ဂါမဏိ ● လူ႔အခြင့္အေရး၏ တျခားတဖက္မ်က္နွာ

ဂါမဏိ ● လူ႔အခြင့္အေရး၏ တျခားတဖက္မ်က္နွာ
(မုိးမခ) မတ္လ ၃၊ ၂ဝ၁၉

၂ဝဝ၈ ခု ဒီဇင္ဘာ ၁ဝ ရက္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း ႏွစ္ ၆ဝ ျပည့္အခမ္းအနားေတြ တကမၻာလံုးမွာ က်င္းပခဲ့ပါ တယ္။ လူ႔သမိုင္းမွာ ပထမဆံုးအျဖစ္ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို အျပည့္အစံုစနစ္တက် ေဖာ္ထုတ္လိုက္ႏိုင္တာ ကုလသမဂၢရဲ့ ဧရာမေအာင္ျမင္မႈႀကီးတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဖာ္ထုတ္လိုက္ႏိုင္တဲ့ ၁၉၄၈ ခုကစၿပီး ကမၻာ့ျပည္သူေတြအဖို႔ အာဏာရွင္စနစ္ ေတြ၊ ဖိနိွပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြကို ရင္ဆိုင္ရာမွာ အေရးပါ အစြမ္းထက္တဲ့ လက္နက္တခု ရလာခဲ့ပါတယ္။

အာဏာရွင္စနစ္အမ်ဳိးမ်ဳိးေအာက္ ျပားျပားေမွာက္ေနရတဲ့ ကမၻာ့ျပည္သူေတြဟာ ကုလသမဂၢကထုတ္ျပန္တဲ့ လူ႔အခြင့္ အေရးအခ်က္ ၃ဝ ကိုအသံုးခ်ၿပီး အခြင့္အေရးေတာင္းဆိုဖို႔ အင္မတန္အသံုးတည့္ အက်ဳိးရိွခဲ့ပါတယ္။ ၇၅ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္း သားေခါင္းေဆာင္ ကိုျမင့္ေအးနဲ႔တကြ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္ဝင္ေတြ၊ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြ အပါအဝင္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ လႈပ္ရွားတက္ႂကြသူေတြရဲ့ တပင္တပန္းအနစ္နာခံစည္း႐ံုး ပညာေပးမႈေတြ ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ၁၉၆၂ ခု၊ ၁၉၇၄ ခုေတြထက္စာရင္ ဒီလိုလူ႔အခြင့္အေရးေတြကို နားလည္သိျမင္မႈေတြဟာ အတိုင္းအတာတခုထိ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။ ျပည္သူလူထုေတြအေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ နားလည္လာ၊ ေတာင္းရ ေကာင္းမွန္းသိလာလို႔ နအဖစစ္အာဏာရွင္ေတြ မခံမရပ္ႏိုင္ျဖစ္ၿပီး ကိုျမင့္ေအးတို႔ကို မဆီမဆိုင္ ဗံုးခဲြမႈပုဒ္မတပ္ အမႈဆင္ ေထာင္ခ်ရတဲ့အဆင့္ထိ ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုတာ ဒဂၤါးျပားတျပားရဲ့ ဘက္တဘက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေၾကာင္းေျပာ႐ံုနဲ႔ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။ လူ႔အခြင့္အေရးကိုသိဖို႔ မလဲြမေသြလိုအပ္တဲ့အျပင္ လူ႔ တာဝန္ဝတၱရားကိုပါသိမွ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေျမာက္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႔တာဝန္ဟာ ခဲြလို႔မရပါဘူး။ ဒီေတာ့ လူ႔တာဝန္ဝတၱရား ေတြက ဘာေတြလဲ။

ဘာသာေရးနယ္ပယ္မွာ လူ႔တာဝန္ဝတၱရားေတြကို သက္ဆိုင္ရာဘာသာေတြအလိုက္ ေဖာ္ထုတ္ထားတာေတြရိွပါတယ္။ ဥပမာ—ဗုဒၶဘာသာမွာ ငါးပါးသီလ၊ ျဗဟၼစိုရ္တရားေလးပါး၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ ပညတ္ေတာ္ဆယ္ပါး တို႔ဟာ လူ႔တာဝန္ ေတြကို ေလာကုတၱရာနည္းအရ သတ္မွတ္ေပးထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာ ေလာကီေရးအတြက္လည္း မဂၤလာ တရား ၃၈ ပါး၊ မင္းက်င့္တရား ၁ဝ ပါးဆိုတာလဲ ရိွပါေသးတယ္။

ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာေတာ့ လူ႔တာဝန္ဝတၱရားဆိုတာ မတရားတဲ့လုပ္ရပ္ေတြ၊ ေဖာက္ျပန္ဆိုးယုတ္တဲ့ အုပ္စိုး သူေတြ၊ မွားယြင္းတဲ့စနစ္ေတြ၊ မတရားတဲ့အမိန္႔အာဏာနဲ႔ ဥပေဒေတြကို ဖီဆန္တိုက္ဖ်က္ ေခ်မႈန္းဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ တခုေျပာ စရာရိွတာက ႏိုင္ငံေရးအေရာင္အေသြးမတူရင္ မတူသလို မတရားမႈ၊ ေဖာက္ျပန္ဆိုးယုတ္မႈ၊ မွားယြင္းမႈကို သတ္မွတ္ျပ႒ာန္း ခ်က္ ကဲြလဲြႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူသားတိုင္းရဲ့ ေမြးရာပါဆင္ျခင္ဉာဏ္နဲ႔ မတရားမႈ၊ ယုတ္မာမႈ အနိမ့္ဆံုးစံေတြကို သတ္မွတ္ လို႔ရပါတယ္၊ မခဲယဥ္းပါဘူး။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း စကားခီ်းပိုင္းမွာေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္မ ေပးရင္ တရားလက္လြတ္ႏွိပ္စက္ကလူျပဳအုပ္စိုးမႈနဲ႔ ဖိႏွိပ္ညႇဥ္းပန္းမႈတို႔ကို ေနာက္ဆံုး မလဲႊမေရွာင္သာ လက္နက္စဲြကိုင္ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ရမယ္ဆိုတဲ့ လူ႔တာဝန္ဝတၱရားကို ေယဘုယ်က်က်ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဦးတင္ဦးနဲ႔ ဦးဝင္းတင္တို႔ကလည္း “မတရားတဲ့အမိန့္အာဏာဟူသမွ် တာဝန္အရ ဖီဆန္ၾက” ဆိုၿပီး လူ႔တာဝန္ကို မီးေမာင္း ထိုးျပဖူးပါတယ္။

ကုလသမဂၢဟာ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကိုဘဲ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းအျဖစ္ စာနဲ႔ေပနဲ႔ ေဖာ္ထုတ္ ခဲ့ၿပီး လူ႔တာဝန္ဝတၱရားေတြကိုေတာ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔တာဝန္ဝတၱရားေၾကညာစာတမ္းအျဖစ္ တိတိက်က် အေသး စိတ္ ေဖာ္ထုတ္မေပးခဲ့ပါဘူး။ ပညာရွင္တခ်ဳိ႕ေျပာတာက အဲဒီ ၁၉၄၈ ခုကာလတံုးက ကြန္ျမဴနစ္နိုင္ငံေတြကို ထိုးႏွက္ အပုပ္ ခ်ဖို႔ဘဲ ရည္ရြယ္ခဲ့တာျဖစ္လို႔ လူ့အခြင့္အေရးသက္သက္ကိုဘဲ ေဖာ္ထုတ္သတ္မွတ္ခဲ့တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ လူ႔တာဝန္ဝတၱရား ေတြကိုပါ ေဖာ္ထုတ္လိုက္ရင္ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံေတြတင္မကဘဲ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံအစိုးရမ်ား မဟုတ္တာလုပ္တာေတြ၊ အထူး သျဖင့္ အဲဒီကာလက နယ္ခဲ်႕ကိုလိုနီစနစ္က်င့္သံုးတာေနေတြကိုပါ သက္ဆိုင္ရာျပည္သူလူထုေတြက ျပည္သူ႔စြမ္းအားနည္းနဲ႔ တိုက္ပဲြဝင္တြန္းလွန္ပစ္တာေတြ ျဖစ္လာမွာစိုးလို႔ မေဖာ္ထုတ္ခဲ့တာလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးတဖက္တည္းကိုေျပာရင္ ရသင့္ရထိုက္တာကို ေျပာတာဘဲျဖစ္ေနၿပီး ရဖို႔နည္းလမ္းမပါ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေအာက္ကေန လက္ျဖန္႔ေတာင္းတာ၊ ငိုျပတာ အဓိကျဖစ္ေနပါတယ္။ သူမ်ားေပးသနားမွ ရမယ့္သေဘာ ေရာက္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူေတြအတြက္ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ကုလသမဂၢ ကလုပ္ေပးမွရမလိုလို၊ ဂမ္ဘာရီ လုပ္ေပးမွရမ လိုလို၊ ဒါမွမဟုတ္လဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လုပ္ေပးမွဘဲ ရမလိုလို ေတြးျမင္ကုန္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူတိုင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ခံစားရရိွႏိုင္ခြင့္ ရိွသလို၊ ဒီလူ႔အခြင့္အေရးေတြ ပိတ္ပင္ခ်ဳိးေဖာက္ေနသူ ဘယ္သူကိုမဆို ဖယ္ရွားရွင္းလင္း ပစ္ဖို႔ လူ႔တာဝန္လည္း လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ ေသခ်ာေပါက္ရိွေနပါတယ္။

အနိမ့္ဆံုးဥပမာျပရရင္ ကိုယ့္မ်က္စိေရွ႕မွာ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္ကို လူဆိုးတေယာက္က မုဒိမ္းက်င့္ေနတာေတြ႔ရင္ "ေဟ့ လူ၊ ခင္ဗ်ား လူ့အခြင့္အေရးကို မေဖာက္ဖ်က္ပါနဲ႔” လို႔ဘဲ ဝိုင္းေအာ္ေနမွာလား။ တရားေဟာ ေျဖာင္းျဖနားခ်ေနမလား။ “ခင္ဗ်ား အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္တာကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်တယ္”  လို႔ဘဲ ထိုင္ေၾကညာေနမွာလား။ (ဒီထက္ပိုဆိုးတာကေတာ့ “ခင္ဗ်ား အခုလိုလုပ္တဲ့အခါမွာ ကြန္ဒြမ္သံုးသင့္တယ္” လို႔ ေျပာတာမ်ဳိး) အဲဒါေတြထက္စာရင္ ရဲစခန္းကိုဖံုးဆက္တိုင္တာ တစံုတရာေတာ့ အဓိပၸါယ္ရိွပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရဲေတြေရာက္ လာတဲ့အခိ်န္မွာေတာ့ မုဒိမ္း ေကာင္ဟာ ရည္မွန္းခ်က္ၿပီးေျမာက္သြားလို႔ ေအးေအးေဆးေဆး စီးကရက္ထိုင္ေသာက္ေနတာဘဲ ေတြ႔ရမွာျဖစ္ၿပီး မိန္းက ေလးချမာမွာေတာ့ အပ်ဳိရည္ပ်က္ၿပီးသြားတာ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ဝန္ရသြားတာ သို႔မဟုတ္ အနိမ့္ဆံုးအားျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ဒဏ္ရာ စိတ္ဒဏ္ရာ ရသြားတာဘဲ အဖတ္တင္သြားေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မုဒိမ္းေကာင္ကို အေရးယူႏိုင္ဖို႔အတြက္လည္း လံုခ်ည္ေတြ ထမိန္ေတြ ဓာတ္ခဲြခန္းပို႔ရပါအံုးမယ္။ (ေရြးေကာက္ပဲြရံႈးသြားတဲ့ အေမရိကန္ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီ ဒုသမတေလာင္းမ ဆာ ရာပါလင္းဟာ မုဒိမ္းက်င့္ခံရတဲ့မိန္းကေလးေတြရဲ့ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်ခြင့္ကို ဆန္႔က်င္႐ံုမက မုဒိမ္းမႈအတြက္ ဓာတ္ခဲြစစ္ေဆးခကို မုဒိမ္းက်င့္ခံရတဲ့အမ်ဳိးသမီးက က်ခံရမယ္လို႔ေတာင္ ေပၚလစီခ်ခဲ့ဖူးေသးတယ္။)

ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုေနရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ေဟာေျပာေဆာ္ၾသမေနဘဲ ေတြ႔ျမင္သိရိွသူေတြက လူ႔တာ ဝန္ဝတၱရားနဲ႔အညီ မုဒိမ္းသမားကို ဝိုင္းသမရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ၄-၅ ခ်က္ေလာက္ ဝိုင္းျဗင္းၿပီးမွ ရဲစခန္း ပို႔သင့္ ပါတယ္။ ဒါမွသာ လူ႔တာဝန္ေက်မွာျဖစ္ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးကိုဘဲ တဖက္ေစာင္းနင္းအမႊန္းတင္ေနတဲ့ အေနာက္နိုင္ငံတခ်ဳိ႕မွာ လမ္းၾကားထဲ ပန္းျခံထဲ မုဒိမ္းက်င့္ေန၊ အက်င့္ခံရတဲ့မိန္းကေလးက ႐ုန္းကန္ေအာ္ဟစ္ေနတာကို ျဖတ္သြားျဖတ္လာေတြက ကိုယ္နဲ႔မဆိုင္သလိုဘဲ မ်က္နွာလဲႊ သြားၾကတဲ့အေၾကာင္း အဲဒီႏိုင္ငံေတြ ေရာက္သြားသူေတြဆီက ျပန္ၾကားရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႔တာဝန္ မွ်မွ်တတအားေပးတဲ့ တျခားအေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ခုနလိုသတင္းမ်ဳိး သိတ္မၾကားရပါဘူး။

၁၉၆၄ ခု မတ္လတံုးက အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာက္ျမိဳ႕မွာ ကစ္တီဂီ်ႏိုဗိစ္ ဆိုတဲ့ (၂၉) ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဳိးသမီး တေယာက္ ကို မုဒိမ္းက်င့္ လူသတ္သြားတာ အိမ္နီးနားခ်င္း (၃၈) ေယာက္က ေတြ႔ျမင္ (သို႔မဟုတ္) ေအာ္ဟစ္အကူအညီ ေတာင္းသံ ၾကားခဲ့ေပမဲ့ ရဲေတာင္ဖုန္းဆက္မတိုင္ဘဲ ကိုယ္နဲ႔မဆိုင္သလိုေနခဲ့လို႔ နယူးေယာက္တိုင္းမ္ သတင္းစာႀကီးမွာ ဟိုးေလး တေက်ာ္ သတင္းပါလာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၃ မတ္လက မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္ ဘက္ဒ္ဖို႔ဒ္ျမိဳ႕မွာလည္း (၂၁) ႏွစ္ အရြယ္ မိန္းကေလးတေယာက္ကို အရက္ဆိုင္ ဘိလိယက္ခံုေပၚ အမ်ဳိးသား (၆) ေယာက္ မုဒိမ္းက်င့္ေနတာ ဆိုင္မွာ အရက္ေသာက္ ေနသူ (၁၅)ေယာက္ေလာက္က ဝိုင္းၾကည့္ေနခဲ့ပံုကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ႐ုပ္ရွင္အျဖစ္ေတာင္ ျပန္႐ိုက္ခဲ့ရပါတယ္။ ၂ဝဝ၇ ၾသဂုတ္ လမွာလည္း မင္နီဆိုးတားျပည္နယ္ စိန္႔ေပါလ္ျမိဳ႕မွာ (၂၆) ႏွစ္အရြယ္အမ်ဳိးသမီးတဦးကို ေလွခါးေဟာခန္းထဲ ႐ိုက္ႏွက္ ထိုးၾကိတ္ၿပီး မုဒိမ္းက်င့္ေနတာကို အိမ္နီးနားခ်င္း (၁ဝ) ေယာက္ေလာက္က ထြက္ၾကည့္စူးစမ္းခဲ့ေပမဲ့ ဘယ္သူကမွ မတား ဆီးခဲ့ဘဲ တနာရီေက်ာ္ၾကာမွသာ တစံုတေယာက္က ရဲကိုေခၚခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈ဝ ခုတံုးက အိႏၵိယႏိုင္ငံမွာ ေယာက်ာ္း (၂၂) ေယာက္ကေန (၃) ပတ္ၾကာေအာင္ အုပ္စုလိုက္မုဒိမ္းက်င့္ခံခဲ့ရ၊ ရြာထဲ ကိုယ္တံုးလံုးခြၽတ္ လမ္းေလွ်ာက္ျပရၿပီးေနာက္ ဖူလန္ေဒဝီဟာ ေငြမ်ားတရားႏိုင္ ဘက္လိုက္တရားဥပေဒရဲ့ အကူအညီကို ဘယ္လိုမွမရနိုင္တာသိလာလို႔ ဓားျပဗိုလ္လုပ္ၿပီး သူမကိုမုဒိမ္းက်င့္တဲ့ ေယာက်ာ္း (၂၂) ေယာက္စလံုးကို တေယာက္ၿပီး တေယာက္ လိုက္သတ္ပစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၈-၆၉ ခုနွစ္ေတြေလာက္ကလည္း ရွမ္းျပည္ ပင္းတယ-ရြာငံ-ရပ္ေစာက္-မိုးလံုး ဟိန္းေဒသမွာ အုပ္စုလိုက္မုဒိမ္းက်င့္ခံရတဲ့ ပအိုဝ္းအမ်ဳိးသမီးတေယာက္က ဓားျပဗိုလ္လုပ္ၿပီး သူ႔ကို မုဒိမ္းက်င့္ခဲ့တဲ့ ေယာက်ာ္းေတြနဲ႔ ဘက္လိုက္တဲ့ရြာသူႀကီးေတြ၊ ရဲေတြကို ျပန္လိုက္သတ္ခဲ့တဲ့အျဖစ္ ရိွခဲ့ဖူးပါတယ္။

လူ႔တာဝန္ကိုထည့္မေျပာဘဲ လူ႔အခြင့္အေရးကိုသာ ေစာင္းေပးေနသေရြ႕ အာဏာရွင္ေတြ၊ ကိုယ္က်ဳိးရွာသမားေတြကို ဖယ္ရွားေရးဟာ သူ႔တာဝန္လိုလို ကိုယ့္တာဝန္လိုလို၊ ျပည္တြင္းကအဲန္အယ္လ္ဒီ စီအာပီပီတာဝန္လိုလို ျပည္ပက စင္ျပိဳင္ အစိုးရတာဝန္လိုလို၊ ကုလသမဂၢတို႔ နိုင္ငံတကာတရား႐ံုးတို႔တာဝန္လိုလို၊ တ႐ုတ္တာဝန္လိုလို အေမရိကန္ တာဝန္လိုလိုနဲ႔ ဇာတ္ေမ်ာႀကီးျဖစ္ေနမွာပါဘဲ။

ဂါမဏိ
(၂ဝဝ၉ ဇန္နဝါရီလထုတ္ မိုးႀကိဳးစာေစာင္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး)