မိုက္ခဲစိန္ - မီးတူးခံလိုက္ရတဲ့ အေမရိကန္က်ားေတြ

မိုက္ခဲစိန္ - မီးတူးခံလိုက္ရတဲ့ အေမရိကန္က က်ားေတြ
(မိုးမခ) ဒီဇင္ဘာ ၂၊ ၂၀၁၇

မီးတူးခံလိုက္ရတယ္ဆိုေတာ့ သူတို႔ရိုးရာ ဘာဘီက်ဳး မီးဖုတ္စားရင္း မီးဟတ္သြားလို႔လား ထင္ေနဦးမယ္။ ဟုတ္ပါဘူး။  # Me Too လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြက သူတို႔ကို ေယာက်ားသားမ်ားက လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကာအိေျႏၵပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာ္ကားခဲ့ၾကတာကို ထုတ္ေဖာ္လာၾကရာမွာ အဲသည္အမႈကို က်ဳးလြန္ခဲ့ၾကတဲ့ အထင္ကရ ေယာက်ာ္းသားေတြ ဗူးေပၚသလိုေပၚလာၾကျပီး အက်ဳိးနည္းကုန္ၾကရတာကို ေျပာခ်င္တာပါ။ အေမရိကန္မွာက အဲသည္အမႈေတြကို ဖုံးဖိျပီး ၾသဇာ အာဏာ ေငြေၾကးေတြနဲ႔ ဖိထား ေဖ်ာက္ထားရာကေန မိန္းမသားေတြဟာ ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ မေနၾကေတာ့ဘဲ ကိုယ္တိုင္ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုၾကလို႔ က်ဳးလြန္သူတို႔ အရွက္တကြဲျဖစ္ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ Name and Shame - အမည္တတ္ျပီး အရွက္ရေစတယ္ေပါ့။

ဒီလႈပ္ရွားမႈက စတင္ခဲ့တာ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ ရွိျပီ။ အမ်ဳိးသမီးအက္တီဗစ္ Tarana Burke က ၂၀၀၆ မွာ စတင္ခဲ့တယ္။ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာ္ကားခံခဲ့ရတဲ့ လူတန္းစား အလႊာစုံ အေရာင္မ်ဳိးစုံက အမ်ဳိးသမီးမ်ား အမ်ဳိးသမီးငယ္မ်ားကို ကုိယ္ခ်င္းစာနာျပီး အားေပးႏိုင္ေရးလႈပ္ရွားမႈပါ။ # Me Too - ဟက္ရွ္တက္ဂ္မီးတူး ဆိုျပီး အင္တာနက္က ဆိုရွယ္မီဒီယာမွာ ၀ိုင္း၀န္းရပ္တည္ေပးေအာင္ စည္းရုံးလႈ႔ံေဆာ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကာအိေျႏၵပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္ေအာင္ ေစာ္ကား ေႏွာက္ယွက္ က်ဳးလြန္တာကို သူတို႔က sexual harassment လုိ႔လည္း သုံးပါတယ္။

အလုပ္ခြင္ေတြ ေက်ာင္းေကာလိပ္ေတြ ေျဖာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ေယာက်ာ္းေတြရဲ့ အႏိုင္က်င့္ ေစာ္ကားျခင္းကို ခံေနၾကရတယ္၊ သူတို႔က ထုတ္ေဖာ္ေျပာျပန္ရင္လည္း ပရိသတ္ၾကီးက နင္တို႔က အေနအထိုင္မတတ္တာကိုးဆိုျပီး ျပစ္တင္ၾကတယ္၊ မိန္းမေတြကို ေယာက်ာ္းေတြရဲ့ အျဖည့္ခံလိုမ်ဳိး စိတ္ထားနဲ႔ ႏွိမ္ခ်င္တဲ့စိတ္ကလည္း အေျခခံအားျဖင့္ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ မိန္းမတေယာက္ အႏိုင္က်င့္ခံရတိုင္းမွာ အေတာ္မ်ားမ်ားက မိန္းမဘက္ကို အျပစ္လို႔ ျမင္ၾကတာကို အရင္ဆုံး တြန္းလွန္ေနၾကရတယ္လို႔ အမ်ဳိးသမီးအက္တီဗစ္ေတြက ေျပာၾကပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ့ ကာယအိေျႏၵကို ကာကြယ္ဖို႔ ေလးစားဖို႔ မေစာ္ကားဖို႔ အခြင့္အေရးမယူဖို႔ကို အလုပ္ခြင္ ေက်ာင္းေတြ ေျဖာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ပညာေပးတာ အေရးယူဖို႔ ၾကိဳးစားတာေတြ တေျဖးေျဖးေတာ့ ျဖစ္လာေနပါျပီ။

သည္လိုအခ်ိန္မွာ ၂၀၁၇ ေအာက္တိုဘာလမွာေတာ့ျဖင့္ ေဟာလီ၀ုဒ္ ရုပ္ရွင္ကုမၼဏီေတြထဲက အထင္ရွားဆုံး ၀ိုင္းစတိန္း (Weinstein) ရဲ့ လုပ္ငန္းရွင္၊ ထုတ္လုပ္သူ ဟာဗီ၀ိုင္းစတိန္းဟာ အမ်ဳိးသမီးအႏုပညာသည္အခ်ဳိ႔ကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေႏွာက္ယွက္ေစာ္ကားမႈေတြ လုပ္ခဲ့ေၾကာင္း ကာယကံရွင္ေတြက ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ မေနေတာ့ဘဲ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုလာခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အရွက္တကြဲျဖစ္ျပီး ရာထူးကေန ထုတ္ပယ္ျခင္း ခံလိုက္ရပါတယ္။ သူက အဲသည္အမ်ဳိးသမီးထဲက တခ်ဳိ႔ကို ေငြေၾကးေလ်ာ္ေၾကးေပးျပီး စာခ်ဳပ္စာတမ္းနဲ႔ ထုတ္မေျပာရလို႔ လုပ္ထားခဲ့တာကိုလည္း ကာယကံရွင္ေတြက မလိုက္နာၾကေတာ့ဘဲ ဖြင့္ခ်လိုက္ၾကတာပါ။ အေမရိကန္တရားေရးစနစ္ကလည္း မတရားအလုပ္ခံရသူက တရားစြဲရင္ေတာင္ ခုံရုံးျပင္ပ ႏွစ္ဘက္ေက်နပ္ေအာင္ ညိွႏႈိင္းခြင့္၊ ေလ်ာ္ေၾကးေပးျပီး ႏႈတ္ပိတ္ခြင့္ေတြ ရွိတာေၾကာင့္ ျပည္သူေတြက အမွန္ကို မသိႏိုင္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေတာ့ သိလာရပါျပီ။

ေဟာလီ၀ုဒ္က စလိုက္တဲ့ အထုပ္ေျဖမႈေၾကာင့္ ေဟာလိ၀ုဒ္က မင္းသားေတြထဲက ကယ္ဗင္စေပစီ (Netflix - House of Cards) တို႔နဲ႔တကြ အေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ထိခိုက္ကုန္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရိုက္ထားတဲ့ ရုပ္ရွင္ေတြ စီးရီးေတြထဲကေန အထုတ္ခံလိုက္ရပါတယ္။ တီဗီရုပ္ျမင္သံၾကားထဲကဆိုရင္ လူ၀ီစီေက လို လူရႊင္ေတာ္လည္း အရွက္တကြဲျဖစ္သြားရပါတယ္။ ဒါနဲ႔တင္ပဲလားဆိုေတာ့ စာနယ္ဇင္းနယ္ပယ္ထဲက ထင္ရွားတဲ့ မီဒီယာတင္ဆက္သူေတြလည္း ဗူးေပၚသလိုေပၚလာလို႔ သူတို႔ရုပ္ျမင္အစီအစဥ္ေတြကေန အနားယူလိုက္ရပါတယ္။ NBC က မက္ေလာအာ၊ CBS က ခ်ားလီရို႔စ္၊ ေရဒီယိုထုတ္လုပ္သူေတြ တင္ဆက္သူေတြပါ ပါ၀င္ပါတယ္။ စီလီကြန္ဗယ္လီက ပုဂၢိဳလ္ေတြထဲက ထူေထာင္သူအခ်ဳ႔ိလည္း အစြပ္စြဲခံရလို႔ တခ်ဳိ႔ကေတာ့ ရာထူးကေန ထုတ္ေပးပါတယ္။ ေရာဘတ္စကုိဘဲ (Transformation Group) က တဦးအပါအ၀င္ပါ။

သည္ေနရာကေန ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲကိုပါ အမႈေတြေပၚလာတဲ့အခါ ရီပတ္ဘလင္ကန္အမတ္ေတြေကာ ဒီမိုကရက္ေတြမွာပါ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အႏိုင္က်င့္သူေတြအျဖစ္ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ေဒၚနယ္ထရန္႔ကိုယ္တိုင္ (အေမရိကန္သမၼတ) က ယခင္တုန္းက မိန္းမေတြကို ကိုယ္ထိ လက္ေရာက္ဖူးေၾကာင္း သတင္းထြက္ခဲ့ေပမယ့္ သူကေတာ့ ျငင္းဆိုျပီး ေနာက္မဆုတ္ခဲ့ပါဘူး။ သည္ေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြထဲက သူ႔ဘက္သား ရီပတ္ဘလစ္ကန္အမတ္ေတြကေတာ့ အစြပ္စြဲခံရတာကို မ်က္ႏွာေျပာင္တိုက္ျပီး ဆက္ေနၾကပါသတဲ့။ သူတို႔ေျပာတာက မဲဆႏၵရွင္ေတြက ျဖဳတ္မခ်သမွ် သူတို႔ကေတာ့ မထြက္ႏိုင္ပါဘူးတဲ့။ ဒီမိုကရက္ထဲက စြပ္စြဲခံရတဲ့ အမတ္ ၂ဦးကေတာ့ သူတို႔ကို လႊတ္ေတာ္ကေန စုံးစမ္းေရးေကာ္မရွင္နဲ႔ စစ္ေဆးမႈခံမယ္လို႔ ေျပာၾကားပါတယ္။

အဲသည္မွာ ထပ္မံျပီး ဗူးေပၚလာျပန္တာက အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ အေစာ္ကားခံရတာ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္း အစုိးရသက္တမ္း ႏိုင္ငံသက္တမ္းတမွ်ေလာက္ရွိေနေပမယ့္ ဥပေဒတဖက္ေစာင္းနင္းန႔႔ဲ ေလ်ာ္ေၾကးေပးတန္ေပး၊ ႏႈတ္ပိတ္တန္ပိတ္၊ အလုပ္ကေန အမ်ဴိးသမီးကို ထုတ္ပစ္တန္ ထုတ္ျပီး ဖုံးဖိေနက် အစဥ္အလာရွိေနတဲအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျခား စီးပြားေရး၊ အႏုပညာ၊ လုပ္ငန္းေတြမွာကေတာ့ ဘုတ္အဖြဲ႔တို႔ လုပ္ငန္းရွင္တို႔က စာရိတၱပ်က္စီးမႈအျဖစ္ အေရးယူၾကေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးမွာကေတာ့ လက္တလုံးျခား ကင္းလြတ္ခြင့္ရွိေနတာကို # Me Too Movement ေၾကာင့္ မီးေမာင္းထိုးခံရျပီး ရႈတ္ခ်ခံရသည္အထိ ထင္ရွားလာတာ လက္ရွိအျမတ္လုိ႔ပဲ ဆိုရပါမယ္။

သမၼတ ဘီကလင္တန္တုန္းက ေမာ္နီကာေလာ၀င္စကီးနဲ႔ ရႈပ္ခဲ့တာ ခုံရုံးဖြဲ႔ Impeachment လုပ္ဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ သမၼတ ဘုရွ္အၾကီးလည္း အစြပ္စြဲခံရပါတယ္။ သူကေတာ့ လက္ရွိမွာ  အသက္ ၉၃ ႏွစ္ ရွိေနပါျပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ အတိတ္က လက္ေရာက္မႈေတြအတြက္ သူက ခုခ်ိန္မွာ ၀မ္းနည္းေၾကာင္း ျပန္ေတာင္းပန္ခဲ့ပါသတဲ့။

အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ အမ်ဳိးသားေတြနဲ႔ တန္းတူအခြင့္အေရး ရရွိရမယ္လုိ႔ လႈပ္ရွားမႈဟာ သမိုင္းနဲ႔ ခ်ီခဲ့ပါျပီ။ အမ်ဳိးသမီးေတြ မဲေပးခြင့္၊ အလုပ္လုပ္ခြင့္၊ လုပ္ခလစာ တန္းတူခြင့္ စတာေတြနဲ႔ တိုက္ပြဲ၀င္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကဆဲ။ ဆက္လက္လည္း ရုန္းကန္ေနဆဲပါပဲ။ အခုတခါကေတာ့ မိန္းမေတြရဲ့ ကာယအိေျႏၵကို ေလးစားဖို႔ မေစာ္ကားဖို႔ အႏိုင္မက်င့္ၾကဖို႔ ဆက္လက္ေတာင္းဆိုေနၾကပါတယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ လုပ္ငန္းခြင္ အိမ္ေထာင္ ေက်ာင္း အႏုပညာ ႏိုင္ငံေရး နယ္ပယ္အတြင္းမွာ သူတို႔ေတြကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အႏိုင္က်င့္ ေစာ္ကားမႈေတြ မလုပ္ၾကဖို႔ကို မီးေမာင္းထိုးျပတဲ့ အခ်ိန္ကို ေရာက္လာတဲ့ သေဘာပါပဲ။

ျမန္မာျပည္မွာလည္း သည္လိုမ်ဳိး လႈပ္ရွားမႈေတြ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိလာၾကပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ လက္ေတြ႔မွာ အမ်ဳိးသမီးအခန္းက႑ကို ဘယ္လိုမ်ား ရွိေနလဲဆိုတာ သုံးသပ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ အနည္းဆုံး ထင္ရွားတဲ့ ဥပမာကို ထုတ္ျပရရင္ ျမန္မာ ရုပ္ရွင္ ရုပ္သံ ဇာတ္လမ္းေတြမွာ အမ်ဳိးသားေတြက အမ်ဳိးသမီးေတြကို ေအာ္ဟစ္ ေနာက္ေျပာင္ အေႏွာက္အယွက္ေပးတဲ့ အခန္းေတြ၊ အရက္ေသာက္ မူးယစ္သူ ေယာက်ာ္းေတြက အမ်ဳိးသမီးေတြကို ေစာ္ကားတဲ့ အခန္းေတြ ျမင္ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြက ကယ္တင္ရွင္ သူရဲေကာင္းအမ်ဳိးသားေတြကုိ ေစာင့္ေမွ်ာ္ျပီး ကယ္တင္ရွင္ရွာေနရတဲ့ ဇာတ္ကြက္ေတြ မ်ားပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီးေတြရဲ့ ခြန္အား၊ အားမာန္၊ ရုန္းကန္ ရင္ဆိုင္ တိုက္ပြဲ၀င္မႈေတြ မ်ားမ်ားစားစား မျမင္ရေသးဘူးလို႔ ဆိုရပါမယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေစာ္ကား က်ဳးလြန္ခံရသူမ်ားအတြက္ အကာအကြယ္ေပးမႈေတြ၊ အျပစ္က်ဳးလြန္သူကို ထိေရာက္တဲ့ အျပစ္ေပးအေရးယူမႈေတြ ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ အစုိးရအဆင့္ လႊတ္ေတာ္အဆင့္မွာလည္း ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကဆဲ ျဖစ္တာကို ျမင္ေတြ႔ေနရပါတယ္။ လူထု လူတန္းစားအဆင့္တိုင္းမွာလည္း awareness သိျမင္မႈ ေရခ်ိန္ ျမင့္သည္ထက္ ျမင့္ဖို႔ အားေပးၾကေစလိုေၾကာင္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္ ခင္ဗ်ား။