ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခၤ်ာ) - ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္ေသာလုပ္ရပ္မ်ား

ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခၤ်ာ) - ေဒၚနယ္ထရမ့္၏ ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္ေသာလုပ္ရပ္မ်ား
ဒီမိုကေရစီစနစ္မ်ား က်ဆံုးျခင္းအေၾကာင္းမ်ား – အခန္းဆက္ ၂၆

(မိုးမခ)  ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၄၊ ၂၀၁၉

Steven Levitsky ႏွင့္ Daniel Ziblatt တုိ႕ေရးသားေသာ HOW DEMOCRACIES DIE စာအုပ္မွ Trump Against the Guardrail ကုိ ဘာသာျပန္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဘာသာျပန္ေသာသူသည္ ဘာသာျပန္ေသာအလုပ္ကိုသာ လုပ္သင့္သည္။ ကိုယ္ပိုင္အယူအဆကို ေျပာပိုင္ခြင့္မရွိဟုဆိုလွ်င္၊ ဤဘာသာျပန္ေသာသူသည္ မလုပ္သင့္သည့္အလုပ္ကို စ၍လုပ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤေဆာင္းပါးသည္ ေလခ်ည္းသက္သက္ျဖစ္ေနပါသည္။ ဘာမွျဖစ္မလာပါ ဟူ၍သာေျပာခ်င္ပါသည္။ ယခု ဤေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္တင္ဆက္ေသာအလုပ္ကို လုပ္ပါေတာ့မည္။

ေဒၚနယ္ထရမ့္ (Donald Trump)၏ သမၼတသက္တမ္း၊ ပထမႏွစ္ (2017)သည္ သူ၏အတိုက္အခံ မ်ားအေပၚ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားျဖင့္ စတင္ပါသည္။ သူသည္သူႏွင့္သေဘာခ်င္းမတိုက္ဆိုင္ေသာ မီဒီယာအားလံုး ကို enemy of the American people (အေမရိကန္ျပည္သူ၏ရန္သူ)ဟု သမုတ္လိုက္သည္။ တရားသူႀကီး မ်ား၏ တရားဝင္မႈကိုလည္း ေမးခြန္းထုတ္သည္။ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားကို အေထာက္အပံ့မ်ားျဖတ္ေတာက္ရန္ ၿခိမ္းေျခာက္သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားမႈ၊ ထိတ္လန္႔မႈ၊ ေဒါသတို႔ကိုျဖစ္ေစသည္။

သမၼတ၏ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားကို တိုက္ခိုက္ရာတြင္ သတင္းေထာက္မ်ားသည္ အတိုက္အခိုက္ ခံရဆံုးျဖစ္သည္။ သမၼတ၏ ပထမရက္ေပါင္းတစ္ရာအတြင္းတြင္ သမၼတကို မီဒီယာမ်ားက အတိုက္ခိုက္ဆံုး ျဖစ္သည္။ သတင္းမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ သတင္း၏ 80% သည္ သမၼတအေပၚ မေကာင္းျမင္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ အျခားသမၼတမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္လွ်င္ သမၼတကလင္တန္ (Clinton) လက္ထက္တြင္ 60%၊ သမၼတေဂ်ာ့ဒဘယူဘြတ္(ရွ) လက္ထက္တြင္ 57% ႏွင့္ အိုဘားမား (Obama) လက္ထက္တြင္ 41% ရွိသည္။ (ဒီလိုရွိေတာ့ေကာ ဘာျဖစ္သလဲ? ဘာမွမျဖစ္ပါ။ (ဘာသာျပန္သူ၏မွတ္ခ်က္))

ထရမ့္၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ အရာရွိမ်ားသည္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် တိုက္ခိုက္ခံေနၾကရသည္။ သမၼတ ထရမ့္သည္ သမၼတျဖစ္ၿပီး လအနည္းငယ္အတြင္းတြင္ သူ႔ကိုလႊတ္ေတာ္က အယံုအၾကည္မရွိ အဆို တင္သြင္းခံရမည္ဟူ၍ နာမည္ထြက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူသည္ေထာက္ခံမႈ (ဘယ္ကမွန္းမသိ) ကို ရေနဆဲျဖစ္သည္။ သူကသင္တန္းဖြင့္ပြဲတစ္ခုတြင္ ဤသို႔ေျပာသည္ - “အေမရိကန္ရဲ႕ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာ၊ ကၽြန္ေတာ့ေလာက္ မတရားစြပ္စြဲခံရသူ မရွိဘူး။”

သမၼတသည္ အာဏာရွင္မ်ားသံုးေနက် နည္းဗ်ဴဟာသံုးခုကို သူ၏အာဏာတည္ရွိေရးအတြက္ သံုးခဲ့သည္။ ၄င္းတို႔မွာ - ဒိုင္လူႀကီးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိသူမ်ားကို ျဖဳတ္ပစ္ျခင္း၊ အေရးပါေသာလုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသူမ်ားကို မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ေဘးဖယ္ပစ္ျခင္း၊ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကို သူ႔စိတ္ႀကိဳက္ျပင္ေရးျခင္း - တို႔ျဖစ္ ၾကသည္။

ထိုလုပ္ရပ္တစ္ခုျခင္းကို ေဖာ္ထုတ္ေသာျဖစ္ရပ္မ်ားကို တစ္ခုခ်င္းေဖာ္ျပပါမည္။

သမၼတထရမ့္သည္ ဒိုင္လူႀကီးမ်ားျဖစ္ၾေသာ - ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႔မ်ား၊ ေထာက္လွမ္းေရး၊ အက်င့္ပိုင္းဆိုင္ရာအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ တရား႐ံုးမ်ားအေပၚ၊ ရန္ၫႈိးထားပံုျပသခဲ့သည္။ သူ သမၼတျဖစ္ၿပီးမၾကာမီ တြင္ အက္(ဖ)ဘီအိုင္ (FBI)၊ စီအိုင္ေအ (CIA)၊ ႏိ္ုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရးအဖြဲ႔ (National Security Agency) တို႔ကို သူ၏လုပ္ရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍၊ အထူးသျဖင့္ သူ၏႐ုရွားႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ေႏွာင္ႀကိဳးမ်ားကို မစံုစမ္းရန္အတြက္ စည္း႐ံုးခဲ့သည္။ သူသည္ အက္(ဖ)ဘီအိုင္ (FBI) ၏ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဂ်ိမ္းကိုမီ (James Comey) ကို အိမ္ျဖဴေတာ္သို႔ ညစာစားရန္ဖိတ္ေခၚ၍ သူ႔အေပၚသစၥာရွိရန္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဂ်မ့္ကိုမီအား သူစံုစမ္းေနေသာ လံုၿခံဳေရးအရာရွိ မိုက္ကယ္ဖလင္ (Michael Flynn) ၏ အမႈကို ဆက္လက္၍ မစံုစမ္းရန္ ဖိအားေပးသည္။ ၄င္းအျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ေထာက္လွမ္းေရးဌာန၏ ၫႊန္ၾကား ေရးမွဴး ဒယ္နီယယ္ကုတ္ (Daniel Coats) ႏွင့္ စီအိုင္ေအ (CIA) ၏ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး မိုက္ပြန္ပီယို (Mike Pompeo) တို႔ကို ဂ်ိမ္းကိုမီ၏စံုးစမ္းမႈမ်ားတြင္ မျဖစ္ေအာင္ ဝင္၍ဖိအားေပးရန္ ေတာင္းဆိုျပန္သည္။ ၄င္းအျပင္ ဒယ္နီရယ္ကုတ္ႏွင့္ အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရးအဖြဲ႔၏ေခါင္းေဆာင္ မိုက္ကယ္ေရာဂ်ား (Michael Rogers) တို႔ ကိုလန္၊ ႐ုရွားႏွင့္ အဆက္အသြယ္ေႏွာင္ႀကိဳး ဘာမွမရွိေၾကာင္းကို ေၾကျငာခ်က္ထုတ္ရန္ ေတာင္းဆိုျပန္သည္။ ထိုေတာင္းဆိုခ်က္ႏွစ္ခုစလံုးကို ျငင္းပယ္ျခင္းခံရသည္။

ဂ်ိမ္းကိုမီသည္ သမၼတစကားကို နားမေထာင္မွန္သိေသာအခါတြင္ ဂ်ိမ္းကိုမီကို ထုတ္ပယ္လိုက္ သည္။ ဤကဲ့သို႔ သမၼတ၏စကားကို နားမေထာင္ေသာ ဒိုင္လူႀကီးမ်ားအား ထုတ္ပယ္ျခင္းကို ေရာက္လာကာ ဘာဟာရာ (Bharara) သည္လည္း ဂ်ိမ္းကိုမီ၏အလုပ္ကို ဆက္လုပ္မည့္အလားအလာ ရွိေသာေၾကာင့္ သူ႔ကိုပါ ထုတ္ပယ္လိုက္သည္။

သမၼတေဒၚနယ္ထရမ့္သည္ သူမႀကိဳက္ေသာတရားသူႀကီးမ်ားကို အေရးယူျခင္းႏွင့္ အက်င့္စာရိတၱ ပ်က္ျပား၍ အေရးယူခံထားရေသာသူမ်ားကို သူ႔ဘက္လိုက္လွ်င္ အျပစ္မွကင္းလြတ္ခြင့္ေပးသည္။ အမ်ား အားျဖင့္ အျပစ္မွကင္းလြတ္ခြင့္ေပးသည့္အခါတြင္ တရားေရးရာဌာနကို တိုင္ပင္သည့္ဓေလ့ထံုးစံရွိသည္။ ထိုဓေလ့ထံုးစံကို ခ်ဳိးေဖာက္၍ သူ႔သေဘာျဖင့္အျပစ္လြတ္ခ်င္ေသာသူကို လႊတ္ေလ့ရွိသည္။ တရားဥပေဒ ဆိုင္ရာပညာရွင္ မာတင္ရက္ဒစ္ (Martin Redish) က ဤသို႔ဆိုသည္ - “သမၼတဟာ သူ႔သေဘာအတိုင္း အျပစ္လႊတ္ခ်င္တဲ့လူေတြကို လႊတ္ႏိုင္ေနရင္၊ တရား႐ံုးရဲ႕အခန္းက႑ဆိုတာ မရွိသေလာက္ျဖစ္သြားေတာ့ မယ္။”

သမၼတထရမ့္သည္ Office of Government Ethics (OGE) (အစိုးရ၏က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအဖြဲ႔) ကို ျပႆနာအမ်ဳိးမ်ဳိးရွာခဲ့သည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ OGE ၏ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး၊ ဝါလတာ႐ႈ (Walter Shaub) သည္ ထြက္သြားရသည္အထိျဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုအခါ သတင္းေထာက္ ႐ိုင္ရန္ယန္လီဂါ (Ryan Ligga) ၏ အေျပာအရ “broken” OGE ၿပိဳကြဲသြားေသာ OGE သာက်န္ခဲ့သည္။ 2017 တြင္ ထရမ့္သည္ တရားေရးရာ ဌာနႏွင့္ FBI ဌာနတို႔ကို ဟီလာရီကလင္တန္ (Hillary Clintan) အပါအဝင္ ဒီမိုကရက္မ်ားကို အေရးယူရန္ ဖိအားေပးခဲ့သည္။ ရီပတ္ဘလီကန္ လႊြတ္ေတာ္အမတ္မ်ားက ဗီတိုအာဏာျဖင့္ပယ္ခဲ့သျဖင့္သာ သူ႔သေဘာ အတိုင္း မျဖစ္ျခင္းျဖစ္သည္။

သမၼတထရမ့္သည္ အျခားတိုက္ခိုက္မႈမ်ားစြာလုပ္ရန္က်န္ေသးသည္။ သူသည္ ဒုတိယအလုပ္ျဖစ္ ေသာ ႏိုင္ငံေရးတြင္ အေရးပါေသာသူမ်ားကို ေဘးဖယ္ပစ္ေသာအလုပ္ကို ဆက္လုပ္သည္။ သူသည္ New York Times ႏွင့္ CNN ကဲ့သို႔ သိကၡာရွိေသာသတင္းဌာနမ်ားကို “မမွန္ကန္ေသာ သတင္းမ်ားကို ထုတ္လႊင့္ သူမ်ား” “ျပည္သူလူထု၏ရန္သူမ်ား” ဟုေခၚဆိုလိုက္သည္။ ဤအေခၚအေဝၚမ်ားမွာ ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္ စတာလင္ (Stalin) ႏွင့္ ေမာ္စီတုန္း (Mao Se Tung) တို႔သံုးေသာ ေဝါဟာရမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ထရမ့္သည္ ႏိုင္ငံတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ပတ္သက္၍ လိမ္လည္မႈမ်ားရွိေနသည္ဟူ၍ အေၾကာင္းျပ ကာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္သည္။ ဤကဲ့သို႔ ျပင္ဆင္ႏိုင္ရန္အတြက္ Presidential Advisory Commission on Election Integrity (ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တေရးဆိုင္ရာ သမၼတအႀကံေပးအဖြဲ႔) ကို ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။

သမၼတသည္ သူ၏အတိုက္အခံမ်ားအေပၚ စကားအားျဖင့္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ ျပင္းထန္ သေလာက္၊ တကယ္လက္ေတြ႔တြင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈအားျဖင့္ နည္းပါေသးသည္။ သတင္းေထာက္ တစ္ဦးမွ အဖမ္းမခံရေသးပါ။ အစိုးရ၏ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ မည္သည့္သတင္းဌာနမွ သိသိသာသာအေရးယူ ျခင္းကိုမခံရေသးပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ထရမ့္သည္ “ေလ” မ်ားေနျခင္းျဖစ္သည္ဟုေတာ့ ဆိုႏိုင္ပါသည္။

သို႔ရာတြင္ “ေလ” မ်ားေနျခင္း သက္သက္သည္ ဘယ္သူ႔အတြက္ျဖစ္သနည္း? သူ႔အတြက္ အခ်ိန္ရ ဖို႔သက္သက္ပဲလား - ဟု ေမးစရားရွိပါသည္။

အခုေတာ့ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကေန အာဏာရွင္စံနစ္ဆီသို႔ေျပာင္းမသြားေသးပါ။ သို႔ေသာ္ အခ်ိန္အား ျဖင့္ ေစာေနပါေသးသည္။ ဒီမုိကေရစီစံနစ္ပ်က္စီးသြားေသာႏိုင္ငံမ်ားသည္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္သြားျခင္းမဟုတ္ပါ။ တေျဖးေျဖးအခ်ိန္ယူ၍ ျဖစ္ျဖစ္သြားျခင္းျဖစ္သည္။

သမၼတထရမ့္၏ က်န္ရွိေသာ သက္တမ္းတြင္ ဒီမုိကေရစီ၏ ကံၾကမၼာသည္ အခ်က္အလက္မ်ားစြာ အေပၚတြင္တည္ေနပါသည္။ ၄င္းတို႔ကို ဆက္လက္၍ သံုးသပ္ၾကည့္ရပါမည္။


(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)