ေဒါက္တာတင္ေအာင္ ● ေဟာကင္း ျဖာထြက္မႈ (Hawking Radiation)

ေဒါက္တာတင္ေအာင္ ● ေဟာကင္း ျဖာထြက္မႈ (Hawking Radiation)
(မုိးမခ) ဧၿပီ ၁ဝ၊ ၂ဝ၁၈

ေဒါက္တာတင္ေအာင္၏ ေဆာင္းပါးအား Jupiter Education Myanmar - JEM မွ ျပန္လည္ကူးယူေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

သူ႔နာေရးဟာ ကမာၻတစ္ဝွမ္း ေခါင္းႀကီးသတင္းျဖစ္သြားပါတယ္။ သူဟာႏွစ္ေပါင္း ၅ဝ ေက်ာ္ တြန္းလွည္းထဲမွာ မစြမ္းမသန္ ဘဝနဲ႔ေနခဲ့ရတာတစ္ေၾကာင္း၊ ၂ ႏွစ္သာေနရမယ္လုိ႔ ဆရာဝန္ကေျပာထားျငား ႏွစ္ေပါင္း ၅ဝ ထပ္ေနသြားရတာတစ္ေၾကာင္း ၊ သူရဲ႕ စၾကဝဠာေဗဒဆိုင္ရာ သုေတသနလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း၊ ထိုထိုေသာအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ အ ထူးပင္ေက်ာ္ၾကားေသာ သိပံၺပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္လာရပါတယ္။

ေဟာကင္းျပဳစတဲ့စာအုပ္တစ္အုပ္ဟာ အေတာ္ေလးေပါက္သြားတယ္။ အုပ္ေပါင္း တစ္သန္းခန္႔ ေရာင္းရပါတယ္။ စာအုပ္အ မည္မွာ “အခ်ိန္၏ သမိုင္းအက်ဥ္း” ပါတဲ့။ အဂၤလိပ္ေခါင္းစဥ္က Brief History of Time။ ဒီစာအုပ္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ေျပာၾကတာ ရွိတယ္။ အေရာင္းရဆံုး၊ ၿပီးဆံုးေအာင္ မဖတ္ၾကတဲ့ စာအုပ္တဲ့။ ဆိုလိုတာက ဝယ္သူေတာ့ အမ်ားႀကီး၊ ဒါေပမဲ့ ဆံုးေအာင္ ေတာ့ မဖတ္ျဖစ္ၾကဘူးေပါ့။

ထိုစာအုပ္ေရာင္းအား ဘာေၾကာင့္ ဤမွ်ေရာင္းေကာင္းပါသနည္း။ စာအုပ္ပါအေၾကာင္းထက္ ေရးသူအေပၚ ႀကီးမားတဲ့ စိတ္ ဝင္စားမႈရွိလုိ႔ ဝယ္ယူၾကျခင္း ျဖစ္တန္ရာသည္။ အရွင္ဆႏၵာဓိကေရးတဲ့စာအုပ္အေပါင္းဟာ အေတာ္ေရာင္းေကာင္းပါတယ္။သူေရးတဲ့စာအုပ္ဆို သတၱမအႀကိမ္ျပန္႐ိုက္တာေတာင္ အုပ္ေရ တစ္ေသာင္းေက်ာ္ ႏွစ္ေသာင္း ထုတ္ေဝရတာ။ ကြၽန္ေတာ္ တုိ႔ အတိုင္းအတာနဲ႔ဆို ေရာင္းရအလြန္ေကာင္းတဲ့စာအုပ္မ်ားပါေပ။ အမ်ားသိတဲ့အတိုင္း ဆရာေတာ္ဟာ တကၠသိုလ္စာေမးပြဲ ကို ၆ ဘာသာဂုဏ္ထူးနဲ႔ ေအာင္တယ္။ ဆုလဒ္ႀကီးဟု အမ်ားတကာကခံယူထားတဲ့ဆရာဝန္လိုင္းမလိုက္ဘဲ ရဟန္းေဘာင္သို႔ ဝင္ခဲ့တယ္။ ဒီေတာ့ တစ္မူထူးျခားေနေလေတာ့ သူတုိ႔အလြန္စိတ္ဝင္တစားရွိၾကတယ္။ အကယ္၍ သူဟာ တကၠသိုလ္ဝင္ စာေမးပြဲကို ဂုဏ္ထူးတစ္ခုမွမပါဘဲ ေအာင္႐ံုအဆင့္ေလာက္ျဖင့္သာေအာင္ပါက ဤမွ်စိတ္ဝင္စားမႈရွိၾကပါမလား။ သူ ဤမွ် ေက်ာ္ေဇာပါ့မလား။ မထင္ပါ။

တကယ္ဆို ဟိုင္ဇင္ဗတ္တုိ႔ ရွရိုဒင္းဂါးတုိ႔ဟာ ကြမ္တမ္ဘာသာရပ္ကို သီးျခားေတြ႕ရွိၾကတယ္။ အဲဒီသီအိုရီဟာ အိုင္းစတိုင္းရဲ႕ ရီေလတီဗီတီသီအိုရီကဲ့သို႔ အေရးပါေက်ာ္ၾကားတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ရဲ႕ကိုယ္ေရးအေၾကာင္းအရာဟာ ထူးထူးျခားျခားမရွိေတာ့ သာမန္လမ္းေပၚကလူေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ကိုမသိၾကဘူး။ ႐ူပေဗဒအသိုင္းအဝိုင္းကသာ သိၾကတယ္ေလ။

ေဟာကင္းဟာ သုေတသနလုပ္ေဆာင္ခ်က္အေနနဲ႔ နာမည္အရဆံုးကေတာ့ “ေဟာကင္းျဖာထြက္မႈ” (Hawking Radiation) ေၾကာင့္ပါပဲ။ ဒါဟာ ဘာပါလဲ။ အေျဖမွာ ....

ျဒပ္ထုရွိဝတၳဳတိုင္းမွာ ဂရယ္ဗီတီစက္ကြင္း (Gravitational Field) ရွိတယ္။ အျခားဝတၳဳတစ္ခုဟာ အဲဒီစက္ကြင္းထဲေရာက္ သြားရင္ ဆြဲငင္ျခင္းခံရတယ္။ အုန္းသီးေႂကြက်ျခင္းဟာ ကမာၻက (ဂရယ္ဗီတီ) ဆြဲအားနဲ႔ ဆြဲခ်တာေၾကာင့္ေလ။

ကမာၻနဲ႔တကြ ၿဂိဳလ္မ်ား၊ ၿဂိဳလ္ရံျဖစ္တဲ့လ၊ အလတ္စားၾကယ္ျဖစ္တဲ့ေနတုိ႔၌လည္း GF အသီးသီးရွိၾကတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ျဒပ္ထု အႀကီးအေသးေပၚလိုက္ၿပီး ဆြဲအားဟာလည္း မတူဘူးေပါ့။ ခုေျပာထားတဲ့ ေန၊ လ၊ ၿဂိဳလ္ အနက္၊ ေနရဲ႕ျဒပ္ထုဟာ အႀကီး ဆံုးဆိုေတာ့ သူ႔ GF ဟာ ျပင္းအားအေကာင္းဆံုးေလ။

ၿဂိဳလ္၊ လ သို႔မဟုတ္ ေနတုိ႔ကေန ေနာက္တစ္ေနရာေရာက္ဖို႔ လြတ္ေျမာက္အလ်င္ (Escape Velocity) မ်ိဳးရွိရတယ္။ ကမာၻ ကေန လဆီ အာကာသယာဥ္ပို႔လႊတ္မယ္ဆိုရင္ ထိုယာဥ္ဟာ ကမာၻ႔ဆြဲအားမွလြတ္ကင္းျပီး လရဲ႕ GF စက္ကြင္းထဲဝင္ သြားရ ဖို႔ လိုတယ္။ ကမာၻက လြတ္ေျမာက္ဖို႔အလ်င္ဟာ လြတ္ေျမာက္အလ်င္ထက္ ပိုရမယ္။

ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ဝတၳဳတစ္ခုရဲ႕ ဂရယ္ဗီတီဆြဲအားဟာ သူရဲ႕ဝတၳဳပမာဏအေပၚတည္တယ္။ ျဒပ္ထုႀကီးေလ ဂရယ္ဗီတီဆြဲအား ေကာင္းေလပါပဲ။ ဒီေတာ့ဝတၳဳရဲ႕ ဂရယ္ဗီတီဆြဲအားႀကီးေလ သူ႔ထံကလြတ္ေျမာက္ဖို႔ EV ဟာ ႀကီးေလပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ လ GF ကလြတ္ေျမာက္ဖို႔ဟာ ကမာၻ႔ GF ကလြတ္ေျမာက္ဖို႔ေလာက္ EV မလိုဘူး။ အလားတူပဲ ေနလြတ္ေျမာက္ဘို႔ လိုအပ္တဲ့ EV ဟာ ကမၻာအတြက္ထက္ ပိုႀကီးတယ္။

ကဲ ... တြင္းနက္ (Black Hole) ရဲ႕ GF ကေကာ ဘယ္ေလာက္ႀကီးမားပါသလဲ။ ေနထက္ေတာင္ ပိုပါတယ္။ ဒီေတာ့ EV ဟာ လည္း အလိုက္သင့္ႀကီးသြားမယ္။ ဆိုလာတာက BH ကေန လြတ္ေျမာက္ဖို႔ EV ဟာ ေနကလြတ္ေျမာက္ဖို႔ထက္ ပိုၾကီးတယ္။ ပိုခက္ခဲမယ္။ ခက္ခဲ႐ံုမက လြတ္ေျမာက္နိုင္မယ္ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ အတြက္အခ်က္ေတြနဲ႔ ေထာက္ျပထားတယ္။ (၉ တန္းအဆင့္ ႐ူပေဗဒေလာက္နဲ႔ EV ကို တြက္ယူနိုင္တယ္။) တြက္ၾကည့္ေတာ့ EV ဟာ အလင္းအလ်င္ထက္ကို ပိုမ်ားတယ္။ အလင္း အလ်င္ထက္ပိတဲ့အလ်င္မ်ဳိး မည့္သည့္ဝတၳဳမွာမွ မရွိနိုင္ဘူးေလ။ အိုင္းစတိုင္းရဲ႕ ရီေလတီဗီတီသီအိုရီဟာ အဲ့ဒီအခ်က္ေပၚ မွာလဲ အေျခခံထားတယ္။

ဒါေၾကာင့္ (တြင္းနက္အတြက္ EV ဟာ အလင္းအလ်င္ထက္ပိုႀကီးလို႔) တြင္းနက္ထဲက ဘယ္အရာမွ လြတ္ေျမာက္မလာနိုင္ဘူး။ အလင္းပင္လွ်င္ ထြက္မလာနိုင္ဘူး။ ဒီလိုဆို BH ထံမွ ဘာသတင္းအခ်က္အလက္မွ မရနိုင္ဘူးေပါ့။ ဒီအခ်က္ကို သိပၸံေလာက သားေတြက လက္ခံထားၾကတယ္။

ေဟာကင္းရဲ႕ သိပၸံဂုဏ္သတင္းႀကီးတာကေတာ့ BH ထဲကေန ထြက္လာနိုင္တဲ့နည္းလမ္းရွိတယ္လုိ႔ ရွင္းျပနိုင္လို႔ပါ။ အမ်ား က မျဖစ္နိုင္ဘူးဆိုတာကို ဖီလာဆန္႔က်င္ျပီး၊ ျဖစ္နိုင္တယ္လုိ႔ အမ်ားလက္ခံႏိုင္ေအာင္ရွင္းျပလုိ႔ခုလို ေက်ာ္ၾကားလာေပ တာပဲေပါ့။ BH ကထြက္လာတဲ့အရာကို ေဟာကင္းျဖာထြက္မႈလုိ႔ ေခၚဆိုသမုတ္ၾကတယ္။ ျဖာထြက္မႈဆိုလို႔ လိႈင္းေတြပဲလို႔သာ မယူလိုက္ပါနဲ႔။ အမႈန္ေတြလဲျဖစ္တယ္။ ႏို႔ျဖင့္ ဘာေၾကာင့္ျဖာထြက္မႈလုိ႔ ေခၚပါသလဲ။ လိႈင္းအမႈန္ ဒြိသဘာဝဆိုတာကို နား လည္သေဘာေပါက္ထားမယ္ဆိုရင္ ဤသို႔ေခၚထားျခင္းကို လက္မခံနိုင္စရာအေၾကာင္းမရွိေတာ့ၿပီ။

ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သတ္လုိ႔သိေကာင္းဖြယ္အခ်က္မွာ BH မွ အရာဝတၳဳလြတ္ေျမာက္လာႏိုင္ေၾကာင္းကို ဦးဆံုးရိပ္စားမိသူမွာ ေဟာ ကင္းမဟုတ္ဘဲ ႐ုရွား႐ူပေဗဒပညာရွင္ ၂ ဦးျဖစ္တယ္။ ေဟာကင္း ႐ုရွားသို႔သြားေရာက္စဥ္ ထိုသူ ၂ ဦးက BH မွ ဝတၳဳမ်ား လြတ္ေျမာက္နိုင္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့တယ္။ ေဟာကင္းက ဆက္လက္၍ မည္သို႔ မည္ပံု လြတ္ေျမာက္နုိင္ေၾကာင္းကို ရွင္းျပနိုင္ခဲ့သည္။ ဒီအတြက္ ေက်ာ္ၾကားမႈရရွိခဲ့တယ္။

ဤသို႕လွ်င္တစ္ဦးတစ္ေယာက္က အစေဖာ္ေပးသည္ကို သုေတသန ဖိဖိစီးစီးျပဳလုပ္ရာမွ အလြန္အေရးပါေသာရလဒ္မ်ိဳး ရရွိေသာ အျခားအျခားေသာသာဓကမ်ားလည္း ရွိဖူးပါတယ္။ ေနာင္အခြင့္ၾကံဳက ေရးသားေဖာ္ျပပါဦးမယ္။ ေဟာကင္းျဖာ ထြက္မႈအေၾကာင္းကိုလည္း ေနာင္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုရွင္းျပပါဦးမယ္။

(မွတ္ခ်က္ ။ ။ ေဟာကင္းကြယ္လြန္ၿပီး သူ၏ေက်ာ္ၾကားမႈႏွင့္ သူ၏သုေတသနတို႔ကို ျမန္မာျပည္စာဖတ္ဝါသနာရွင္မ်ား အာ ဟာရျဖစ္ေစရန္ ႐ူပေဗဒပါေမာကၡေဟာင္း ဆရာႀကီးေဒါက္တာတင္ေအာင္ထံ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးသားေပးပါရန္ JEM မွ ေတာင္းပန္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤေဆာင္းပါးကို မည္သည့္မီဒီယာတြင္မဆို Credit ေပး၍ ျပန္လည္ေဖာ္ျပႏိုင္ပါသည္။)