲဆိပ္ကမ္း ကို စတင္တိုက္ခိုက္ျခင္းမွာလည္း ဂ်ပန္တို႔သာျဖစ္သည္။

တဖန္ ၁၉၃၀ခုႏွစ္မ်ားဆီက ဥေရာပနယ္ဘက္ကိုၾကည့္လ်င္လည္း ဂ်ာမနီသည္ တစစတိုးတက္လာေနေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့ပါသည္၊ အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္၊ ရရွားတို႔သည္ တိုးတက္လာေသာ ဂ်ာမနီကို စစ္တိုက္ရန္ မရည္ရြယ္ခဲ့ၾက ပါ၊ ရရွားႏိုင္ငံကမူ ဟစ္တလာႏွင့္ပူးေပါင္းရန္ပင္ ၾကိဳးစားခဲ့ပါသည္။

ဤစစ္ပြဲကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ မည္သို႔ဆိုေစ ပေရာ္ဖက္ဆာ ဂေရဟန္ က တရုတ္ျပည္ကို သူတို႔လိုခ်င္ သည့္ အရာမ်ိဳးေပးရမည္ဟုဆိုသည္၊ တရုတ္ျပည္ကို ဘာေတြေပးရန္ လိုပါသနည္း။

တကယ္ကစစ္လိုလားသူကို သူၾကိဳက္ႏွစ္သက္ရာေပးေၾကးဆိုလ်င္ ေပး၍မဆံုးျဖစ္ရေပလိမ့္မည္။

တရုတ္တို႔၏ တိုးတက္လာျခင္းမွာ အေမရိကန္ၾကီးစိုးေသာကမာၻတြင္ တိုးတက္တြင္က်ယ္ရျခင္းျဖစ္သည္၊ အေမရိကန္သည္ သူ၏လႊမ္းမိုးသူတို႔အခ်င္းခ်င္း ေပါင္းစပ္ထားေသာ ဂရစ္ၾကီးတခုရွိေနျပီးပါျပီ၊ တရုတ္တို႔က တိုးတက္လာသည္ဆိုရာတြင္ အဆိုပါဂရစ္ၾကီးအတြင္းသို႔ တိုး၀င္ရျခင္းျဖစ္သည္၊ ဤကဲ့သို႔ တိုး၀င္လာရျခင္းမွာ လြန္ခဲ့ေသာဆယ္ႏွစ္ခန္႔က စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။

ယခင္ Cold war အေျခအေနႏွင့္ ကြဲျပားေသာအေျခအေနမွာ သိသာေနသည္၊ ယခင္ကဆိုလ်င္ ဘက္ႏွစ္ဘက္ ဟူ၍ ရွိစျမဲျဖစ္ေနသည္၊ ကိစၥတခုကိုၾကည့္ရႈ႕လ်င္ ၾကည့္ရႈ႕ပံုကိုက မတူညီၾကေပ၊ တရုတ္တို႔အေနျဖင့္ One Belt Forum တြင္ တရုတ္သမၼတၾကီးေျပာၾကားခဲ့သလိုပင္ တရုတ္တို႔အေနျဖင့္ မည္သည့္အယူ၀ါဒႏွင့္မွ် ထိပ္တိုက္ တိုက္ခိုက္စရာမလိုေတာ့ဘဲ ပါတနာရွစ္ဟူ၍ ျဖစ္လာသည္ႏွင့္ တိုးတက္ရာတိုးတက္ေၾကာင္းကို စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ရန္သာ ရွိသည္ဟု ဆိုခဲ့သည္မဟုတ္ပါသေလာ။

ယဥ္ေက်းမႈမ်ား စက္စပ္ေနျပီျဖစ္ရာ စစ္တိုက္သည္ဆိုရာတြင္ ယဥ္ေက်းမႈႏွစ္ခု မတူညီသည္ကို တိုက္ခိုက္ၾကရ ျခင္း ျဖစ္ပါသည္၊ ယခုအခ်ိန္တြင္ စစ္ျဖစ္သည္ဆိုရာတြင္ ႏွစ္ကိုယ္တစိတ္ ပူးေပါင္းေနျခင္းကို တိုက္ခိုက္ရသလို ျဖစ္ရာ ထိုသူ၏ ဦးေခါင္းကိုျဖတ္လ်င္ မိမိေခါင္းကိုျဖတ္သလိုျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္၊ ရွီဂ်င္ပင္းကိုယ္တိုင္က ဆီရာတဲ ျမိဳ႕တြင္ ေျပာခဲ့သလိုပင္၊”သီအိုစီဒိုက္၏ ေထာင္ေခ်ာက္သည္ ေရွးက ကမာၻေဟာင္းအတြက္ျဖစ္ေၾကာင္း ယခု ေခတ္တြင္နယ္ေျမအတြက္ စစ္တိုက္စရာမလိုေတာ့ပါ၊” ဟု ေျပာခဲ့ပါသည္။

တကယ့္လက္ေတြ႔တြင္ တရုတ္ျပည္ၾကီးမွ ထြက္ေျပးခ်င္သူေတြ အမ်ားၾကီးျဖစ္ေနပါသည္၊ Pollution ေၾကာင့္ ကေလးေတြေသေၾကၾကသည္၊ ေဆးရုံမ်ား၏အေျခအေနမွာ ေၾကာက္စရာေကာင္းသည္၊ အစားအေသာက္မ်ား မွာ ထိမ္းခ်ဳပ္မႈကမရွိ၊ စနစ္ၾကီးမွာ ပ်က္စီးေနျပီး ေရွ႕ေရးမွာ မထင္မွတ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနသည္။

ခ်မ္းသာေသာ၊ ႏိုင္ငံျခားသို႔ထြက္ရန္ အဆင္ေျပေသာ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားက အေမရိကားတြင္ ေျမေတြ အိမ္ေတြ ၀ယ္ေနၾကသည္၊ သမၼတၾကီးကိုယ္တိုင္က သမီးျဖစ္သူကို ဟားဗတ္သို႔ ပညာသင္လႊတ္လိုက္သည္၊ ထိုသို႔ လႊတ္ ျခင္းျဖင့္ တရုတ္ျပည္တြင္ ေနျခင္းထက္ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ အေျခအေနကို ဖန္တီးႏိုင္ေသာေၾကာင့္လားဟု စဥ္းစားစရာျဖစ္ေနသည္၊ မိမိအနားယူခ်ိန္တြင္ တရုတ္ျပည္ထက္ပို၍ေအးခ်မ္းေသာေနရာတခုကို ရွာေဖြေနျခင္း ေလာဟု စဥ္းစားစရာေတြ ရွိသည္၊ သူ၏ပထမဇနီးမွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ေနေလျပီး အေမရိကန္ တို႔၏ အထက္တန္းေက်ာင္းမ်ားတြင္ တရုတ္ျပည္မွ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ျပည့္သိပ္၍ေနေနေပျပီ။

ထိုအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ စစ္တိုက္ရန္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေပ၊ အေမရိကန္ႏွင့္စစ္ျဖစ္လ်င္ မိမိအမ်ိဳးအႏြယ္မ်ားျဖင့္ ပင္ ျပန္လည္စစ္တိုက္ရသကဲ့သို႔ ရွိေနေပလိမ့္မည္။

အေမရိကန္ကာကြယ္ေရး၀မ္ၾကီး မာတစ္က ရွန္ဂရီလာေဟာ္တယ္ေတြ႔ဆံုပြဲတြင္ ေျပာဆိုသကဲ့သို႔ပင္ အေမရိ ကန္ႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႔သည္ ဦးတည္ရာတခုတည္းကို လုပ္ေဆာင္ေနၾကေၾကာင့္ သူတို႔၏လမ္းေၾကာင္းမွာ ေျမာက္ကိုရီးယားမွ လက္နက္ဖ်က္သိမ္းေရးပင္ျဖစ္ေၾကာင္း ဤတူညီေသာအခ်က္တခုတည္းကပင္ လုပ္စရာေတြအမ်ားၾကီး ရွိေနၾကပါသည္ဟု ေျပာဆိုသြားခဲ့သည္။

(၃)

ပေရာ္ဖက္ဆာ ဂေရဟမ္ ၏ ဥပမာမ်ားစြာတို႔တြင္ ၁၆ရာစုႏွစ္ကျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဟန္စဘတ္ (Habburgs) တို႔၏ စစ္ပြဲကိုလည္းေကာင္း၊ ၁ရ ရာစုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အဂၤလန္ ႏွင့္ ဒတ္ခ်တို႔၏စစ္ပြဲ မ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ၁၉ ရာစုႏွစ္ကျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အုပ္စိုးသူျပင္သစ္ႏွင့္ တိုးထြက္လာသူ ဂ်ာမနီ တို႔စစ္ပြဲ မ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း အသီးသီးး ႏႈိင္းယွဥ္ျပခဲ့ေပသည္၊

သို႔ပါေသာ္လည္း ပထ၀ီဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ား၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအေနအထား၊ အေျဖးေျဖးနက္ရိႈင္းလာ ေနေသာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္၍မရႏိုင္ေတာ႔ေသာ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း အေျခအေန၊ ကမၻာ ၾကီး၏၊ ေျမာက္ မ်ားလွစြာေသာ တခုႏွင့္တခု မွီခိုေနမႈမ်ား၊ ကုန္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္မႈမ်ား၊ စစ္ႏွင့္လက္နက္ျဖင့္ ေျဖရွင္းျခင္းကို မခံေသာေျခအေန ႏွင့္သံတမန္ေရးရာ ေျဖရွင္းမႈတို႔ေၾကာင့္ စစ္ဆုိသည္မွာမေတြးဆ ႏိုင္ေသာအခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနေပျပီ၊


ကိုသန္းလြင္