ဂါမဏိ ● အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး (လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ မွတ္တိုင္မ်ား)
(၂ ၁) ရ ာ စု ပ င္ လံုု စ ာ စ ဥ္ ( ၈ )
(မုိးမခ) ဇြန္ ၂၅၊ ၂၀၁၆
၂၀၁၁ စက္တင္ဘာ ၆ ရက္နဲ႔ ၇ ရက္ေန႔ေတြမွာေတာ့ ၾကံ႕ဖြတ္အစိုးရကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ မိုင္းလားနဲ႔ ဝ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖ ေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ေတြ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ပါတယ္။ ႏိုဝင္ဘာ ၃ ရက္ေန႔မွာလည္း ဒီေကဘီေအနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ တိုင္းရင္းသားအေရးေတာ္ပံုလမ္းေၾကာင္းေပၚက အေရးပါတဲ့မွတ္တုိင္ေတြ ျဖစ္သြားပါ တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ …
၁၉၈၉ ခုကစတင္ခဲ့တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ေတြမွာ ႏွစ္ဖက္လက္မွတ္ထိုးခဲ့ တာ (ေကအိုင္အို ကလြဲလို႔) တခါမွ အစဥ္အလ ာမရွိခဲ့ပါဘူး။ လူႀကီးလူေကာင္းသေဘာတူညီခ်က္ ဆိုၿပီး ေလနဲ႔သေဘာတူခဲ့ၾကတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ဖက္လက္မွတ္ထိုးထားတာမဟုတ္ေပမဲ့ "တဖက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား လိုက္နာရန္" ဆိုၿပီး စည္းကမ္းခ်က္ ၁၀ ခ်က္တို႔ ၁၃ ခ်က္တို႔ကို မလိမ့္ တပတ္နဲ႔ အၾကပ္ကိုင္ လိုက္နာခိုင္းပါေသးတယ္။ ဒီစည္းကမ္းခ်က္ေတြထဲမွာ သတ္မွတ္နယ္ေျမထဲ မွာပဲ ေနရမယ္၊ တပ္အင္အားမတိုးခ်ဲ႕ရ၊ စစ္သင္တန္းမေပးရ၊ အခြန္မေကာက္ရ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမခ်ရ ဆိုတာေတြအျပင္ ၿမိဳ႕ေပၚ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ မဆက္သြယ္ရ လို႔လဲ ကြပ္ညႇပ္ ကန္႔သတ္ထားပါတယ္။
အခု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူခ်က္ေတြမွာေတာ့ ဒီစည္းကမ္းခ်က္ေတြ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ မထည့္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ (ေနာင္မွာ ကလိမ္ကက်စ္နဲ႔ထည့္လာမွာကို သတိရွိရွိတားဆီးရပါလိမ့္မယ္။) ဝ၊ မိုင္းလားတို႔နဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ ၄ ခ်က္ထဲမွာ ႏွစ္ဖက္ မတိုက္ခိုက္ေရး၊ ႏွစ္ဖက္အက်ဳိးတူ ကိစၥရပ္ ေတြမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး၊ မိမိနယ္ေျမေက်ာ္လႈပ္ရွားရာမွာ ႀကိဳတင္ညႇိႏႈိင္း အေၾကာင္းၾကား ေရးနဲ႔ ယခင္အတိုင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ခြင့္ တို႔ကိုပဲေျပာထားပါတယ္။ ဝ နဲ႔ သေဘာတူ ခ်က္မွာဆိုရင္ တခ်က္ထပ္တိုးၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွတဆင့္ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္မ်ားနဲ႔ ဆက္ဆံခြင့္ ကိုပါ ေပးထားရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဝ နဲ႔ မိုင္းလားတို႔ဟာ "လက္နက္စဲြကိုင္ တိုက္ခိုက္ရျခင္း မရွိဘဲ ရန္သူကိုေအာင္ျမင္ျခင္းမ်ဳိးသည္သာ စစ္အတတ္ပညာကၽြမ္းက်င္မႈ၏အျမင့္ဆံုး" လို႔ ေရွးေဟာင္း တ႐ုတ္စစ္ပါရဂူ စြန္ဇူးေျပာခဲ့သလို ေအာင္ျမင္သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ (နဝတ-နအဖ စစ္ အစိုးရကလည္း ပေလာင္၊ ပအိုဝ္း ၿငိမ္းအဖြဲ႔ေတြအေပၚ ဒီ စြန္ဇူးနည္းနဲ႔ ေသနတ္တခ်က္ မေဖာက္ရဘဲ ေအာင္ျမင္စြာေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။)
ဒီေကဘီေအ ဗိုလ္ႏႈတ္ခမ္းေမႊးအဖြဲ႔နဲ႔သေဘာတူစာခ်ဳပ္ထဲမွာလည္း ႏွစ္ဖက္မတိုက္ခိုက္ေရး၊ ဒီေက ဘီေအဗဟိုဌာနခ်ဳပ္ ဆံုဆည္းၿမိဳင္ဝန္းက်င္က ၾကံ႕ဖြတ္တပ္ေတြ ျပန္ဆုတ္ေပးေရး၊ ဆက္ဆံေရး ႐ံုးေတြ ျပန္ဖြင့္ေရးနဲ႔ မိမိနယ္ေျမေက်ာ္လႈပ္ရွားရာမွာ ႀကိဳတင္ညႇိႏႈိင္းအေၾကာင္းၾကားေရးတို႔ပဲ ပါဝင္ ပါတယ္။
ႏွစ္ ၂၀ အပစ္ရပ္အေတြ႔အၾကံဳေတြအရ ၁၉၈၉-၁၉၉၅ တံုးကလို တနပ္စားၿငိမ္းခ်မ္းေရးမ်ဳိး ဘယ္ လိုမွျပန္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီမွတ္တိုင္ေတြဟာ ဂိတ္ဆံုးမေရာက္ခင္ အေရးႀကီး ၾကား စခန္းေတြ ျဖစ္သြားပါၿပီ။ ေကအိုင္ေအရဲ႕ဂိတ္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ပင္လံုအလံေတာ္ဟာ တကယ္ေတာ့ လက္ နက္ကိုင္တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔အစည္းအားလံုးရဲ႕ ဂိတ္ဆံုးလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။
ႏွစ္ ၂၀ ဥပမာတခု ျပရရင္ ၁၉၉၆-၉၇ ေလာက္မွာ စဝ္ေဆထင္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ မူလလက္ေဟာင္း အက္စ္အက္စ္ေအ ၿငိမ္းအဖြဲ႔ (ယခု အက္စ္အက္စ္ေအ-ေျမာက္ပိုင္း)၊ စဝ္ကန္းရြက္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ခြန္ဆာခြဲထြက္ အက္စ္အက္စ္အဲန္ ေအၿငိမ္း အဖြဲ႔နဲ႔ စဝ္ရြက္ဆစ္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အက္စ္ယူအာရ္ေအ ဆိုတဲ့ ရွမ္း ၃ ဖြဲ႔ဟာ ခြန္ထြန္းဦးကိုနာယကတင္ၿပီး အက္စ္အက္စ္ေအ တဖြဲ႔တည္းအျဖစ္ ေပါင္း စည္းဖို႔ ညႇိႏႈိင္းစီစဥ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို နဝတသန္းေရႊနဲ႔ေထာက္လွမ္းေရးခင္ၫြန္႔တို႔က အမ်ဳိးမ်ဳိး ေသြး ထိုးဖ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ တေလာက နအဖေထာက္လွမ္းေရးေဟာင္း ဗိုလ္ေအာင္လင္းထြဋ္ ေျပာ သလို တဖြဲ႔တည္းေပါင္း စည္းေအာင္ အားေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ လံုးဝမဟုတ္ပါ။ 'ဟိုလူေတြက ဘိန္း အဖြဲ႔ေတြ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႔အဖြဲ႔လို ႏိုင္ငံေရးရွိတဲ့အဖြဲ႔ မဟုတ္ဘူး။ ေပါင္းရင္မွားလိမ့္မယ္၊ နာမယ္ပ်က္လိမ့္မယ္'လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆထင္ကို လာတြန္းလိုက္၊ 'ဟိုအဖြဲ႔က ဝါရင့္အဖြဲ႔ႀကီး ေနာ္၊ ဗိုလ္မႉးတို႔ကို မ်ဳိသြားလိမ့္မယ္၊ ေနာက္ဆံုး တပ္မဲ့လက္မဲ့က်န္ရစ္ခဲ့မယ္' လို႔ ဗိုလ္မႉးကန္းရြက္တို႔ကိုလာခၽြန္လိုက္ လုပ္ခဲ့ တာ နအဖေထာက္လွမ္းေရးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုဂတံုးဂတိုက္ လုပ္႐ံုတင္မက စစ္ေရး စီးပြားေရးၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြလည္း လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တဖြဲ႔တည္းေပါင္းေရးကို လက္ေလွ်ာ့ ခဲ့ရ ၿပီး SSPC ရွမ္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာင္စီကိုဘဲ ရွမ္းၿငိမ္း ၂ ဖြဲ႔က တပ္ေပါင္းစုသေဘာမ်ဳိး ဖြဲ႔ခဲ့ရပါတယ္။ (ဒါကိုလည္း နအဖက အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ပါ။) အက္စ္ယူအာရ္ေအလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေပါင္းစည္းေရးသေဘာတူညီခ်က္ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ အက္စ္အက္စ္ေအ နာမည္ေျပာင္း၊ ဘက္တံဆိပ္ေျပာင္းတာေလာက္ပဲ လုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။
ကမၻာေပၚက တျခားအာဏာရွင္ႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရးႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ဗမာျပည္ အဓိက ကြာျခား ခ်က္က တုိင္းရင္းသား ျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးျဖစ္သြားတဲ့ လစ္ဗ်ား၊ ဆီးရီးယား၊ အိဂ်စ္၊ က်ဴနီးရွားျဖစ္ျဖစ္ အေစာပိုင္းက ဆားဘီးယား၊ ယူကရိန္း၊ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာျဖစ္ျဖစ္၊ ဒီထက္ေစာတဲ့ ဖိလိပိုင္၊ ထုိင္း၊ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ တိုင္ဝမ္၊ အင္ဒိုနီးရွားျဖစ္ျဖစ္ တိုင္းရင္းသား ျပႆနာေတြဟာ ဗမာျပည္မွာေလာက္ မျပင္းထန္မနက္႐ႈိင္း မက်ယ္ျပန္႔ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဗမာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အေရး ေတာ္ပံုဟာ အဲဒီႏိုင္ငံေတြလို ပံုမွန္လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ဘယ္လိုမွၿပီးမသြားႏိုင္ပါဘူး။ တိုင္းရင္းသားအားလံုးနဲ႔ အမ်ဳိး သားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးမပါလို႔မရသလို တန္းတူေရး-ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး- ပူးတြဲလြတ္လပ္ေရးတို႔မပါဘဲ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရး ဘယ္လိုမွမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕တုိင္းရင္းသားအေရးႀကိဳးပမ္းခ်က္လမ္းေၾကာင္းမွာ ၁၉၄၇ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၂ ရက္ဟာ ပထမဆံုးမွတ္တိုင္ ျဖစ္ခဲ့ပါ တယ္။ ဒီေန႔မွာ ရွမ္း၊ ကခ်င္နဲ႔ ခ်င္း တုိင္းရင္းသားေတြဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္တဲ့ ဗမာျပည္မအစိုးရနဲ႔ တန္းတူေရး-အျပည့္အဝကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး-ပူးတြဲ လြတ္လပ္ေရးတို႔ကို သေဘာတူစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီပင္လံုစာခ်ဳပ္ဟာ ဗိုလ္ ခ်ဳပ္က်ဆံုးၿပီးေနာက္မွာ တျခားတိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ အက်ဳံးမဝင္သလိုလိုျဖစ္ခဲ့လို႔ လက္မွတ္ ထိုးရာမွာ သီးသန္႔မပါဝင္ခဲ့တဲ့ ကရင္၊ ကရင္နီ၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ပအိုဝ္းတိုင္းရင္းသားေတြဟာ ဒီအခြင့္ အေရးသံုးခုကို လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲနည္းနဲ႔ရယူဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရခိုင္က ၁၉၄၇ ခု ဇြန္လမွာ၊ ကရင္နီက ၁၉၄၈ ခု ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္မွာ၊ မြန္က ၁၉၄၈ ခု ၾသဂုတ္လ ၁၉ ရက္ ဝါေခါင္လျပည့္မွာ၊ ပအိုဝ္းက ၁၉၄၉ ခု ဒီဇင္ဘာ ၁၁ ရက္မွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးေတြ အသီးသီးစတင္ခဲ့ပါတယ္။ တနည္းေျပာရရင္ ဒီေန႔ရက္ေတြဟာ တုိင္းရင္းသားတန္းတူေရး လမ္း ေၾကာင္းေပၚက မွတ္တိုင္ ေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီအထဲမွာ ၁၉၄၉ ခု ဇန္နဝါရီ ၃၁ ရက္ေန႔ဟာ အဓိကမွတ္တိုင္ႀကီးတခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဘာ ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီေန႔မွာ ဗမာျပည္ရဲ႕အဓိကတိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးႀကီးတစုျဖစ္တဲ့ ကရင္တုိင္းရင္းသားေတြက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စတင္ခဲ့ လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ပင္လံုစာခ်ဳပ္ပါအခြင့္အေရးေတြကို အတိုင္းအတာတခုအထိ ခံစားေနရတဲ့ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ တိုင္း ရင္းသားေတြကေတာ့ လက္နက္ကိုင္တိုက္စရာမလိုဘဲ ေအးေဆးေနခဲ့ေပမဲ့ တစတစနဲ႔ တန္းတူ ေရး- ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး-လြတ္လပ္ေရးေတြ ဆံုး႐ႈံးလာတာေၾကာင့္ ၁၉၅၈ ခု ေမလ ၂၁ ရက္ေန႔ မွာ ဗမာျပည္ရဲ႕အဓိကတိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုႀကီးျဖစ္တဲ့ရွမ္းအမ်ဳိးသားေတြဟာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္ လွန္ေရးလုပ္လာသလို အေရးပါလွတဲ့ကခ်င္တိုင္းရင္းသားေတြကလည္း ၁၉၆၁ ခု ေဖေဖာ္ဝါ ရီ ၅ ရက္ေန႔မွာ ပုန္ကန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခုဟာလည္း အဓိကမွတ္တိုင္ႀကီးေတြ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီေနာက္မွာေတာ့ ၁၉၆၁ ခုမွာ ေျမျပန္႔ခ်င္းနဲ႔ ၁၉၆၄ ခုမွာ ေတာင္ေပၚခ်င္း၊ ၁၉၆၃ ခုမွာ ပေလာင္၊ ၁၉၆၄ ခုမွာ ကယန္း၊ ၁၉၆၆ ခုမွာ တေက်ာ့ျပန္ပအိုဝ္း၊ ၁၉၆၇ ခုမွာ တေက်ာ့ျပန္ရခိုင္၊ ၁၉၇၂ ခုမွာ အခါ၊ ၁၉၇၃ ခုမွာ လားဟူ စသျဖင့္ တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံုက တန္းတူေရး-အျပည့္အဝကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး-လြတ္လပ္ေရးအတြက္ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲမွတ္ တိုင္ေတြ စိုက္ထူလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီကေန႔မွာေတာ့ ဗမာလူမ်ဳိးေတြပါ လြတ္လပ္ေရးဆံုး႐ံႈးေနၿပီး စစ္တပ္ ကိုလိုနီဘဝ က် ေရာက္တဲ့ အေျခဆိုက္ေနပါၿပီ။
ဥပေဒေဘာင္အတြင္းမွာေတာ့ ၁၉၆၁ ဇြန္လ ေတာင္ႀကီးညီလာခံနဲ႔ ၂၀၀၄ ဇြန္လ ေညာင္ႏွစ္ပင္ညီလာခံ ၁၃ ဖြဲ႔စာတမ္းေတြဟာ တိုင္းရင္းသားအေရးမွာ အဓိကမွတ္တိုင္ေတြအျဖစ္ ေမာ္ကြန္းတင္ ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၈၉ ခုမွာစခဲ့တဲ့ ဝ၊ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ မြန္၊ ကရင္ခြဲထြက္တို႔ရဲ႕အပစ္ရပ္သေဘာတူခ်က္ေတြဟာလည္း အေရးပါတဲ့မွတ္တိုင္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏႈတ္ကတိသေဘာတူခ်က္ေတြေအာက္မွာ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ တန္းတူေရး-ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး-လြတ္ လပ္ေရးတို႔ကို ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး-အၾကမ္းမဖက္ တဲ့နည္းနဲ႔လံုးပမ္းခဲ့ေပမဲ့ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ နဂိုရၿပီးသားအခြင့္အေရးေတြပါ ဆံုး႐ႈံးလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို နဲ႔ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ PSLA ပေလာင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔နဲ႔ အက္စ္အက္စ္အဲန္ေအ၊ ရွမ္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔၊ ၂၀၀၇ ခုမွာ ရလလဖ ပအိုဝ္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔၊ ၂၀၀၉ ခုမွာ အဲန္ဒီေအ-ေက ကခ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႔ေတြ "ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ"ပ်က္သုဥ္းသြားခဲ့သလို ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ မုန္းကိုးအဖြဲ႔၊ ၂၀၀၉ ခုမွာ MNDAA ကိုးကန္႔ၿငိမ္းအဖြဲ႔ အၾကမ္းဖက္ေခ်မႈန္းခံခဲ့ရပါတယ္။
ဂါမဏိ